محک اقتصادی‌- سیاسی اروپا

بر اساس آخرین آمار منتشرشده از سوی موسسه آماری یورو استات، روابط اقتصادی اتحادیه اروپا با ایالات متحده آنچنان گسترده است که مراودات اقتصادی اروپا با ایران در برابر آن بسیار ناچیز به نظر می‌رسد.

در این زمینه کارشناسان و فعالان اقتصادی یکپارچه بر این باورند که علاوه بر توجه به وابستگی متقابل اقتصادهای اروپا و آمریکا به یکدیگر، نباید سابقه پیروی کامل اتحادیه اروپا از تحریم‌های آمریکا علیه ایران در سال‌های گذشته و قبل از برجام را فراموش کنیم. بنابراین باید به‌گونه‌ای سیاستگذاری کنیم که ضمن بهره بردن از اشتیاق فعلی اروپایی‌ها برای حفظ روابط اقتصادی با ایران و سوق دادن آن به سمت انتقال فناوری به جای واگذاری بازار کالاهای مصرفی به آنها، نسبت به رنگ عوض کردن ناگهانی اروپایی‌ها برای اقتصاد کشورمان، آمادگی داشته باشیم.

ضمن آن که بهترین نقشه راه برای اقتصاد ایران در شرایط فعلی همان اقتصاد مقاومتی است که در 24 بند آن بر گسترش روابط تجاری و اقتصادی با کشورهای منطقه، همسایگان و کشورهایی آسیایی تاکید شده است.

اقتصاد مقاومتی، تنها راهکار مقابله

حمیدرضا صافدل، رئیس پیشین سازمان توسعه تجارت در این زمینه به جام‌جم گفت: بر اساس آمارهای اقتصادی، اتحادیه اروپا روابط بسیار گسترده‌ای با آمریکا داشته و قطعا منافع اقتصادی میان دو منطقه می‌تواند در روابط ایران با اتحادیه اروپا نیز تاثیرگذار باشد.

صافدل افزود: اکنون آمریکا از نظر سیاسی دچار بن‌بستی غیرقابل انکار در منطقه شده و به دنبال آن است که با استفاده از راهکارهای دیگری دوباره تسلط بی‌قید و شرط خود در این منطقه از جهان را بازیابد که یکی از آنها هم اعمال فشار علیه ایران است.

وی معتقد است آمریکا اکنون با ایجاد این بازی سیاسی به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده است تا فضا را برای اقدامات آینده خود یعنی اعمال فشار اقتصادی مستقیم و غیرمستقیم علیه کشورمان فراهم کند؛ چیزی که از گذشته هم ایران آن را تجربه کرده و سربلند از آن عبور کرده است.

رئیس پیشین سازمان توسعه تجارت تاکید کرد: این نوع برخوردهای آمریکا با اقتصاد ایران به دلیل وابستگی اقتصاد کشور به دیگر مناطق است، بنابراین به‌گونه‌ای باید سیاستگذاری کنیم که این وابستگی به حداقل کاهش‌یافته و در نهایت اعمال نفوذ آمریکا یا هر کشور دیگری که دشمن ایران است به حداقل خود برسد.به گفته وی، تنها نسخه کارآمد برای این شرایط، اقتصاد مقاومتی و دقت در فرمایشات مقام معظم رهبری است چون ایشان بارها تاکید کرده‌اند که لازم است اقتصاد کشور را با استفاده از این سیاست تقویت و درباره شرکای تجاری با دقت عمل بیشتری تصمیم‌گیری کنیم.

صافدل به جام‌جم گفت: شرکای استراتژیک و قابل اعتماد ایران در سخت‌ترین دوران تحریم‌های یکجانبه همواره در کنار ایران باقی می‌مانند، بنابراین اکنون هم باید با استفاده از همان روابط مستحکم به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم که خودمان را دربرابر کارشکنی احتمالی اروپایی‌ها بیمه کرده باشیم.

به دنبال وابسته‌تر کردن ایران هستند

از سوی دیگر سیدجواد حسینی‌کیا، سخنگوی کمیسیون صنایع مجلس ضمن غیرقابل اعتماد خواندن دوستی اروپاییان به جام جم گفت: اصولا اروپاییان شرکای قابل اعتمادی برای اقتصاد ایران نبوده و نیستند و اگر امروز می‌بینیم مخالف ارباب خود سخن گفته‌اند به این دلیل است که دنبال وابسته کردن بیشتر اقتصاد کشورمان هستند.

وی افزود: اگر به روند حضور اروپاییان در اقتصاد ایران بخصوص پس از برجام توجه داشته باشیم، می‌بینیم این کشورها در پی حضور در صنایعی هستند که خودشان از آنها منافع بیشتری داشته‌اند و در مقابل فناوری کمتری به ما بدهند، مثلاً در خودروسازی، نفت و پتروشیمی و برخی کالاهای مصرفی دیگر، در حالی که ما نیاز به فناوری داریم.

این نماینده مجلس تاکید کرد: نباید به این روابط و دوستی‌های موقتی دلخوش باشیم بلکه باید بر اساس رهنمودهای مقام معظم رهبری، زمینه اجرایی شدن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را به صورت منطقی در کشورمان مهیا کنیم، چون ضامن موفقیت ما همین دستورات و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.وی معتقد است، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی بر اساس ظرفیت‌های موجود و اسناد بالادستی کشورمان از سوی مقام معظم رهبری تدوین شده‌است که باید این مزیت‌ها را به قدرت چانه‌زنی در بازارهای بین‌المللی تبدیل کنیم. حسینی‌کیا به جام جم گفت: گرچه هرگونه سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را باید بخوبی استفاده کنیم، اما اگر به حجم سرمایه‌گذاری مستقیم اروپاییان در اقتصاد ایران نسبت به آمریکا توجه داشته باشیم، می‌بینیم که اروپاییان در ایران چیزی نزدیک به سه میلیارد یورو سرمایه‌گذاری کرده‌اند در حالی که 5000 میلیارد یورو با آمریکا تبادل سرمایه‌گذاری مستقیم دارند، به همین دلیل نمی‌توان به نمایش تبلیغاتی اروپا پس از سخنرانی ترامپ دل‌ ببندیم و به امید ادامه روابط اقتصادی با آنها روزگار سپری کرد.

اروپایی‌ها بیشتر پروژه‌های ایران را رها کردند

در همین حال کیومرث کرمانشاهی، معاون اسبق سازمان توسعه تجارت و عضو اتاق بازرگانی، با اشاره به درهم تنیدگی اقتصاد اروپا و آمریکا به جام‌جم گفت: درباره بحث‌های اخیر اروپاییان هم‌پیمانان آمریکا هستند و اقتصاد این دو منطقه آن‌قدر به هم تنیده شده که بعید است روزی آمریکا به اروپا اشاره کند و آنها نسبت به ایران موضعگیری متفاوتی نداشته باشند. این درحالی است که نباید فراموش کنیم این همان اروپایی است که قبل از برجام اغلب طرح‌های ایران را نیمه‌کاره رها کرد و به بهانه تحریم از ایران خارج شد.

کرمانشاهی افزود: اکنون که اروپاییان به‌دنبال منافع خود هستند و ممکن است ایران را هزینه کنند، ما هم باید برای منافع خودمان برنامه‌ریزی منطقی و دقیقی داشته باشیم که راهکار آن اجرای دقیق اقتصاد مقاومتی است؛ سیاستی که براساس آن با در نظر گرفتن ظرفیت‌های داخلی کشور به‌دنبال دستیابی به بازارهای خارجی باشیم و با دنیا تعامل کنیم.

وی تاکید کرد: باید امروز مثل همه کشورهای دیگر برای دستیابی به فناوری‌های نوین و دستیابی به سهم بازار بیشتر در مناطق مختلف برنامه‌ریزی کنیم، اما نه با اتکا به حمایت‌های خارجی، بلکه با استفاده از توانمندی و امتیازهای داخلی که به این وسیله می‌توانیم قدرت چانه‌زنی بالایی در مناطق مختلف حتی در زمان تحریم داشته باشیم.

این عضو اتاق بازرگانی تصریح کرد: هم‌پیمانان قبلی خود را که در شرایط سخت تحریم در کنار اقتصاد ایران بودند، نباید فراموش کنیم در ضمن این‌که باید به‌دنبال رابطه با هم‌پیمانان اقتصادی جدیدتری باشیم که با این شرایط نسبت به هرگونه کارشکنی می‌توانیم مقاومت منطقی و اعمال نفوذ دقیق داشته باشیم، چون انحصار بازار در کار نیست.

وی افزود: روسیه، چین، ترکیه، عراق، افغانستان و برخی کشورهای جنوب شرقی گزینه‌هایی هستند که باید با استفاده از ارتباطات نزدیک اقتصادی با این کشورها معادلات تازه‌ای در سراسر جهان برای خودمان ایجاد کنیم به‌صورتی که حتی با اروپا به‌گونه‌ای وارد معامله شویم که محصولاتی مشترک داخل ایران تولید کرده و به خود آنها بفروشیم. به گفته وی، این سیاست می‌تواند آینده را به نفع اقتصاد ایران تغییر دهد، چون در صورت کارشکنی یکی از شرکای تجاری ایران قطعا گزینه‌های دیگری داریم که می‌توانیم با استفاده از تعاملات اقتصادی آنها چرخ اقتصاد را به حرکت درآوریم بی‌آن‌که تکانه‌های سیاسی مانع حرکت آن باشد.

اروپا‌یی‌ها به دنبال فروش کالا در ایران

محمدحسین برخوردار، رئیس سابق مجمع ملی واردات درباره واکنش اخیر اتحادیه اروپا به سخنان ترامپ به جام جم گفت: اروپاییان گرچه اکنون مقابل سخنان ترامپ ایستادگی می‌کنند، اما باید دید این مقاومت تا چه زمانی برایشان سودآور است، به این دلیل که منافع اقتصادی آنها به نوعی تعیین‌کننده ارتباطشان با کشورمان خواهد بود.

وی افزود: پس از امضای برجام شاهد حضور هیات‌های تجاری بسیار زیادی از کشورهای اروپایی در ایران بودیم، اما اگر به واقعیت حضورشان توجه داشته باشیم، می‌بینیم این افراد برای دریافت سهم بازار بیشتر از ایران در تلاش بوده‌اند و تا جایی که منافع آنها ایجاب کند به ما نزدیک می‌شوند و در شرایطی که آمریکا به آنها اشاره کند، قطعا بازار ایران را همانند گذشته ناگهان ترک می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: امروز فرصتی طلایی در اختیار ایران قرار دارد که باید از آن بخوبی استفاده کنیم، چون حالا که اروپا ظاهرا مخالف سخنان ترامپ است، می‌توانیم از آنها امتیازهای ویژه‌ای بگیریم تا صنایع کشور را تقویت و به‌روزرسانی کنیم، اما نه صنایعی که آنها می‌گویند بلکه صنایعی که خودمان تعیین می‌کنیم.

برخوردار عنوان کرد: صنایع نساجی، لوازم خانگی و بسیاری از صنایع دیگر کشورمان می‌توانند در این فاصله یعنی تا کارشکنی دوباره اروپایی‌ها به فناوری‌های نوین مورد نیازشان دست یابند، چون در این موارد دارای مزیت‌های بالایی هستیم و بازارهای بالقوه‌ای در اطراف ما وجود دارد.

مقایسه آماری

درآمد اروپا از محل صادرات کالا به آمریکا 4315 درصد بیشتر از صادرات کالا به ایران است.

اتکای اقتصادی اروپا به واردات کالا از آمریکا 4373 درصد بیشتر از واردات این اتحادیه از ایران است.

مجموع تجارت خدمات اروپا با آمریکا 27213 درصد بیشتر از تجارت خدمات اروپا با ایران است.

مبادلات تجاری اروپا با آمریکا 6730 درصد بیشتر از مبادلات تجاری ایران و اروپاست.

مجموع سرمایه‌گذاری مستقیم متقابل اروپا و آمریکا 5000 میلیارد یورو است.

عماد عزتی