نقش رهبران دینی در عبور جامعه از سختی ها

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از خبرگزاری فارس؛ در قرآن مجید و روایات که از ائمه اطهار علیهم السلام  برای ما به یادگار مانده است، اهداف متعددی برای خلقت ذکر شده است که در این میان یکی از جامع‌ترین این اهداف در حدیث قدسی بیان شده است و خدای متعال خطاب به داوود نبی علیه السلام می‌فرماید: «گنجی پنهان بودم، دوست داشتم که شناخته شوم، پس خلق را آفریدم تا مرا بشناسند.»[۱] خدای متعال برای تحقق این هدف، جهان هستی را قرین به حوادث و وقایع مختلف کرده است، تا انسان با برخورد با آنها به سوی خدای متعال توجه پیدا کرده و به سوی وی حرکت کند.

حوادث تلخ و شیرین جهان هستی برای توجه به خدا متعال

این حوادث گاهی شیرین است، به گونه‌ای که برای برخی افراد امکاناتی فراهم می‌شود مانند آنچه که برای حضرت سلیمان علیه السلام و قارون اتفاق افتاده است.

گاه این حوادث تلخ است، آنچنان که خدای متعال به آن اشاره کرده و می‌فرماید: «وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ*الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَةٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ [بقره/ ۱۵۵ و ۱۵۶] و قطعاً شما را به چیزى از [قبیل] ترس و گرسنگى و کاهشى در اموال و جان‌ها و محصولات مى‌آزماییم و مژده ده شکیبایان را کسانى که چون مصیبتى به آنان برسد مى‏‌گویند ما از آن خدا هستیم و به سوى او باز مى‏‌گردیم.»

به عبارت دیگر حوادث هستی سخن و پیک خدای متعال برای رجوع انسان به سوی حضرت حق است، آنچنان که امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در مورد آن می‌فرماید: «سخن خدا همان کاری است که ایجاد می‌کند.» [۲]

وقتی انسان از روی وقایع روزگار پیام الهی را دریافت می‌کند

این انسان است که در بروز این حوادث گاه پیام الهی را گرفته و به سوی آن حرکت می‌کند، آنچنان که حضرت سلیمان علیه السلام  در مقابل تمام نعمت‌های الهی این گونه می‌گوید: «هَذَا مِنْ فَضْلِ رَبِّی[نمل/۴۰] این از فضل پروردگار من است.» و گاه خدا را به فراموشی سپرده و تنها ابزارهای مادی را می‌بیند آنچنان که قارون این گونه رفتار کرده و خطاب به موسی (ع) گفت: «إِنَّمَا أُوتِیتُهُ عَلَى عِلْمٍ عِنْدِی[قصص/۷۸] من این ثروت را به وسیله علم خویش به دست آورده‌ام.»

این حوادث تنها محدود به زندگی شخصی نمی‌شود بلکه گاهی این حوادث در بستر یک جامعه شکل می‌گیرد به گونه‌ای که تمام افراد یک جامعه یا بخش اعظمی از آن با یک واقعه دسته پنجه نرم می‌کنند، که در این صورت اگر جامعه زودتر به پیک حق، لبیک گفته و به خدای متعال توجه پیدا کند زمینه‌های رشد و کمالات برای آن جامعه زودتر آماده می‌شود تا بتواند به سکوی بالاتری دست یابد.

نقش رهبران دینی در هدایت جامعه در کوران حوادث روزگار

در حرکت جامعه به سوی خدای متعال، رهبران دینی جامعه نقش به سزایی دارند، که می‌توانند در کوران حوادث بستر را برای حرکت مردم به سوی این اهداف آماده کنند، از این‌رو خدای متعال خطاب به رسول گرامی اسلام (ص) می‌فرماید: «قُلْ هَذِهِ سَبِیلِی أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِیرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِی وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِکِینَ [یوسف/۱۰۸] بگو: این طریقه و راه من است که من و هر کس پیرو من است بر پایه بصیرت و بینایی به سوی خدا دعوت می‌کنیم و خدا از هر عیب و نقصی منزّه است و من از مشرکان نیستم.» و این موضوع تفاوت اصلی بین رهبران دینی یک جامعه و رهبران غیر دینی است، رهبران دینی هستی را آیت و نشانه‌ خدای متعال می‌بینند از این‌رو تلاش می‌کنند مردم جامعه خویش را از آن عبور داده و به سوی حق رهنمود کنند.

سیره امامین انقلاب در سختی‌ها و خوشی‌های مردم

این سیره و منش در رهبری انقلاب نیز به صورت آشکار دیده می‌شود به گونه‌ای که امامین انقلاب در پیروزی‌ها و شکست‌ها در سختی‌ها و خوشی‌ها مردم را به سوی خدای متعال سوق می‌دهند، به عنوان نمونه در زمان فتح خرمشهر که بزرگترین پیروزی مجاهدان فی سبیل الله در هشت سال دفاع مقدس بود و مردم سرمست از پیروزی رزمندگان اسلام بودند امام خمینی (ره) با یک جمله تمام این تلاش‌ها را منصوب به خدای متعال کرده و فرمودند: «خرمشهر را خدا آزاد کرد.» معنای این سخن امام امت این بود، «که فرماندهان مسلحی که این همه سختی کشیده بودند، این همه رنج برده بودند، آن خون دل‌ها را خورده بودند ... حالا این کار بزرگ انجام گرفته، اینها مغرور نشوند. سیاسیونی که در مساند قدرت نشسته‌‌‌‌‌‌اند، از این پیروزی بزرگی که در عرصه‌‌‌‌‌‌ سیاسی برایشان پیدا شد، بر اثر این حادثه مغرور نشوند... من و شما کاره‌‌‌‌‌‌ای نیستیم؛ دست قدرت الهی است. من و شما وسائلی هستیم.»[۲]

وقتی رهبر انقلاب ضمن توصیه به رعایت بهداشت توصیه به تضرع و دعوت به حق می‌کنند

رهبر معظم انقلاب در این دوره که کرونا شدت گرفته و مردم جامعه دچار مشکلات عدیده‌ای شده‌اند، مردم را علاوه بر رعایت مسائل بهداشتی به توجه به حضرت حق نیز دعوت می‌کنند و به مردم جامعه گوش‌زد می‌کنند که تمام این حوادث باید سبب تقرب و توجه انسان به ذات باری تعالی بشود آنچنان که خطاب به مردم این چنین می‌فرمایند: «همه‌ی این چیزهایی که گفتیم ابزارند؛ آن کسی که به این ابزارها جان می‌دهد و روح می‌دهد، خدا است. وَ تَسَبَّبَت بِلُطفِکَ الاَسباب‌؛ سبب‌ها را تو سبب میکنی. از خدای متعال باید خواست، دعا کرد، تضرّع کرد؛ که اگر ان‌شاءالله نظر لطف پروردگار به ملّت ما باشد، که همیشه بوده؛ در این قضیّه هم قطعاً خوبانی هستند که [اگر] دستشان را به دعا بلند کنند، دعا کنند، از خدا بخواهند، نظر لطف پروردگار باز هم متوجّه این ملّت خواهد شد، در این صورت واقعاً همه‌ این چیزهایی که گفته شد، این ابزارها، این اسباب، ان‌شاءالله اثر خواهد گذاشت و [نتیجه] تحقّق پیدا خواهد کرد. هم دعا کنیم، هم تضرّع کنیم، هم استغفار کنیم؛ اللَهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنوبَ الَّتی تُنزِلُ النِّقَم؛ بعضی از گناهان هست که نقمت الهی را بر انسان‌ها، بر اجتماعات، بر افراد نازل می‌کند. اللَهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنوبَ الَّتی تَحبِسُ الدُّعاءَ، اللَهُمَّ اغفِر لِیَ الذُّنوبَ الَّتی تُنزِلُ البَلاء. استغفار لازم است، استغفار کنیم تا خدای متعال ان‌شاءالله تفضّل کند و از این گردنه عبور کنیم.»