ملی‌گراهای خارج از مرز، ملی‌گرا نیستند/ مدعیان میهن پرست به بهانه بحث ملیت، به‌دنبال پل زدن به غرب بودند

به گزارش جام‌جم‌آنلاین- در روز ۲۱ آبان ۱۳۲۸ جبهه ملی ایران تاسیس شد. یکی از اتفاق های جالب توجه در تاریخ معاصر ایران تشکیل جبهه ملی است. نخستین باری که ملی‌گرایی در ایران شکل گرفت در پیوند با اسلام‌گرایی در مسئله نفت بود و نخستین و مهم‌ترین گروهی بود که در تاریخ سیاسی ایران بر مبنای ملی‌گرایی تشکیل شد. شکل‌گیری این گروه به وقایع مربوط به انتخابات شانزدهمین دوره مجلس شورای ملی بازمی‌گردد.

مقارن با انقلاب مشروطه، فضایی با نام ایران پرستی در کشور حاکم بود که بیشتر به یک شعار شباهت داشت تا واقعیت، افرادی همانند آخوندزاده، آقاخان‌کرمانی و.. که ادعای میهن‌پرستی واقعی دارند بیشتر گروهی هستند که با اسلام دشمنی دارند و به بهانه بالا بردن نام ایران هدف در پررنگ‌ کردن دشمنی با اسلام را دنبال می‌کنند اما دم خروسی که در اینجا پیداست، دم خروس وابستگی است چراکه به بهانه بحث ملیت به‌دنبال پل زدن به غرب بودند. به همین علت ملی‌گرایی این افراد به نتیجه نرسید و تنها ضدیت با اسلام را در ملی‌گرایی پررنگ می‌کردند به‌جای آنکه با حربه ملی‌گرایی به جنگ با اسلام بروند .

در مجلس شانزدهم مصدق نامه کاشانی را در مجلس خواند، اکثریت لیست افراد انتخابی در آن ملی‌گرا بودند، همین امر موجب اعتراض شیخ حسین لنکرانی می‌شود مبنی بر اینکه افراد این لیست متجاهر به فسق هستند. کاشانی در پاسخ می‌گوید نمی‌خواهم پشت‌سر این افراد نماز بخوانم بلکه به‌عنوان افراد متخصص اسامی آنها را مطرح کردم تا به کمک آنان دست انگلیس را از ایران کوتاه کنیم.

در دونقطه، ملی‌گرایی واقعی شکل می‌گیرد؛ ابتدا موازنه منفی به‌معنای نه به روس و نه به انگلیس و عدم باج به بیگانگان و دیگر شخصیتی با اسلام سیاسی؛ نقطه قوت ملی‌گرایی در ابتدا حلقه اتصال بین اسلام‌گرایان و ملی‌گرایان است و این اتصال از آن‌جا شکل گرفت که اسلام‌گرایان به دانشگاهیان به‌عنوان متخصص نگاه کردند چراکه زبان انگلیسی و آداب دیپلماسی برای مذاکره را بلد نبودند. این افراد نیز به لحاظ علاقه به وطن، آن را بهانه‌ای برای همکاری با دشمن نمی‌دانستند.

نطفه جبهه ملی زمانی که دغدغه کوتاه کردن دست اجانب بسته شد، شکل گرفت. از این‌رو اسلام‌گراها و ملی‌گراها در یک جبهه ایستادند و اساس دولت ملی‌گراها را اسلام‌گراها تشکیل داده و صنعت نفت را ملی کردند. در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت، جبهه ملی ایران نقش محوری داشت. در همین دوران بود که با پیوستن حزب ایران و سازمان پان ‌ایرانیسم، حزب پان‌ ایرانیست به رهبری پزشکپور، نهضت خداپرستان سوسیالیست به رهبری حسین راضی و محمد نخشب، حزب ملت ایران به رهبری داریوش فروهر، حزب جامعه مسلمانان مجاهد، نیروی سوم و بعد‌ها برخی از هواداران خلیل ملکی، جبهه ملی به مهم‌ترین سازمان سیاسی ملی‌گرای ایران آن دوران تبدیل شد.

شروع جبهه ملی اول با پیوند اسلام‌گراها بود اما از زمانی‌که اسلام‌گراها عضو جبهه ملی شدند، جبهه ملی شروع به انشقاق کرده و نهضت آزادی از جبهه ملی اول جدا شد. جبهه ملی دوم حالت مذهبی بیشتری دارد اما در جبهه ملی اول، مذهبی و غیر مذهبی با هم آمیخته است. مصدق از حزب توده و بهائی ها حمایت کرد. حمایت وی به‌‌این خاطر بود که ایران را برای همه ایرانیان می‌دانست چراکه به ‌دنبال مذهب نبود. ملی گرایی در ایران با شیعه گرایی و اسلام‌گرایی پیوند دارد.

اهمیت رویداد تشکیل جبهه ملی را می‌توان کوتاه کردن دست اجنبی و حلقه اتصال آن را نیز صنعت نفت دانست چراکه اگر نفت را حذف کنیم دیگر دلیلی برای شکل گیری جبهه ملی وجود ندارد. ادعای ملی گرایی از زمان قاجار مطرح بوده است و تمام افرادی که در این خصوص ادعا داشتند به نوعی جیره خوار غرب بودند. جالب این است که داد ملی ‌گرایی این افراد نیز گوش فلک را کر می‌کند. به‌طور کلی می‌توان گفت ادعای ملی گرایی را زیاد در کشور داشتیم اما نخستین باری که جبهه ملی شکل گرفت، حول مسئله نفت اتفاق افتاد آن‌هم در پیوند اسلام‌گراها و ملی‌گراها و این امر نشان‌دهنده آن است که ملی‌گراهای واقعی، اسلام‌گراها هستند.

امروزه جبهه ملی مسیر خود را از اسلام جدا کرده است و بیشتر ادعای «ایران برای همه ایرانیان» را مطرح می‌کند که فارغ از دین و آیین است، از سوی دیگر اسلام‌گراها نیز مسیر خود را از جبهه ملی جدا کردند. منظور خوب یا بد بودن ملی گرایی نیست اما با گذشت رو به جلو زمان خطوط قرمز پررنگ‌تر و افراد نیز آگاه‌تر می‌شوند و هرچه زمان جلوتر ‌رود مرزها از ابهام خارج شده و خطوط مشخص‌ می‌شود.

واقعیت امر این است که ملی گرایی ایرانی با حب اهل بیت گره خورده است و ملی‌گراهای خارج از مرز، ملی‌گرا نیستند چراکه نقش اپوزوسیون را ایفا کرده و نان از دشمن می‌خورند و تنها ادعای ملی گرایی دارند تا حربه‌ای برای جنگ با ما را داشته باشند. ملی گراهای واقعی افرادی هستند که برای کشور دلسوزی دارند حتی اگر در حزب خاصی نباشند.

دکتر رضا رمضان نرگسی

دکترای علوم سیاسی گرایش مسائل ایران

عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره)