باج‌خواهی آشکار خودروسازان/ خروج دولت و باز کردن درب رقابت تنها راه نجات

جام‌جم آنلاین: به اعتقاد کارشناسان موضوعات مختلفی در ماجرای افزایش یکباره قیمت خودروهای داخلی دخیل هستند؛ از درصد وارداتی بودن قطعات ماشین‌هایی که زمانی عنوان می‌شد بیش از 90 درصد آن تولید داخلند تا افزایش قیمت مواد اولیه یا ناکارآمدی خودروسازانس که امروز با زیان‌‌ انباشته‌ چند هزار میلیارد تومانی خود را نشان می‌دهد اینها همه مسائلی هستند که سالیان متمادی گریبانگیر صنعت خودروسازی کشور است؛ از سوی دیگر کمک‌های مالی گاه و بیگاه دولت به دو خودروساز انحصاری کشور در کنار تعرفه‌های سنگین بر واردات خودرو موجب شده تا امروز به جای بررسی موضوع کیفیت خودروهای ساخت داخل در مورد دلایل افزایش قیمت‌‌ها بعد از نوسانات ارزی گفت‌وگو کنیم.

به منظور بررسی راه‌حل‌های موجود برای حل مشکلات خودروسازان کشور به سراغ مهدی دادفر دبیر انجمن واردکنندگان خودرو رفته‌ایم و در گفت‌وگوی تفصیلی با این فعال بازار خودرو بحران فعلی صنعت خودرو‌سازی و راه‌حل‌های برون رفت از آن را بررسی کرده‌ایم که در ادامه ارائه می‌شود.

وضعیت امروز خودروسازی کشور محصول نگاه اشتباه 30 ساله به این صنعت است

با واردات آزاد صنعت خودروسازی ما به کجا می‌رسید؟

یقینا اگر بنده در یک مسابقه دو میدانی یک نفره باشم اول می‌شوم، صنعت هم به همین شکل است و وقتی یک صنعتی را انحصارا در اختیار شرکت‌هایی می‌گذارید که درای مالکیت تامه دولتی هستند و فضا را از طریق مقررات مختلف از جمله تعرفه، عوارض، مالیات، شماره‌گذاری، استاندارد، اسقاط خودرو و غیره برای رقبا تنگ و تنگ‌تر می‌کنیم همان مسابقه دو میدانی یک نفره می‌شود.

اگر ده سال اول انقلاب شکوهمند اسلامی را بدلیل شرایط جنگی اصلا مورد محاسبه قرار ندهیم ولی در سال‌های بعدی نگاه درستی در مورد صنعت خودروسازی وجود نداشته است و محصول نوع نگاهی که طی 30 سال گذشته گرفتار آن هستیم را امروز داریم به چشم خود می‌بینیم. ما هیچ‌گاه انتظار نداشتیم که صنعت خودروسازی ما از صفر تا صد یک خودرو اعم از طراحی پلتفرم، تولید موتور، بدنه و غیره را خودش انجام دهد اما یقینا این انتظار را داشتیم که بعد از 30 سال بازار انحصاری مطلق و دولتی، حداقل بتوانیم صفر تا صد یک خودرو مانند پراید را خودمان مونتاژ و کپی‌کاری کنیم.

تحریم‌ها بهترین فرصت برای راستی‌آزمایی صنعت خودرو

تحریم‌ها موجب شد به خودمان بیائیم و بهترین فرصت برای خودآزمایی‌ست تا ببینیم چه مقدار واقعی عمل کرده‌ایم؛ تحریم‌ها موجب شد به یک باره تولید به نصف کمتر تبدیل ‌شود و خطوط تولید حتی درمورد قطعه‌سازان تقریبا به سمت توقف بروند، زیان‌های انباشته خودروسازان عیان ‌شود تا بگویند اگر قیمت‌ها را بالا نبرید دیگر امکان ادامه حیات نیست.

اگر خود را جای مسئولین قرار بدهیم و از این مدل تهدید شویم که 70 هزار نفر بیکار می‌شوند و می‌آیند کف خیابان، می‌بینیم راهی نیست جز اینکه هرچه خودروسازان می‌خواهند را در اختیار آنها قرار دهیم چون دارد ما را با یک بحران اجتماعی مواجه می‌کند.

خودروساز‌ها می‌گویند چون 70 هزار نفر را سرکار بردم 80 میلیون نفر باید هزینه من را بدهند

علی‌رغم همه وعد و وعیدهایی که مسئولین داده بودند امروز خودروسازان برای آنها تبدیل تهدید شده و می‌گوید اگر قیمت من را بالا نبرید 70 هزار بیکار مستقیم می‌گذارم روی دستت و در کنار آن می‌گویند نه تنها باید قیمت من را بالا ببری بلکه نباید اجازه دهید کس دیگری کنار من بالا بیاید. وقتی می‌گوید خب قیمت‌ها را بالا می‌بریم دیگر چرا کسی نباید بیاید؟ ژست ملی‌گرایی می‌گیرد که نباید اقتصاد خود را در اختیار اجنبی قرار دهیم یعنی می‌گویند چون 70 هزار نفر را سرکار برده‌ایم انحصار باید در اختیار ما باشد و 80 میلیون نفر باید هزینه مشغول شدن 70 هزار نفر را پرداخت کنند.

قیمت کرولای صفر 13 سال پیش از پراید هم کمتر است

از طرف دیگر خودروسازان می‌گویند این مقداری که به ما انحصارگرا می‌گوئید اگر واردات هم آزاد باشد عملا کسی نمی‌تواند خودرو زیر 100 میلیون تومان ما را وارد کند و کمتر از کف قیمتی که ما داریم در دنیا وجود ندارد.

قیاس باید با هم تطبیق داشته باشد، شما می‌گوئید قیمت تویوتا کرولا 2018 یورو 6 بدون عوارض می‌خواهد بشود 120 میلیون تومان بعد می‌خواهید پراید یا سمند را بگذارید کنارش و بگوئید سمند که الان 50 میلیون تومان است، ولی باید مثلا در مورد سمند گفت، این خودرو مورد نظر شما محصول چه سالی است؟ سمند متعلق به 13 سال پیش است، شما اگر بخواهید کرولای صفر کیلومتر 13 سال پیش را امروز بخرید که قیمتش از پراید هم کمتر می‌شود، مثلا با 4 الی 5 هزار دلار می‌توانید این خودرو را وارد کنید.
ما داریم در مورد یک خودرو روز دنیا با شاخصه‌های روزآمد در برابر یک خودرو متعلق به 20 سال پیش صحبت می‌کنیم بعد هم این دو را می‌گذاریم کنار هم و می‌گوئیم خودرو روزآمد خیلی گران‌تر و خودرو ما خیلی ارزان‌تر می‌شود، در صورتی که خودرو صفر کیلومتر 20 سال پیش یک دهم قیمت خودرو صفر امروز آنها می‌شود.

هرچند اگر تعرفه صفر شود هم، ما فاصله قیمتی بسیار چشمگیری بین تولیدات خارجی با داخلی خواهیم داشت ولی باید آن را برداریم یا حداکثر به 10 تا 15 درصد برسانیم و اجازه دهیم خودرو خارجی وارد شود، حالا داخلی‌ها هم با هر قیمتی که می‌خواهند بفروشند ولی این مردم هستند که انتخاب می‌کنند؛ در این شرایط تولید کننده داخلی دو انتخاب خواهد داشت یا مجبور می‌شود سطح کیفیت خود را بالا بیاورد تا بتوانند اندازه خودرو‌های خارجی بفروشد یا باید تیراژ خود را انقدر بالا و هزینه را پائین بیاورد که قیمتش خیلی ارزان‌تر شود و مردم برای ارزان خریدن سمت آن بروند که این مسابقه‌ای میان چندین شرکت‌ کننده می‌شود ولی الان ما مسابقه‌ای با دو شرکت کننده مطلق داریم.

فقط بلدیم در بازار انحصار مطلق بگوئیم ماشین‌سازیم

آیا واقعا با پتانسیلی که در کشور وجود واقعا خودروساز ما باید بازار خارج شود؟

با مدیریت و هدایت کنونی ما این پتانسیل را نداریم چون اگر داشتیم با یک تحریم همه چیز اینگونه نمی‌خوابید، ما فقط بلدیم در بازار انحصار مطلق بگوئیم که هستیم و ماشین‌سازیم، یک مقدار که بازار باز می‌شود همه چیز می‌خوابد.

با پتانسیل کشور ما هزینه‌ها برای خودروسازان جهانی حداقل نصف می‌شود

اگر یک خودروساز خارجی می‌خواست با پتانسیل کشور از آب و خاک و گاز تا نیروی انسانی کار کند حتما می‌توانست محصول خیلی بهتر با قیمت بسیار بهتر تولید کند، نه تنها قیمت تمام شده نیروی انسانی ما به نسبت قیمت تمام شده در خارج از کشور بسیار پائین‌تر است بلکه مواد اولیه ما هم نسبت به خارج از کشور بسیار پائین‌تر تمام می‌شود و اگر اینها را تطبیق ارزی بزنید مشخص می‌شود که هزینه‌ها در کشور ما حداقل نصف است.

کارگران برای خودروسازان 3 هزینه و 300 استفاده ابزاری دارند

یک کارگر ایرانی در خط تولید یکی از این خودروسازها مگر ماهی چقدر می‌گیرد؟ بعید می‌دانم متوسط حتی 3 میلیون تومان هم بگیرد احتمالا فردا همه‌شان تظاهرات می‌کنند چرا می‌گوئی سه میلیون ما 2.5 یا 1.8 هم نمی‌گیریم، این حقوق به دلار عملا حقوق یک هفته یک کارگر اروپایی هم نیست بعد این مقدار هم از آنها مایه می‌گذاریم و اولین اهرم تهدیدی خودروساز این است که من این 70 هزار کارگر را بیرون می‌کنم اما هیچ وقت هیچ مدیری نیامده بگوید اگر من نتوانستم خودرو ارزان تولید کنم خودم کنار می‌روم یا خودم را دار می‌زنم بلکه فقط از کارگر مایه می‌گذارند، مگر سرانه نسبت دستمزد یک کارگر در خط تولید بیش از 3 درصد یک خودرو است؟ اما استفاده ابزاری که از کارگر می‌شود سیصد هزار برابر دستمزدی است که به او می‌دهند، تهدید مردم با کارگر، تهدید دولت با کارگر، تهدید اشتغال با کارگر، هیچ کسی نمی‌آید تهدید را از مدیران شروع کند که بگوید هیات مدیره خود را می‌ریزیم بیرون یا قراردادها را با دقت بیشتری می‌بندیم، فوری می‌گویند کارگران را بیرون می‌کنیم.

همه فرآیندهای خودروسازی ما در محیط آکواریومی است

در مورد قطعه‌سازی یک زمانی می‌گفتند ما تا 93 درصد پراید را هم در داخل تولید می‌کنیم حال بعد از تحریم می‌گویند 80 درصد آن تولید داخل است و زمزمه‌هایی هم در مورد 50 درصد وجود دارد وضعیت واقعی قطعه‌‌سازی کشور چگونه است؟

ما داریم همه فرآیندهای اقتصاد خودروسازی خود را در محیط آکواریومی طی می‌کنیم، نه خودروساز ما خودروساز واقعی است و نه قطعه‌ساز ما، قطعه‌‌ساز ما اگر قطعه‌ساز واقعی بود استانداردهای خودش را با استانداردهای بین‌المللی تطبیق می‌داد که البته بعضی از قطعه‌سازها این کار را کرده‌اند که پیش‌رو و موفق هستند و اتفاقا آنها از این بازار بشدت خوشحال هستند، در لیست تامین‌کنندگان قطعات خودروسازان جهانی قرار دارند و قطعاتشان ر ا صادر می‌کنند ارز آوری هم دارند البته خیلی محدود هستند، مابقی عادت کرده‌اند که بسازند و به ایران‌خودرو و سایپا بدهند اصلا انگار دنیا تعطیل است و فقط ایران‌خودرو و سایپا هستند که وجود دارند. وقتی شما آمادگی حضور در فضای جهانی را برای خودت ایجاد نمی‌کنی با کوچکترین تلنگر هم می‌شکنی و به زمین می‌ریزید؛ قطعه‌ساز اصلا فکرش را نمی‌کرده که روزی بخواهد وارد فضا جهانی شود و به بازار جهانی بپیوندد.

قطعه‌سازان ما عادت کرده‌اند قطعه بی‌کیفیت بزنند تا محصول بی‌کیفیت تولید شود

در قراردادهای خودرویی که در دوره برجام بسته شد فارغ از ایراداتی که در مورد قرارداد با پژو و رنو بود یکی از مشکلاتی که وجود داشت این بود که ایران را زیر و رو کردند ولی نتوانستند یک لیست بیست‌تایی از قطعه‌سازان آماده کنند که بتوانند برای تولید خودروهایی که می‌خواستند در ایران تولید کنند از آنها قطعه بگیرند. قطعه‌سازان ما عادت کردند قطعه بی‌کیفیت بزنند تا محصول بی‌کیفیت تولید شود و مردم هم مجبور هستند.

کار خودروسازان به باج‌خواهی رسیده است

الان هم کار خودروساز ما به باج‌خواهی رسیده است، من دو ما پیش گفتم این آقایان دارند فضا را آماده می‌کنند تا تهش بیایند بگویند باید 5 تا 10 هزار میلیارد تومان وام بلاعوض به ما بدهید تا مردم را سرکار نگه داریم اگر نمی‌خواهید هم می‌ریزیمشان کف خیابان؛ این چه صنعتی است که می‌گوید باید 10 هزار تومان وام بلاعوض بدهید تا من بتوانم صنعت‌داری کنم.

بالله مقصر وضعیت امروز خودروسازی خود ما هستیم نه تحریم‌ها و استکبار جهانی

به خدا، بالله، تالله مقصر همه اینها نه تحریم‌هاست و نه استکبار جهانی بلکه مقصر همه اینها خود ما هستیم که فضا را بستیم و رقابتی نکردیم، هر سال گفتند تعرفه‌ها را کم کنید تا اینها به هم نزدیک شوند و تکانی بخورند ولی گوش ندادند.

به جای اینکه بگوید آقای خودروساز باید با جای این همه خوردویی که تولید می‌کنی اسقاط را هم برعهده بگیری تا خودروی خراب زیر پای من ماشین را با یک ماشین ایرانی عوض کنی صبح اولی که آقای وزیر منصوب شد گفت خودروسازان از اسقاط معاف هستند.

خروج دولت و باز کردن درب رقابت تنها راه نجات خودروسازی کشور

چه کنیم تا هر سال همین وضعیت تکرار نشود؟

اگر بخواهیم واردات نداشته باشیم و در همین بازار باقی بمانیم، تنها بخشی که شاید بتواند تکانی به خودروسازی ما بدهد بخش خصوصی است؛ دولت 30 سال است بالای سر این دو خودروساز ایستاده و این‌ها هیچ کاری نتوانسته‌اند انجام دهند، فقط از جیب مردم خرج می‌کنند تازه زیان انباشته هم دارند چون در مدیریت شرکت‌های دولتی اصلا بحث سود و زیان مطرح نیست، بحث هزینه‌ است که فقط باید یک چیزی بگیرد و هزینه کند، پس دولت باید دستش را از خودروسازی‌ بردارد و این‌ها کاملا به بخش خصوصی منتقل شود، بخش خصوصی توانمند هم وجود دارد البته منظور خصولتی مانند پتروشیمی‌ها نیست که به صندوق‌های بازنشستگی واگذار کنیم بعد خودمان مدیرعامل‌های آنها را تعیین می‌کنیم بلکه باید به بخش خصوصی به معنای واقعی خصوصی واگذار شوند؛ مگر خودروسازان نمی‌گویند 8 هزار میلیارد تومان بدهکار هستیم که یکی از آنها به قطعه‌سازهاست، خب کارخانه قطعه‌سازی خود را به همان قطعه‌سازی بده که به آن بدهکار هستی هم آن توسعه پیدا کرده‌ و هم تو چابک‌تر شده‌ای بعد برو قطعه با کیفیت بخر.

راه نجات خودروسازی کشور خروج دولت از این فضا در کنار باز گذاشتن درها برای حضور رقباست، نمی‌گوئیم کاملا درب‌ها را باز کنید چون این سیاست هم در شرایط کنونی به صلاح نیست ولی اینکه کامل بسته باشد هم پاسخ نمی‌دهد.

آرزوی قبلی من این است روزی را ببینیم که ما تولید کننده واقعی خودرو باشیم و بر سر این موضوع بحث کنیم که باید چه کرد تا بتوانیم بیشتر صادر کنیم یا چه بکنیم که توان تولید ما بالاتر برود و بتوانیم به نیازهای خارج از کشور پاسخ بدهیم؛ در کشور ما پتانسیل‌های بسیار قوی وجود دارد و صنایع خودروسازی ما چیزی کمتر از خودروسازی‌های دنیا ندارند، طراحان و مهندسین ما، فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف و امیرکبیر بسیار قوی هستند ولی خودروسازان ما از آنها استفاده نکردند و همه آنها را راهی خارج از کشور کردند.