چرا ایران پای نسخه ژنو را امضا نمی کند؟ / ابتکار سوری ـ سوری در آستانه

به گزارش جام جم آنلاین، ششمین دور از نشست آستانه قزاقستان با هدف حل بحران سوریه در حالی امروز آعاز به کار می کند که محور اصلی این اجلاس با ابتکار جمهوری اسلامی ایران بر پایه مذاکرات سوری ــ سوری بنا نهاده شده است.

این مذاکرات در ماه های اخیر با نظارت کشورهای ایران، روسیه، ترکیه و حضور استفان دی‌میستورا نماینده سازمان ملل برگزار شده است. پیش از این و در سال گذشته گفت‌وگوهایی بین دولت اسد و گروه های معارض انجام گرفته بود، اما این مذاکرات به‌صورت غیرمستقیم و با وساطت دی‌میستورا در ژنو انجام شد و به نتیجه‌ای هم نرسید.

این در حالی است که به موازات برگزاری مذاکرات آستانه، ما شاهد نشست آتی ژنو( ماه اکتبر) در خصوص مناقشات سوریه هستیم. شایان ذکر است، این نشست متشکل از اعضای دولت مرکزی دمشق و معارضان سوری زیر نظر سازمان ملل متحد و دول محور غربی درباره برقراری صلح انجام می شود و در مقایسه با گفت‌وگوهای آستانه از کارآمدی چندانی تاکنون برخوردار نبوده است.

اما در خصوص آثار و نتایج مذاکرات مرتبط با بحران سوریه دکتر «سعد الله زارعی» تحلیلگر مسایل خاورمیانه با دو خطی خواندن مذاکرات حل بحران سوریه به جام جم آنلاین گفت: موضوع مهمی که در دستور کار دی میستورا در محور مذاکرات ژنو قرار دارد مبتنی بر تشکیل دولت گذار یا انتقالی در سوریه است. از این رو معنای ماهوی اجلاس ژنو آن است که دولت اسد باید برکنار شود.

وی با اشاره به اینکه رویکرد اعضای ژنو بر غیر قانونی بودن دولت اسد پایه گذاری شده است، ‌افزود: سرنگونی دولت اسد و پدید آمدن دولت جدید سوریه بحث جدیدی نیست که در صحنه بین الملل مطرح شده باشد. اما پرسش اینجاست چنین استدلالی تا چه میزان پیشرفت داشته است. لذا باید بگوییم از سال 2012 که مذاکرات ژنو در حال اجراست این بند (دولت انتقالی) از مذاکرات در گفت و گوها مطرح بوده اما با گذشت شش سال هنوز نتیجه ای در پی نداشته است و شاهد بن بست تئوری مخالفان اسد هستیم.

زارعی با بیان اینکه به دلیل اغراض ضد سوری و شکست زود هنگام مذاکرات ژنو جمهوری اسلامی ایران از ابتدا رغبتی برای شرکت در چنین فرآیند سیاسی را نداشت، تصریح کرد: تهران هیچگاه در جلسه ای شرکت نخواهد کرد که مبنای آن حذف دولت اسد در سوریه است. بنابراین این به آن معنا نیست که ما را به مذاکرات ژنو راه نمی دهند بلکه جمهوری اسلامی ایران از شرکت در این نشست استقبال نمی کند.

وی در همین خصوص افزود: اتفاقا سازمان ملل و طرف های محور در مذاکرات ژنو همچون آمریکایی ها بر حضور جمهوری اسلامی ایران در ژنو اصرار ویژه دارند. چون آنها بیش از همه بر نقش تعیین کننده و قدرت نفوذ ایران در برقراری صلح سوریه و منطقه واقف هستند و می دانند بدون حضور کشورمان مذاکرات ژنو به سرانجام نمی رسد. لذا شدیدا به امضای ما در ذیل موافقتنامه ها احتیاج دارند.

کارشناس مسایل منطقه در ادامه، ضمن تحلیل ابعاد مذاکرات آستانه با محوریت جمهوری اسلامی ایران به مقایسه دو خط مذاکراتی درباره سوریه پرداخت و گفت: بند اول این مذاکرات قائم بر موضوع آتش بس است که مواردی همچون خاموش کردن شعله های جنگ، کاهش درگیری ها ، گسترش مناطق امن و نیز بازگشت آوارگان به کاشانه خود را در بر می گیرد.

زارعی با تاکید براینکه شاکله اصلی سلسله نشست های آستانه را جایگزینی گفتگو بجای سلاح تشکیل می دهد، ابراز داشت: در واقع این نگاه با ابتکار ایران و هم اندیشی دو دولت روسیه و ترکیه در مذاکرات صلح سوریه جاری و ساری شده است.

وی با توصیف وضعیت آستانه بعنوان نقطه جغرافیایی مذاکرات سوریه یادآور شد: منطقه گفت وگو در یک کشور آسیایی قرار گرفته و مهمترین مزیت آن این است که هم به منطقه مناقاشات نزدیکی دارد و هم اینکه دولت آستانه هیچ نقشی در بحران به وجود آمده سوریه ندارد. این در حالی است که محور مذاکراتی ژنو مشتمل بر آمریکا- انگلیس – فرانسه از ابتدا نقش بسیار مخربی در صحنه میدانی سوریه ایفا کرده اند، مضاف به اینکه در پرونده نظامی و امنیتی سوریه تلاش های گوناگونی در گسترش دامنه جنگ به دیگر کشورها از خود نشان داده اند. بنابراین می توان تصور کرد آستانه مکان پاکی برای برقراری صلح پایدار در سوریه بشمار آید.

از میهمان جام جم آنلاین در خصوص نتایج عینی گفت وگوهای آستانه سوال کردیم که وی در پاسخ عنوان داشت: در مجموع 14 ماه از عمر این مذاکرات می گذرد. در طول این مدت نتایجی در جهت آتش بس و ایجاد صلح در منطقه حاصل شده که در شش سال قدمت مذاکرات ژنو چنین توفیقاتی بدست نیامده است.

وی در تشریح ابعاد مختلف نشست آستانه در قیاس با محور ژنو خاطر اظهار کرد: گفتگوی بین دولت و معارضین را در خلال مذاکرات شاهد هستیم، ایجاد مناطق کمتر درگیر را ملاحظه می کنیم، حصول برقراری آتش بس که نقش بسیار مهمی در احیا مناطق آسیب دیده و مردم دارد را به وضوح لمس می کنیم و در نهایت امر آنچه بعنوان محور مذاکرات از ابتدا مطرح شده یعنی جلوگیری از تبادل آتش و تفاهم داخلی در سوریه بین طرف های درگیر، نمود یافته است.

زارعی در خاتمه تاکید کرد: با این وجود به صراحت باید اعلام کرد، خط مذاکراتی آستانه خطوط گفتمانی ژنو را کاملا کم رنگ کرده و در عین حال چون آمریکایی ها توان بازدارندگی در توقف اجلاس آستانه را نداشتند و عملا با ابتکار محور مقاومت به گوشه گود مذاکرات سوریه رانده شدند، بطور ضمنی و خیلی کم رمق از دستاوردهای آستانه حمایت کردند.