برنامه‌ریزی زمان‌بندی‌شده اولویت مقدم در قوه‌قضائیه/ ضرورت حمایت از حقوق عامه در دوران جدید قوه‌قضائیه

احمد طلابکی عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم آنلاین در خصوص اولویت‌های قوه قضائیه در دوران ریاست جدید بابیان اینکه قوه قضائیه یکی از قوایی است که نیروی انسانی در آن از نقش بسیار مهم برخوردار است خاطرنشان کرد: اراده‌ای که باید ماموریت‌های محوله در قانون اساسی برای قوه قضائیه را انجام دهد قضات هستند و در این شرایط اولین اولویتی که در قوه قضائیه وجود دارد رسیدگی به وضعیت قضات و ساختار این قوه است.

وی با تأکید بر اینکه قوه قضائیه می‌بایست ساختار خود را که احساس می‌شود مقداری فربه شده چابک کند خاطرنشان کرد: باید نسبت به بخش ستادی قوه قضائیه، معاونت‌های متعددی که وجود دارند و ادارات کلی که در ذیل معاونت‌ها هستند بازنگری شود، بخش دیوانی قوه قضائیه تا حد امکان کوچک شود و در عوض با توجه به اینکه در بخش‌های مختلف با کمبود قاضی روبرو هستیم حتی‌الامکان از نیروهای این بخش‌ها که می‌توان در بخش‌های قضائی از آن‌ها استفاده کرد، استفاده شود.

این استاد دانشگاه در ادامه تأکید کرد: علی‌رغم اینکه شاهد کمبود قاضی هستیم لازم است گزینش قضات چه ازلحاظ علمی و چه ازلحاظ اخلاقی در بالاترین و سخت‌گیرانه‌ترین سطح انجام شود و باید سازوکارهای به‌روزی در اینجا طراحی شود که افرادی که جذب قوه قضائیه می‌شوند بالاترین صلاحیت‌ها را داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه جذب قضات با در بالاترین سطح نیاز به مقدماتی دارد تأکید کرد: لازم است جایگاه قاضی برای افرادی که می‌خواهند قاضی شوند چه افرادی که در دانشکده علوم قضائی تحصیل می‌کنند و چه افرادی که در بیرون هستند، خیلی بهتر نبین شود.

طلابکی افزود: قاضی به‌عنوان فردی که حاکم شرع است، جایگاه بسیار بالایی دارد و باید در ظاهر و باطن به‌نوعی بیانگر فردی باشد که می‌خواهد شرع را حاکمیت ببخشد و لذا خیلی مهم است که افرادی که می‌خواهند در قوه قضائیه کار کنند بدانند در چه سمتی می‌‌خواهند قرار بگیرند، بر همین اساس لازم است گزینش‌های بسیار سخت‌گیرانه‌ علمی و کار بسیار تخصصی انجام شود و در کنار آن نظارت‌ها بسیار سخت باشد که این مسئله بارها مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده است.

وی بابیان اینکه در کنار گزینش سخت، بحث کرامت قضات هم خیلی مهم است ادامه داد: این مسئله در حکم مقام معظم رهبری مورد تأکید قرارگرفته بود که باید قضات را عزیز بدارید و در شرع هم تأکید شده که وقتی شما با گزینش‌های بسیار سخت قضات را انتخاب کردید از طرف دیگر نظارت خیلی سخت‌گیرانه بر آن‌ها انجام دادید اما از سوی دیگر باید معیشت قضات به شکلی تأمین شود که دغدغه‌ای در این خصوص نداشته باشند.

این استاد دانشگاه موضوع اطاله دادرسی را یکی دیگر از مشکلات اولویت‌دار در قوه قضائیه دانست و اظهار کرد: بخشی از مسئله اطاله دادرسی به دلیل نقض متعدد آرا قضائی در مراجع بالاتر است حال اگر ما بتوانیم به لحاظ علمی سطح قضات را بالا ببریم تا حد زیادی این مشکل حل می‌شود.

وی همچنین موضوع تدوین لوایح قضایی است در قوه قضائیه را یکی دیگر از مسائل مهم دانست و خاطرنشان کرد: ازآنجایی‌که در بسیاری از مسائل نیازمند این هستیم که قوه قضائیه ورود کند و قوه قضائیه در ارائه لوایح قضائی نسبت به مجلس از اولویت بیشتری برخوردار است، باید سازوکار تدوین لوایح قضائی تسریع و چتر آن را گسترده‌تر کنیم.

طلابکی موضوع حقوق عامه را یکی دیگر از موضوعات مهم در دوران ریاست جدید قوه قضائیه دانست که هنوز در خصوص جایگاه قوه در این مسئله باید بیشتر بحث شود و ادامه داد: اخیراً دستورالعملی توسط رئیس سابق قوه قضائیه در خصوص پیگیری حقوق عامه ابلاغ ‌شد که گام خوبی در این خصوص است و براین اساس باید مشخص شود دادستان‌های ما در چه مواردی و تا چه حدی باید ورود کنند.

وی با اشاره به اینکه ممکن است دامنه ورود دادستان‌ها برای حمایت از حقوق عامه حتی به‌جاهایی که نهاد نظارتی داریم هم کشیده شود ادامه داد: مثلاً در بحث ارز ما بانک مرکزی را به‌عنوان ناظر می‌شناسیم اما اگر این مقام ناظر به وظیفه خود عمل نکرد یا اگر نظام‌مهندسی وظیفه خود در را نظارت بر گودبرداری انجام دهد این وظیفه دادستانی است که باید برای حمایت از حقوق عامه ورود پیدا کند.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: بسیاری از مشکلات ما این است که دستگاه‌های نظارتی وظیفه خود را انجام نمی‌دهند و اینجا مدعی‌العموم باید ورود پیدا کند، اگر ما بتوانیم محدوده و سازوکار بحث نظارت بر حقوق عامه را مقداری دقیق‌تر و بازوهایی که در قوه قضائیه هستند را تقویت کنیم بسیار می‌تواند به بحث حقوق عامه کمک کند.

وی کمک گرفتن قوه قضائیه از ظرفیت‌های مردمی است را یکی دیگر از اولویت‌های مهم دیگر قوه قضائیه دانست و ادامه داد: در بحث فساد تحقیقی توسط مرکز پژوهش‌های مجلس انجام‌شده بود که نشان می‌داد در برخی از کشورها بیش از 50 درصد میزان کشفیات مربوط به فساد از طریق مردم و تشکل‌های مردمی انجام‌شده است که این نشان‌دهنده اهمیت کمک نهادهای مردمی برای کشف فساد است و اطلاع‌رسانی مردم به دستگاه‌ قضائی در مورد فساد می‌تواند خیلی کمک کند.

طلابکی افزود: بر همین اساس باید سیاستی در نظر گرفته شود تا نه‌تنها با افرادی که به‌عنوان امربه‌معروف و نهی از منکر علیه فساد اقدام می‌کنند، برخورد نشود بلکه از آن‌ها حمایت شود، حمایت هم به این‌گونه است که چارچوب‌ها و خط قرمزها مشخص شود تا افراد بدانند در چه چارچوبی می‌توانند در این زمینه حرکت کنند.

وی نکته پایانی را بحث برنامه محوری در قوه قضائیه دانست و اظهار کرد: مقام معظم رهبری خیلی تأکید داشتند که قوه قضائیه باید یک چشم‌انداز و برنامه بلندمدت و کوتاه‌مدت با شاخص کمی و کیفی و زمان‌بندی‌شده داشته باشند تا مشخص شود در طی چه مدت‌زمانی چه مواردی را می‌خواهد انجام دهد و این مسئله هم قابل‌عرضه باشد تا موردنقد و بررسی صاحب‌نظران قرار گیرد؛ درمجموع اگر بخواهیم اولویت‌بندی کنیم این مسئله اولویت اول است که تمام مواردی که گفته شد ذیل این برنامه قابل قرار گرفتن است.