درختکاری چاره مرگ جنگل نیست

این افراد که بیشتر روزهای سال کمتر توجهی به منابع طبیعی و محیط زیست ‌دارند، با برگزاری برنامه‌هایی در این هفته، نشان‌می‌دهند فقط به اجرای نمایش علاقه دارند و ‌پاسداشت حقیقی زیست‌بوم ایران برای آنها شعاری بیش نیست.

این در حالی است که امروزه نتایج تصمیمات اشتباه برخی مدیران‌ به صورت بحران‌های زیست‌محیطی گوناگون مانند ریزگردها، خشکسالی، توفان‌‌ و سیلاب‌های شدید آشکار شده است و می‌توان گفت بیشتر مشکلاتی که اکنون حیات جانداران ایران را در تنگنا قرار داده، ناشی از بی‌توجهی آنها به توسعه پایدار است.‌

اما مدیران ناآگاه تنها مشکل محیط زیست کشور نیستند. باید اذعان کرد برخی اشکالات قانونی و ساختاری نیز گریبان زیست‌بوم این سرزمین را گرفته است. از جمله این اشکالات می‌توان به وجود قوانین متناقض و خلأ قانونی در حوزه منابع طبیعی اشاره کرد که سبب شده دست افراد برای سوء استفاده از عرصه‌های طبیعی باز بماند.

بی‌توجهی نمایندگان مجلس به لایحه جامع منابع طبیعی و آبخیزداری نیز یکی دیگر از اشکالات قانونی در این حوزه است. در این باره باید گفت در حالی که شش سال پیش این لایحه در اختیار مجلس قرار گرفت، هنوز به صحن علنی مجلس راه پیدا نکرده است.

درباره اشکالات ساختاری حوزه‌های منابع طبیعی و محیط زیست نیز نخست باید به این نکته توجه داشت که ادامه رسیدگی به امور مربوط به این حوزه‌ها در قالب تشکیلات فعلی، به صلاح آینده زیست‌بوم کشور نیست.

چراکه سازمان حفاظت محیط زیست از اختیارات کافی برای به کرسی نشاندن نظرات کارشناسان خود درباره طرح‌های اجرایی برخوردار نیست و منابع طبیعی کشور هم که باید نهادبالادستی بخش کشاورزی باشد، به زیرمجموعه وزارت کشاورزی تبدیل شده است.

به همین دلیل باید گفت تنها راه نجات طبیعت کشور از بحران‌های کنونی‌، اصلاح قوانین مربوط به منابع طبیعی و جدا شدن سازمان جنگل‌ها و مراتع از وزارت کشاورزی و تبدیل این سازمان و سازمان محیط زیست به نهادهای بالادستی نظارتی در مجموعه حاکمیت است.

در کنار اشکالات قانونی و ساختاری، نبود فرهنگ احترام به محیط زیست و منابع طبیعی در میان برخی مدیران اجرایی نیز سبب بی‌توجهی به این حوزه‌ها در سطح کلان شده است. این اتفاق، در حالی رخ می‌دهد که رهبر معظم انقلاب سال‌ها پیش فرمودند فرهنگ منابع طبیعی باید به معارف عمومی تبدیل شود. اما این فرهنگ هنوز برای بسیاری از مدیران کشور ناشناخته و بی‌اهمیت است ؛ چراکه آنها با اقدامات خود نشان داده‌اند توسعه را فقط در تخریب منابع طبیعی و محیط زیست می‌بینند.

این درحالی است که گماردن افراد غیرمتخصص در راس نهادهای مسئول‌ نیز یکی دیگر از اقدامات نامناسب مسئولان اجرایی در جهت تخریب زیست‌بوم ایران است. در این باره باید گفت با وجود کارشناسان خبره این حوزه در سطح کشور، این کار نوعی دهن‌کجی به متخصصان منابع طبیعی تلقی می‌شود. زیرا فردی که برای اداره چنین سازمان هایی انتخاب می‌شود دست کم باید عناصر و مؤلفه‌های زیست‌بوم را بدرستی بشناسد و با مفاهیمی مثل توسعه پایدار و سازگاری با تغییرات اقلیم آشنا باشد.

دکتر علی سلاجقه - رئیس اتحادیه انجمن‌های علمی منابع طبیعی و محیط زیست