گرانی کاغذ به ناشران و مطبوعات ضربه می‌زند

‌ وضعیت کشور از حیث مصرف کاغذ چگونه است؟

سرانه مصرف کاغذ در کشور ما یک چهارم متوسط جهانی و به‌مراتب پایین‌تر از کشورهای توسعه‌یافته است، به طوری که متوسط سرانه جهانی 60 کیلوگرم است در حالی که کشورهای پیشرفته بین 100 تا 300 کیلوگرم است. اقتصاد کاغذ در جهان همچنان رو به رشد است و باوجود توسعه تکنولوژی دیجیتال و همین‌طور مخاطرات گرمایشی زمین و سیاست‌های مراقبت از محیط زیست، نیاز به کاغذ همچنان افزایش می‌یابد. ضمن این‌که تولید داخلی کاغذ تنها 20 درصد نیاز کشور را جوابگو است و این یعنی ما بخش عمده نیاز کاغذ را باید وارد کنیم. تقریبا تمام کاغذ مورد مصرف بخش کتاب و مطبوعات کشور از خارج وارد می‌شود. کشورهایی که مزیت‌های لازم در جهت تولید کاغذ از جمله منابع آبی، جنگل‌های انبوه و بارندگی‌های فراوان دارند تولیدکنندگان کاغذ هستند و عمدتا صنعت بازیافت در بقیه کشورها کمتر رونق می‌گیرد. در حالی که ما در کشور چند کارخانه کوچک تولید کاغذ داریم به دلایل فوق مزیت بالایی نداریم و باید روی بازیافت کاغذ سرمایه‌گذاری شود.

‌ علت گرانی کاغذ در دو ماه اخیر چیست؟

چند دلیل برای افزایش قیمت کاغذ وجود دارد: 1-‌ افزایش 10 درصد قیمت ارز، 2- شایعات مربوط به حذف ارز مبادله‌ای یا افزایش تعرفه واردات، 3- افزایش 10 درصد قیمت جهانی کاغذ به دلیل کاهش تولید برخی کشورها از جمله چین، 4- وجود برخی مشکلات در معاملات ارزی کشور، 5- خرید عمده کاغذ توسط چند روزنامه و ناشر با توجه به نزدیک شدن به ایام پایان سال، 6- سوء‌مدیریت اصناف و نهادهای سیاستگذار و 7- خودداری از فروش برخی واردکنندگان بزرگ کاغذ.

گرانی کاغذ چه تاثیری بر وضعیت ناشران و کتابخوانی مردم خواهد داشت؟

مطمئنا گرانی کاغذ و مهم‌تر از آن کمبود کاغذ ضربه سنگینی به مطبوعات و ناشران وارد خواهد کرد و آنها ناگزیرند قیمت تمام‌شده بالا را به مصرف‌کننده منتقل کنند. افزایش قیمت کتاب و مطبوعات هم میزان فروش را کاهش خواهد داد و همان حداقل مطالعه مردم نیز کمتر می‌شود. البته برخی اقشار مانند دانشجویان و دانش‌آموزان اجبارا باید کتب را تهیه کنند و فشار بیشتری متحمل می‌شوند و احتمال افزایش اقدامات غیرقانونی و نقض کپی‌رایت بیشتر می‌شود.

عملکرد نهادهای سیاستگذار دولتی و غیردولتی در مورد گرانی کاغذ چگونه بوده است و راهکارهای ایجاد ثبات و آرامش چیست؟

به نظرم سیاستگذاری و تدابیر اتخاذشده نامناسب بوده و به‌گونه‌ای که در بازار یک شوک و هیجان چند هفته ادامه داشت. بنده به سیاست دادن یارانه به حوزه عرضه‌کننده معتقد نیستم، چراکه باعث ایجاد رانت کاذب در بازار می‌شود، مانند دوره‌هایی که در وزارت ارشاد سهمیه کاغذ به ناشران و روزنامه‌ها تعلق می‌گرفت و بحث‌هایی در مورد فروش یا سوءاستفاده از آن مطرح می‌شد. ولی در شرایط فعلی اگر یک راه‌حل وجود داشته باشد معتقدم دولت می‌تواند تعرفه واردات را کاهش دهد و برای تنظیم بازار به صورت موقت کاغذ در بازار توزیع کند. در درازمدت سیاست تحریک تقاضای نشر می‌تواند اقتصاد این صنعت را زنده نگه دارد، مانند ارائه بن یا یارانه خرید کتاب خانوار به کارکنان دولت و کارگران تحت پوشش بیمه. علاوه بر این سیاستگذاری دولت در زمینه استفاده اجباری از کاغذ بازیافتی در روزنامه‌ها یا کاغذ غیرسفید در برخی کتب منتشرشده می‌تواند از هدررفت ثروت ملی جلوگیری کند که در این خصوص فرهنگسازی نیز باید انجام گیرد.