بارقه امید انقلاب

روز 13 آبان که در تقویم به عنوان روز مبارزه با استکبار جهانی نام‌گذاری شده، یادآور سه واقعه مهم در تاریخ معاصر ایران به تعبیری تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه در 13 آبان 1343، شهادت و زخمی شدن تعدادی از دانش‌آموزان در 13 آبان 1357 و تسخیر لانه جاسوسی در 13 آبان 1358 است.

در این میان می‌توان، تبعید امام خمینی (ره) به ترکیه را از نخستین اتفاقات مربوط به انقلاب اسلامی ایران دانست؛ اتفاقی که به نوعی کور سوی امید دست یافتن به ایران اسلامی و انقلابی را روشن کرد.

شب 13آبان سال 1343، صدها تن از مامورین مسلح رژیم شاهنشاهی به منزل امام خمینی(ره) در قم یورش برده و پس از دستگیری ایشان راهی تهران می‌شوند؛ هنوز آفتاب روز 13 آبان طلوع نکرده بود که هواپیمایی جهت انتقال مرجع عالیقدر ایران آماده می‌شود.

آنگاه که هواپیما قصد پرواز به سوی تبعیدگاه می‌کند یکی از مقامات امنیتی پاسپورت امام(ره) را به دست ایشان می‌دهد و می‌گوید شما اکنون به ترکیه می‌روید و خانواده شما نیز به زودی به شما ملحق می‌شوند.
هرچند ساواک، صبح روز 13آبان اطلاعیه‌ای را توسط روزنامه‌ها منتشر می‌کند که دلیل دستگیری و تبعید امام خمینی (ره) را تحرک علیه منافع ملت، امنیت و استقلال و تمامیت ارضی کشور معرفی می‌کند؛ اما دلیل اصلی این اقدام سخنرانی شدید‌الحن امام(ره) در 4آبان 43 درخصوص لایحه کاپیتولاسیون بود؛ سخنرانی‌ای که علی رغم بایکوت رسانه‌ای مطبوعات و رسانه‌های رژیم، از طریق اعلامیه به دست مردم سراسر کشور رسید.

آغاز حرکت انقلاب

شاه به تصور این که کشتار و بازداشت ها و محاکمه‎ها، نیروی مقاومت عمده را از سر راه برداشته است، تحت فشار آمریکا در انجام اصلاحات دیکته شده کاخ سفید مصمم بود. احیای رژیم کاپیتولاسیون (مصونیت سیاسی و کنسولی اتباع آمریکایی در ایران) در دستور کار فراگرفت.

تصویب لایحه کاپیتولاسیون به وسیله مجلس فرمایشی سنا و شورا تیر خلاصی بر استقلال نیم بند ایران بود. سرکوبی شدید مبارزین و حبس و تبعید آنان و حکومت پلیسی شاه نفس را در سینه‎ها حبس کرده و کسی یارای مخالفت نداشت.

در این ماجرا نیز امام خمینی(ره) به قیامی دوباره برخاست. روز چهارم آبان که روز تولد شاه بود، به عنوان روز افشاگری از سوی امام خمینی(ره) انتخاب و خبر آن به علمای شهرهای مختلف، منتشر گردید.

شاه برای تهدید امام خمینی(ره) و بازداشتن ایشان از تصمیم به ایراد سخنرانی در این روز، نماینده‎ای به قم اعزام نمود. حضرت امام(ره) نماینده شاه را نپذیرفت پیغام شاه به آیت الله حاج آقا مصطفی (فرزند ارشد امام) ابلاغ گردید.

امام خمینی(ره) بی اعتنا به تهدیدها، در روز موعود یکی از ماندگارترین سخنرانی های خویش را در جمع کثیری از روحانیون و مردم قم و دیگر شهرها ایراد کرد. این نطق تاریخی در حقیقت محاکمه دخالت های غیرقانونی هیئت حاکمه آمریکا در کشور اسلامی ایران و افشای خیانت های شاه بود.

امام خمینی (ره) با اعلامیه مخالفت با لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی حرکت خود را آغاز کرد و نتیجه آن ظهور امام(ره) به عنوان رهبر سیاسی - مذهبی و کسب مقبولیت عمومی از سوی توده های مردم بود . در اواسط دهه 40، روحانیون و طلاب حوزه های علمیه که بشدت به اقدامات غیر مذهبی رژیم پهلوی معترض بودند؛ به گرد امام خمینی (ره) حلقه زدند. در این ایام، امام(ره) مبارزه را به کانون اصلی فعالیت های مذهبی کشانید و بر جدایی مذهب از سیاست خط بطلان کشید.

ظهور مبانی انقلاب اسلامی

امام خمینی(ره) در این سخنرانی با کمال قدرت و بطور مستقیم شاه و آمریکا را به دلیل تلاش برای نابود کردن یکپارچگی و استقلال ایران مورد حمله قرار داد. ایشان در سخنرانی خود به چند بخش اشاره و اصولی را مطرح کرد که بعدها چراغ راه انقلابیون و مبارزان شد و تبدیل به اصول اصلی انقلاب اسلامی شد.

1-نفی ذلت: تحقیر ملت ایران به قدری برای امام(ره) سنگین بود که ایشان سخنرانی خود در مخالفت با کاپیتولاسیون را با آیه استرجاع (انا لله و انا الیه راجعون) آغاز کردند؛ همچنین ایشان اعلام کردند که مرگ بهتر از زندگی ننگین در این شرایط است و این دقیقا همان چیزی است که امام حسین در مبارزه با یزید اعلام کردند.

2-مخالفت با قدرتهای استعماری به ویژه آمریکا: یکی دیگر از ابعاد بیگانه‌ستیزی در سخنان امام اعلام تنفر و مبارزه با کلیه قدرتهای استعماری جهان بویژه آمریکا بود؛ امام با جملات روشن و واضح اعلام کردند که «امروز تمامی گرفتاری ما از آمریکاست».

امام(ره) به هیچ قدرت خارجی باج نداد و و مبارزه با قدرتهای استعماری را از ویژگی‌های لازم برای روحانیت می‌پنداشتند.

3- نفی وابستگی اقتصادی: یکی از عواملی که موجب تسریع تقاضای کاپیتولاسیون توسط آمریکایی‌ها از ایران شد تقاضای یک وام سنگین از آمریکا بود. اما امام اصل استقراض از بیگانه و فروش استقلال را منافی با عزت اسلام و ملت مسلمان ایران دانست و آن‌را وسیله خواری و زبونی ملت ایران معرفی کرد.