ایران-پرتغال، بردی به ظاهر شیرین و آسان اما در عمل سخت و عذاب آور!

اگر چه تا قبل از شروع این بازی هواداران والیبال پرتغال را تیمی سهل و آسان فرض کرده و انتظار بردی شیرین و با فاصله امتیازات زیاد برای تیم ملی را داشتند اما ورزش والیبال روی اصلی و وجه غیر قابل پیش بینی خود را به تیم ملی والیبال ایران نشان داد و بیش از 6 هزار تماشاگر و میلیونها والیبال دوست ایرانی در پای گیرنده های تلویزیونی شاهد بودند که در بعضی مواقع تیم ملی فاقد آن شادابی و طراوت در کسب امتیازات در مقابل این حریف چغر اروپایی نشان داد.

جدال با پرتغال که چهار گیم بطول انجامید باز هم به ما نشان داد که علی رغم عملکرد شگفت انگیز تیم ملی والیبال کشورمان در 3 هفته ابتدایی و پیروزی در مقابل غولهای سنتی والیبال جهان که البته تعدادی از آنها در حال پوست انداری و سرمایه گذاری برای مسابقات انتخابی المپیک و قهرمانی جهان هستند، باز هم در بعضی مواقع دچار ضعف های عجیب و غریبی می شود که ریشه در گذشته دارد.

بدون هر گونه تعصبی، این نوشتار تلاش دارد تا عملکرد تیم ملی والیبال ایران را در تکنیک ها و تاکتیکهای اصلی والیبال بصورت فنی تحلیل نماید.

1. دریافت: اگر چه سابقه عملکرد تیم ملی والیبال در ادوار گذشته لیگ جهانی و مسابقات انتخابی المپیک و قهرمانی جهان، حاکی از ضعف شدید دریافت بازیکنان تیم ملی مخصوصا در مقابل سرویسهای پرشی پر سرعت بازیکنان شاخص اروپایی، امریکایی یا بعضاً ژاپنی و کره ای بود، اما در سه هفته اول لیگ ملتهای والیبال 2019 بجز بازی با لهستان و تا حدودی برزیل، انجام این مهارت توسط بازیکنان تیم ملی بمراتب بهتر نشان داده و نوید رفع بنیادی این نقطه ضعف اساسی و مخرب را می داد. در بازی با تیم پرتغال با آنکه از عملکرد هفته های گذشته این تیم برداشت می شد که تیم سرویس زنی نیست و تبحر تیمهای صاحب نام اروپایی و امریکایی چون روسیه، فرانسه، صربستان، امریکا، آرژانتین در زدن سرویس با برنامه را ندارد، اما شاهد عود مجدد این ضعف در مقابل سرویس های بیشتر پرشی موجی بازیکنان این تیم در پوئن های حساس گیم اول و گیم سوم بودیم. بنظر می رسد تمرینات سخت تر دریافت کننده های قدرتی و لیبروها و برخورداری از حداقل دو دریافت کننده قدرتی در حد و اندازه های دریافت قائمی و عبادی پور برای دریافت سرویسهای پرشی پرسرعت و اتخاذ استراتژیهای دریافت کوتاه و بلند برای سرویسهای پرشی مواج بازیکنان باهوش حریف، راه چاره رفع اساسی و بنیادین این نقطه ضعف می باشد. به نقل از یکی از مربیان سرشناس تیم ملی امریکا در جریان تمرینات آمادگی برای مسابقات انتخابی المپیک 2004، هر دریافت کننده قدرتی در هر جلسه تمرین، بطور اختصاصی بین 50 تا 100 دریافت سرویس را انجام میداد که تمرینی دو منظوره و فوق العاده موثری بود!

2. سرویس: همانطوریکه اهالی والیبال و بازیکنان و مربیان شاخص واقفند، تداوم نواخت سرویسهای یکسان و متوالی حتی در امتیازهای بحرانی، مهارتیست که ریشه در تمرینات سخت و طاقت فرسا و مداوم بازیکنان شاخص و ثبات روحی و روانی و در واقع استامینای روحی و روانی آنها دارد. متاسفانه سابقه عملکردی بازیکنات تیم ملی والیبال در زمینه سرویس خیلی درخشان نیست، کما اینکه در برخی دوره های مسابقات، سرویس از جمله مهارتهایی بوده که ما هیچ بازیکن درخشانی در جدول بهترین عملکردهای انفرادی آن نداشته ایم. در خصوص بازیکنان تیم ملی باید گفت اگر چه بهبود انجام مهارت در نزد سید محمد موسوی واقعا محسوس و آشکار است اما عدم ثبات اجرای مهارت با توجه به استراتژی تیمی توسط این بازیکن توانمند و خوش ضربه و سریع الکتف هنوز یک معضل است که اگر چه بواسطه مدافع وسط بودن و برخورداری از گام دوگانه منحصر بفرد برای حمله، بنظر می رسد کاهنده بودن ارتفاع گام ابتدایی پای این بازیکن و تقریباً انحنای بدنی در هنگام اجرای سرویس معضلی است که نیازمند بررسی کارشناسان و لزوما بهرگیری از تکنیک موشن پیکچر است. در خصوص میلاد عبادی پور نیز اگر چه با توجه به ارتفاع نواخت توپ یکی از بهترین سرویس زننده های حال حاضر جهان است، اما عدم تداوم و تخلیه سریع انرژی، مهمترین معضل این بازیکن توانمند در اجرای چنین سرویسهای مهلکی است که باعث شده دو یا حداکثر سه سرویس با یک قدرت و روش توسط ایشان نواخته شود که نکته عجیبی است. همین مسئله برای امیر غفور و پوریا فیاضی نیز صدق می نماید. در خصوص علی شفیعی، علی اصغر مجرد، مسعود غلامی و سعید معروف بازیکنان زننده سرویسهای پرشی موجی، موضوع کاملا فرق می کند و تلاش در جهت تداوم ضربات پرقدرت به تلاش در جهت ثبات و عدم چرخش توپ در هنگام ضربه تغییر ماهیت میدهد که در این زمینه سعید خان معروف اخیراً تلاشهایی جهت تغییر به پرشی هم می نماید! بنظر نگارنده علی شفیعی بلحاظ ثبات عملکردی، بهترین سرویس زننده حال حاضر بین بازیکنان تیم ملی در مسابقات اخیر می باشد. البته در خصوص سرویس باید به تغییر عجیب غریب سرویسهای فرهاد قائمی نیز پرداخت که زمانی کابوس دریافت کنندگان تیمهای صاحب نام جهان بود. اما حالا؟

3. دفاع: یکی از بهترین تکنیکهایی که در این سه هفته اخیر و روز اول هفته چهارم توسط بازیکنان تیم ملی اجرا شده است، مهارت دفاع است که نسبت به مسابقات ادوار قبلی، بطور مشهود و محسوسی بهبود یافته است. در مسابقات چند ساله اخیر به استثنای سید محمد موسوی، بندرت شاهد تداوم اجرای موفق این مهارت در نزد مجموعه بازیکنان تیم ملی بوده ایم. اما در این دوره مسابقات علاوه بر هنر نمایی مجدد و مداوم سید بلند بالا و زحمتکش والیبال ایران، شاهد بلوکه شدن مکرر ضربات بازیکنان شاخص جهان توسط شفیعی، عبادی پور، غفور، فیاضی و گاهاً معروف بوده ایم. بنظر نگارنده، محسوس ترین بهبود در دفاع تیم ملی، دفاع چسبنده و یکپارچه دفاعهای وسط و دفاع کنار آنتن یا به اصطلاح رسیدن دفاع وسط به دفاع کنار در هر دو منطقه 2 و 4 بوده که نشان از درک و درایت سرمربی ارزشمندمان جناب آقای کولاکویچ و کادر فنی تیم ملی و کار مداوم و طاقت فرسای بازیکنان زحمتکش در تمرینات آماده سازی تیم ملی و یا احتمالا تلاش مربیان ارزنده والیبال کشور در تمرینات تیمهای مختلف باشگاهی بازیکنان تیم ملی دارد. نکته ای که در خصوص عملکرد مدافعین تیم ملی نباید از یاد برد این است که بازیکنان ما در دفاع کنار آنتن هنوز از هوشمندی کافی در جهت هدایت توپهای دفاع شده کنار آنتن به داخل زمین حریف به کمک زاویه قرارگیری دست چسبیده به آنتن برخوردار نیستند. البته این نکته، یک ضعف عمومی است که در نزد بازیکنان شاخص خارجی نیز مشهود است، اما به هر حال بایستی رفع گشته یا به نسبت بهبود یابد. آخرین نکته در مورد دفاع اینکه باید آرزو کرد که یک قطر در حد و اندازه های فیزیکی پوریا یلی برای دفاع وسط تیم ملی یافت شود، زیرا از منظر نگارنده، با توجه به سوابق موجود و روند اقدامات و سرمایه گذاری فکری تیمهای شاخص والیبال جهان برای آینده و بمنظور تداوم موفقیتهای بین المللی، استعدادیابی و پرورش یک قطر دفاع وسط بلند بالای و پر تحرک حدود 210 سانتی متر، برای تیم ملی از نان شب نیز واجبتر است!

4. حمله: یکی از مهارتهایی که از سنوات گذشته تا به امروز و همچنین در این چهار هفته لیگ ملتهای والیبال 2019 بخوبی توسط بازیکنان تیم ملی اجرا شده، مهارت حمله می باشد که رابطه مستقیمی با دریافت سرویس توسط دریافت کننده ها و پاس و توزیع هوشمندانه توپ توسط پاسور هوشمند تیم ملی دارد. بجرات می توان گفت تنوع پاسهای دریافتی و گوناگونی ضربات روانه شده به زمین تیمهای حریف نشان از توانمندی بازیکنان غیور تیم ملی و تخصص آنها در ایفای این نقش محول شده به آنها دارد. البته از این نکته نمی توان گذشت که این توانمندی تا حدودی بواسطه جذابیتهای این مهارت و علاقه به ودیعه گذاشته شده به این جذابیتها در خون نوجوانان و جوانان ایرانی گرایش یافته به سمت این ورزش مفرح و جذاب می باشد. در خصوص تحلیل عملکرد حمله بازیکنان تیم ملی باید خاطر نشان کرد که ما در دو سوی تور والیبال در محدود دو آنتن مخصوصاً منطقه 4 بواسطه ارتفاع بالای اسپکهای نواخته شده و تحرک بالای بازیکنان تیم ملی، توانمندی منحصر بفردی داریم. در منطقه 2 به استثنای مواردی که توسط پشت خط زن توانمند تیم ملی پوشش داده میشود تا حدودی ضعیف تر هستیم که گواه آن تعداد زیادی اسپک عبادی پور و فیاضی و بعضا غفور بود که در کنار منطقه 2 حریف به خارج رفت. البته در خصوص دلیل این ضعف بعضاً محسوس، باید گفت که کلیه اسپکرهای راست دست بواسطه غیر همسان بودن قیچی یا زاویه حمله دست با زاویه سه گام و تور در منطقه 2 با ضعف هایی دست و پنجه نرم می کنند و به همین دلیل است که اسپکرهای چپ دست حاکم بلامنازع حمله در این منطقه هستند. ما در منطقه 3 بمراتب نسبت به سنوات و ادوار گذشته متنوع تر و توانمندتر عمل می کنیم که این موضوع، نشان از بهبود محسوس اجرای این تکنیک توسط قطر وسط تیم در نتیجه بهبود تمرینات تیم ملی یا تمرینات تیم باشگاهی داخلی دارد، هر چند هنوز چرخش مچ و تغییر زاویه حمله که شاخصی برای سرآمدی حمله بازیکن دفاع وسط است به استثنای موارد معدودی توسط موسوی، غلامی و بعضاً شفیعی در حد دلخواه نیست. علاوه بر این، ما در ضربات پایپ از منطقه 3 و ضربات پشت خط از منطقه 2 یکی از بهترین تیمهای جهان هستیم و امتیازهای فراوانی در مسابقات مختلف از این مناطق کسب کرده ایم. البته نکته بسیار مهم در این زمینه که زنگ خطری برای آینده والیبال ما خواهد بود این است که تعداد پشت خط زنان شاخص بطور معمول در دنیا کم است لذا با عنایت به سن و سال امیر غفور و پوریا فیاضی، امید میرود که با درایت کادر فنی تیم ملی، درایت مربیان زحمتکش باشگاهی و اشتیاق زاید الوصف بازیکنان والیبال کشورمان در آینده نه چندان دور، چند پشت خط زن شاخص و بلند بالا علاوه بر پوریا یلی و صابر کاظمی برای تیم ملی تربیت شود.

5. پاس: هنرمندی سعید معروف و دیگر هیچ! در خصوص عملکرد پاسور کار کشته و باهوش تیم ملی چیز زیادی نمیتوان گفت الا اینکه کاش او چند سال جوانتر و 10 سانتیمتر بلندتر بود! تمام نکات گفته شده فوق در عملکرد فوق درخشان و البته کمی حاشیه دار! سعید خان معروف جمع بندی و خلاصه می گردد. درایت در شناخت دقیق اسپک زنان حریف، گوشزد کردن نکات لازم به اسپکرها، داشتن گوشه چشمی همیشگی به تیم حریف و تحرکات آن، گسیل کردن اسپکهای مهلک با کمترین دفاع ممکن و .... تنها گوشه ای از توانمندی های شگرف این والیبالیست قهار است که او را به پاسور و کاپیتانی بی نظیر برای والیبال ایران تبدیل نموده است. البته در مواقعی بواسطه حجم بالای وظایف محوله و ایفای خود مختارانه نقش سرمربی در درون زمین، معروف را دچار بعضاً بد خلقی و افت عملکردهایی نموده که شواهد آن را در گیمهای دوم و چهارم بازی با برزیل و گیمهای دوم و سوم بازی با لهستان و البته گیم اول بازی با پرتغال به طور محسوس میتوان یافت که اصطلاحاً تحت عنوان گیجی توپ در زمین ایران نامیده می شود. در واکاوی عملکرد سعید معروف بایستی به حاشیه های مداوم وی با کاپیتانها و سرمربیان تیمهای مقابل در مسابقات بین المللی و داخلی اشاره کرد که در صورت عدم کنترل می تواند تبعات مخربی برای این بازیکن نامدار و تیم ملی ایران در بر داشته باشد. در خاتمه تحلیل عملکرد منطقه 3 یا پاسور تیم ملی باید گفت عدم جایگزینی سعید معروف با یک پاسور بلند بالای حداقل 2 متری با توجه به سن و سال رو به بازنشستگی ایشان می تواند تهدیدی به مراتب بزرگتر از فقدان سرمربی کارکشته و سرشناسی چون ولاسکو یا کولاکویچ به تیم ملی ضربه بزند که اتاق فکر فدراسیون والیبال حتما و در اسرع وقت باید برای این معضل فکری نماید. در دوره قبل از سال افزون با قامت 202 سانتیمتری به دفعات استفاده شد ولی باز تجربه ایشان بلحاظ کمتر بکار گرفته شدن خیلی خوب نیست.

6. توپگیری و تلاش جمعی: آخرین آیتم از عملکرد تیم ملی والیبال در سه هفته اول و روز اول از هفته چهارم لیگ ملتهای والیبال 2019 به توپگیری دریافت کنندگان قدرتی و بخصوص لیبروهای زحمتکش و شجاع و فداکار تیم ملی بر می گردد. عملکرد این دوره تیم ملی در زمینه توپگیری و جمع کردن و برگرداندن توپهای سرگردان در رفته از دست بازیکنان تیم ملی بمراتب بهتر از عملکرد ادوار گذشته و مسابقات قبلی بود که نشان از تاکید کادر فنی و تمرین سخت و طاقت فرسا و درک بالای خود بازیکنان دارد. در بررسی عملکرد سه هفته اول به شواهدی بر می خوریم که بازیکنان اکثر توپهای توپگیری شده مستقیم را با تلاش بسیار و از خود گذشتگی مثال زدنی به زمین حریف برگشت داده اند، چیزی که در سنوات گذشته کمتر شاهد بوده ایم. مطمئناً تمرینات بیشتر و درک توجیه شده تر بازیکنان، زمینه بخش موفقیتهای بهتر در این زمینه خواهد بود.

هومن ستاره آسمان