رانت‌خواری و رفیق‌بازی؛ خصوصی‌سازی را زمین‌گیر کرده است

جام جم آنلاین- حال سؤالی که مطرح می‌شود این است، واقعاً مشکلات چه چیزهایی هستند و چگونه درروند خصوصی‌سازی ایجاد چالش کرده‌اند؟ شاید به این خاطر باشد که مدیریت این شرکت‌ها به افراد غیر کارشناس داده‌شده و هنگامی این افراد بر مسند کار باشند مسلماً نتایج خوبی رقم نخواهد خورد. در ادامه گفت‌وگوی جام جم آنلاین با یک عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران را در این زمینه می‌خوانید.

محمدحسین برخوردار در گفت‌وگو با جام جم آنلاین گفت: مردم ایران طی 40 سال گذشته به یارانه گرفتن عادت کرده‌اند. وقتی بعد از انقلاب دولت شکل گرفت معمولاً نگرش مناسبی نسبت به کارفرمایان وجود نداشته و به شکل نامناسبی به آنها نگاه شده است. این در حالی است که در ادامه نیز به دلیل سلسله اتفاقاتی، بهره‌وری از بین رفت و بعضاً به دلیل کارشکنی‌های غرب علیه اقتصاد کشورمان ارتباط با سایر کشورها دستخوش مشکلاتی شد.

برخوردار عنوان کرد: ما نتوانستیم خودمان را با صنعت و اقتصاد جهان تطبیق دهیم و به همین دلیل بهره‌وری مطابق گزارش‌هایی که تهیه و تدوین گشت بسیار پایین اعلام شد. این عادت به وجود آمد که دولت نفت را بفروشد و آن را تقسیم کند، دولت به هرگونه ای مجبور است حقوق را پرداخت کند چراکه ردیف بودجه‌ای وجود دارد.

این عضو اتاق بازرگانی در ادامه گفت: بحث دیگری که وجود دارد این است که وقتی یک شرکت دولتی را به بخش خصوصی واگذار می‌کنند، باید شروطی گذاشته و تضمین‌هایی دریافت شود که آینده برند و همان شرکت را تضمین کند. باید بازاریابی جهانی داشته باشد و بحث تحقیق و توسعه در رابطه با این خصوصی‌سازی به وجود بیاید. همچنین نیروی جدید استخدام کنند و محصولات جدیدی را به داخل و خارج از کشور ارائه بدهند. این چند شرط رعایت شود دیگر هیچ مشکلی در این زمینه ایجاد نخواهد شد.

برخوردار افزود: اگر آقازاده‌ها اقدام به خرید این شرکت‌ها نکنند و اگر زد و بندی برای واگذار کردن این شرکت‌ها به این‌وآن وجود نداشته باشد، مسلماً خصوصی‌سازی در ایران "پا" خواهد گرفت درست همان‌طور که مقام معظم رهبری بارها تأکید فرموده‌اند. ما باید بهره‌وری را در کشور اشاعه بدهیم و برنامه‌های مختلفی را در رادیو و تلویزیون بگذاریم تا فرهنگ‌سازی در این زمینه شکل بگیرد.

این کارشناس خاطرنشان کرد: در قالب کتب درسی هم می‌توان این مبحث را مطرح کرد. در پایه‌های مختلف آموزشی این نکته‌ها به دانش آموزان و دانشجویان یاد داده شود که اصولاً بهره‌وری چیست و ما چگونه این راه را طی کردیم و اکنون کجا ایستاده‌ایم؟

برخوردار یادآور شد: خصوصی‌سازی کردن و واگذاری آن شرایط مختلفی را می‌طلبد؛ نخست اینکه فرد تخصص داشته باشد و بتواند بر اساس صادرات محوری به تولید بیشتر فکر کند. کارگری را نباید اخراج کند و بحث‌های تحقیق و توسعه را تقویت بخشد. شرکت‌های خصوصی باید با صادرات محوری تولید بیشتری را در اولویت خود قرار بدهند. در بحث خصوصی‌سازی باید "رفیق‌بازی"و "لابی‌گری" کنار گذاشته شود و کسی که وظایف را بر عهده می‌گیرد باید درزمینه کار متخصص محسوب شود و از سوی انجمن متبوع خود شناخته‌شده باشد. از سویی دیگر محصولی که تولید می‌کند از کیفیت‌های لازم برخوردار باشد.

وی خاطرنشان کرد: لزومی ندارد شرکت‌ها باقیمت‌های بالا واگذاری شوند، این دست از شرکت‌ها باید کارگر استخدام کنند و حتی در صورت لزوم نیرو از خارج از کشور استخدام کنند. هم‌اکنون در اروپا نیروهای متخصصی هستند که در زمینه‌های مختلف توسعه و تحقیق و تولید می‌توانند یاری‌رسان شرکت‌ها باشند. بازهم تأکید می‌کنم که باید بخش تحقیق و توسعه را گسترش داد و از نیروهای صنعت و دانشگاه به‌خوبی استفاده کنند.

به گفته این کارشناس، در پی رونق تحقیق و توسعه محصولات جدیدی نیز تولید می‌شود. اگر بعد از بازه زمانی پنج، شش و یا حتی 10 سال این ارزیابی به دست بیاید که چنین رویه‌ای شکل نگرفته است، بی‌شک باید "اشد مجازات" را برای بانیان همان شرکت در نظر بگیرند.

برخورداری در پایان گفت: فساد در بخش‌های مختلف، "رانت‌خواری" و "رفیق‌بازی" موجب شده است که روند خصوصی‌سازی شرکت‌ها با مشکل مواجه شود. با این حجم از خصوصی‌سازی روبرو شدیم اما نتیجه‌اش چه بود؟ باید علت‌ها را پیدا کنیم که چرا کارگران فلان شرکت خصوصی بیکار شده‌اند؟ آیا دلیل آن واردات بیش‌ازاندازه یا تولید محصول بی‌کیفیت است؟ این علل در کنار رانت‌خواری‌های متعددی باید موردبررسی قرار بگیرد. درنتیجه می‌توان گفت همه این موارد در تمام بخش‌های خصوصی‌سازی رسوخ کرده است.