عواملی که احتمال لخته شدن خون در رگ‌ها را بالا می‌برد

به گزارش جام جم آنلاین از تسنیم، شاید شنیده باشید که ساعت‌های طولانی نشستن احتمال ایجاد لخته خون در وریدهای عمقی بدن را افزایش می‌دهد؛ به این حالت، ترومبوز ورید عمقی (DVT) می‌گویند.

عمل جراحی، ریسک فاکتوری شناخته شده برای این بیماری است که معمولاً پایین پاها یا ران‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما بسیاری از دیگر ریسک فاکتورهای این بیماری، شناخته شده نیستند. اگر بتوانید این ریسک فاکتورها را شناسایی کنید، قادر به انتخاب‌های سالم‌تری خواهید بود و می‌توانید احتمال تشکیل یک لخته خون خطرناک را به حداقل برسانید.

1. بستری شدن در بیمارستان، چه با عمل جراحی و چه بدون عمل جراحی

بستری شدن در بیمارستان، ریسک فاکتوری برای ترومبوز ورید عمقی است زیرا بیمار برای مدتی طولانی روی تخت دراز می‌کشد.

متخصصان می‌گویند مدت‌ها یکجا دراز کشیدن یا روی ویلچر نشستن می‌تواند یک عامل خطر پیشرونده برای تشکیل لخته‌های خون مرگبار باشد.

بر اساس آمار مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری تخمین زده شده که یک‌دهم مرگ‌های بیمارستانی به دلیل تشکیل لخته‌ی خون در ریه‌ها هستند. علاوه بر این مشخص شده که نیمی از لخته‌های خونی در طول اقامت در بیمارستان یا در عرض سه ماه از زمان بستری یا جراحی در بیمارستان‌ها هستند.

اگر شما در حال حاضر در بیمارستان بستری هستید، از ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد روش‌های کاهش خطر DVT مطلع شوید. این روش‌ها ممکن است شامل پوشیدن جوراب‌های فشرده‌سازی الاستیک یا استفاده از دستگاه‌های فشرده‌سازی متناوب باشد. این دستگاه‌ها با فشار دادن ماهیچه‌ها به‌عنوان راهی برای حفظ جریان خون در پاها کار می‌کنند. به هر حال اگر شما در بیمارستان باشید، به‌محض این که بتوانید راه بروید کارکنان پزشکی شما را تشویق خواهند کرد که از تخت خواب بیرون بیایید تا با این حرکت، جریان خون را افزایش دهید و به نوبه خود شانس ایجاد یک لخته خون را کاهش دهید.

مدت‌ها یکجا دراز کشیدن یا روی ویلچر نشستن می‌تواند یک لخته خون کُشنده تشکیل بدهد. تخمین زده شده که یک‌دهم مرگ‌های بیمارستانی به دلیل تشکیل لخته‌ی خون در ریه‌ها هستند

2. چاق بودن و تحرک بدنی نداشتن

اگر پدیده‌ی چاقی در دنیا وجود نداشت، آمار ترومبوز وریدی به شدت افت می‌کرد. بر اساس یک مطالعه منتشر شده در مجله‌ی Internal Medicine ماه می 2015 نشان داده شد میان چاقی و احتمال ابتلا به DVT، ارتباط وجود دارد. البته علت این ارتباط هنوز کاملاً مشخص نیست؛ اما شواهد محکمی وجود دارند که نشان می‌دهند ریسک ترومبوز وریدی با افزایش وزن فرد، بالا می‌رود.

3. مسافرت با قطار، هواپیما یا اتومبیل بدون رعایت نکات سلامتی

سفر کردن می‌تواند مفرح باشد؛ اما اگر به اندازه کافی حرکت نکنید عوارضی برایتان خواهد داشت. برای اینکه در این سفرها به سلامتتان آسیب نزنید نکاتی را به شما توصیه می‌کنیم:

* بهترین راهکار این است که تحرک داشته باشید. هر یکی دو ساعت باید از جایتان بلند شوید و حرکت کنید، بدنتان را بکشید و چند قدم راه بروید.

* اگر امکان توقف یا برخاستن از صندلی وجود ندارد، انگشتان پا را خم و راست کنید و فشار دهید یا با کف پاهایتان دایره درست کنید. این کار کمک می‌کند جریان خون در پاها حفظ شود.

* در پروازهایی که بیش از چهار ساعت طول می‌کشند می‌توانید از جوراب‌های طبی فشاری استفاده کنید.

* اگر سابقه‌ی ترومبوز ورید عمقی، دیگر عوامل خطر و یا قصد سفری طولانی دارید حتما با پزشکتان مشورت کنید. شاید لازم باشد کار خاصی انجام دهید؛ مثلا جوراب مخصوص بپوشید و یا بسته به شرایطتان، داروی خاصی مانند آسپیرین یا دیگر رقیق کننده‌‌ها را مصرف کنید.

4. زیاد تلویزیون تماشا کردن

مطالعه‌ای که در سال 2018 در نشریه‌ی Thrombosis and Thrombolysis منتشر شد نشان می‌دهد زیاد تلویزیون تماشا کردن موجب لخته شدن خون می‌شود.

این احتمال تا حدودی به این دلیل است که ساعت‌های طولانی نشستن می‌تواند جریان خون را در پاها کاهش بدهد.

این تحقیق نشان داد حتی افرادی که در سطح مطلوبی، فعالیت بدنی دارند نیز با زیاد تلویزیون تماشا کردن در معرض این بیماری‌اند.

یعنی زیاد تلویزیون تماشا کردن حتی با داشتن تحرک بدنی نیز همچنان ریسک فاکتوری برای لخته شدن خون محسوب می‌شود.

5. قدبلند بودن

پژوهش‌ها نشان می‌دهند به ازای هر 10 سانتیمتر رشد قد، احتمال تشکیل لخته خون، 30 تا 40 درصد بیشتر می‌شود.

هرچند کشف ارتباط میان لخته خون و قدبلند بودن نسبتاً تازه است، اما توجیهاتی وجود دارد. مثلاً این امکان وجود دارد که افراد قدبلندتر، به طور کلی نواحی تماسی بیشتری با رگ‌ها دارند و تعداد بیشتری دریچه‌ی سیاهرگی در بدنشان وجود دارد.

6. بارداری و سزارین

ریسک ترومبوز ورید عمقی برای یک خانم باردار طی دوران بارداری و مجدداً طی هفته‌های ریکاوری بعد از زایمان بیشتر است.

عامل این احتمال، هورمون‌ها هستند؛ اما کُندی جریان خون به دلیل عدم تحرک یا فشار وارد بر رگ‌های خونی (در اثر انبساط رحم) همگی می‌توانند احتمال تشکیل لخته خون را افزایش بدهند.