معاملات روز گذشته بورس تهران از همان دقایق ابتدایی با فشار فروش در اغلب نمادهای معاملاتی آغاز شد. به‌طوری که شاخص اصلی این بازار با افت بیش از ۲۷هزار واحدی در کمتر از ۲۰ دقیقه حتی به مرز سقوط از ابرکانال ۴/ ۱ میلیون واحد نیز نزول کرد اما حقوقی‌ها با افزایش فعالیت در سمت خرید سهام و جمع‌آوری صف‌های فروش در نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز مانع از ورود دماسنج سهام به یک ابرکانال پایین‌تر شدند. به نظر می‌رسد مرز ۴/ ۱ میلیون واحد به کف حمایتی برای فعالان بازار تبدیل شده است و از این رو شاهد برگشت شاخص از این محدوده بودیم.
سودهای شگفت انگیز بورس تکرار می شود ؟
نمی‌توان دلیل بنیادی برای اصلاح قیمت سهام در هفته جاری برشمرد اما کاهش ریسک‌های سیستماتیک ناشی از قطعی شدن انتخاب جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور منتخب آمریکا و همچنین تمدید مهلت برای بررسی لوایح مربوط به FATF و همزمان با آن وضعیت نامعلوم بودجه ۱۴۰۰ از مهم‌ترین دلایل فعال شدن ماشه فروش سهام از سوی معامله‌گرانی عنوان می‌شود که عمدتا در قیمت‌های بالای ابتدای سهام خرید خود را انجام داده‌اند.
از این رو هراس از افت نرخ دلار سبب شده تا ورودی‌های تابستان از کسب سود (با توجه به قیمت خرید) ناامید شوند. کارشناسان بر این باورند با کاهش ریسک‌های ریستماتیک نسبت P/ E آینده‌نگر بازار باید در محدوده بازده بودن ریسک قرار گیرد. حال آنکه در ابتدای تابستان که شاهد ورود بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی تازه‌نفس (عمدتا از سوی سهامداران تازه‌وارد) به گردونه معاملات سهام بودیم، نسبت P/ E آینده‌نگر حدود ۲۵ واحد بود و در حال حاضر به حدود ۱۱ مرتبه رسیده است.
برای رسیدن به محدوده ارزندگی اما یا باید قیمت‌ها (صورت کسر) کاهش پیدا کند یا شاهد رشد سودآوری (مخرج کسر) بنگاه‌های بورسی باشیم که طبیعتا در کوتاه‌مدت مقدور نیست. این مهم سبب شده گروهی از معامله‌گران که سراسیمه و بدون تحلیل سرمایه خود را وارد سهام گران‌قیمت کرده بودند، هراسان شوند. سهامدارانی که با نگاهی کوتاه‌مدت وارد این بازار پرریسک شدند و امید کسب سودهای رویایی از آن بازار داشتند، در شرایط فعلی به اعتقاد کارشناسان لازم است دید تحلیلی‌تری برای چینش پرتفوی خود داشته باشند و همانند ثلث نخست سال نگاهی رویایی به این بازار نداشته باشند.
پتانسیل صعود وجود دارد
علی‌رضا تاجبر، کارشناس بازار سرمایه: در شهریور و مهرماه سال جاری یک روند نزولی شدیدی را در بازار سهام تجربه کردیم که بخشی از این ریزش مربوط به اصلاح شاخص بورس بود، در ادامه نیز هیجانات بازار باعث شد که روند اصلاحی به یک نزول شدید منجر شود. ارائه گزارشهای ۶ ماهه شرکت‌ها، اصلاح بیش‌از حد قیمت سهام شرکت‌ها و رسیدن به محدوده جذاب در کنار برخی حمایت‌ها موجب بازگشت روند بازار به مدار صعودی شد. همزمان با حذف ریسک انتخابات آمریکا از بازار سهام و متعاقب با کاهش قیمت جهانی دلار شاهد افزایش قیمت کامودیتی‌ها نیز بودیم. به دلیل اینکه اغلب شرکت‌های داخلی کامودیتی محور هستند بنابراین بورس ایران از چنین موضوعی منتفع شد.
از طرفی تثبیت نرخ دلار نیمایی در محدوده ۲۲ هزار تومان در کنار سایر عوامل مطرح شده نشان می‌دهد که اکثر شرکت‌های بورسی علاوه بر اینکه با حذف ریسک سیستماتیک همراه شدند، با برخی پارامتر‌‌های بنیادی که منجر به صعود شود (از لحاظ حجم و میزان فروش) نیز مواجه هستند. بنابراین در مبلغ فروش شرکت‌ها یقینا افزایشی را پیش‌رو خواهیم داشت و کاهش P/ E شرکت‌ها در کنار بهبود مولفه‌های بنیادی دور از انتظار نیست. در واقع چنین مواردی در گزارشهای ماهانه شرکت‌ها منعکس شد و خرید‌های مناسبی نیز صورت گرفت به‌طوری که حجم معاملات از ۱۰ هزار میلیارد تومان در مهرماه به رقمی بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومان در آبان و آذر (در بورس و فرابورس)رسید. حجم معاملات نیز پارامتری درست برای سنجش رویه و اتفاقات چند وقت اخیر محسوب می‌شود.
به‌رغم موارد مطرح شده، در یک روند صعودی باید شاهد اصلاحات موقت و جابه‌جایی سهام در بورس بود. بنابراین بسیار طبیعی است که در یک روند میان‌مدت صعودی شاهد روزهای منفی نیز باشیم. ترس اکثر سهامداران از افت شهریور و مهرماه تا حدودی باعث تشدید نزول شاخص کل بورس تهران طی چند روز معاملاتی اخیر شد. با این حال روند بازار سهام در بلند مدت صعودی ارزیابی می‌شود و روزهای منفی همانند چند روز اخیر نیز طی این مدت تجربه خواهد شد. در شرکت‌های P/ E محور که فروشنده کامودیتی‌ها هستند با تحلیل می‌توان میزان افزایش سودآوری را به خصوص در گروه متانول، مس و روی مورد ارزیابی قرار داد. شرکت‌هایی که پایه دارایی همانند بانک‌ها و شرکت‌هایی که تجدید ارزیابی دارند از پتانسیل رو به رشد برخوردار خواهند بود. از طرفی اینکه گفته می‌شود بازار سهام تحت تاثیر موضوعاتی پیرامون FATF منفی شده است. اظهارات ضد و نقیضی به گوش می‌رسد و موضعی مشخصی از سوی مقامات اعلام نشده است. اما گشایش در این زمینه دور از انتظار نیست و به زودی ریسک FATF از معاملات بازار حذف خواهد شد. در صورتی که چنین موضوعی تصویب شود، بازار سهام به خصوص در گروه بانکی صعود قابل توجهی خواهد داشت. اکنون نیز منفی شدن برخی از سهم‌ها همانند بانکی‌ها به نوعی نشات گرفته از شاخص کل و به عبارتی کلیت بازار سهام بود.
آمار بازار چهارشنبه
همان‌طور که اشاره شد بورس تهران از همان دقایق ابتدایی پیش‌گشایش شاهد فشار فروش در اغلب نمادهای معاملاتی بود. با برخورد شاخص کل به محدوده حمایتی ۴/ ۱ میلیون واحد اما از مازاد عرضه در نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز کاسته شد و شاهد بازگشت قیمت‌ها از برخی سهام به محدوده سبز تابلو نیز بودیم. از این رو تا حدودی از افت نماگر اصلی سهام کاسته شد و در نهایت با افت ۱۴ هزار و ۸۷۰ واحدی (معادل یک درصد) شاخص کل، دماسنج اصلی سهام در پایان هفته‌ای منفی تا محدوده یک میلیون و ۴۱۳ هزار واحد عقب نشست. عرضه و تقاضا در این روز سبب شد تا ارزش معاملات خرد سهام که روز سه‌شنبه کاهش محسوسی را ثبت کرده بود مجددا افزایشی شود و به ۱۲ هزار و ۸۲۹ میلیارد تومان برسد. طی معاملات روز چهارشنبه حدود ۶۰ درصد از نمادهای معامله شده با افت قیمت همراه شدند و در مقابل شاهد صعود قیمتی در ۴۰ درصد از سهام بورسی بودیم. ۸ صنعت از صنایع ۳۸گانه بورسی در این روز سبزپوش بودند که در این میان دو گروه کامودیتی‌محور معدنی- فلزی نیز خودنمایی کردند. معدنی‌ها در این روز با بیشترین خالص خرید حقیقی‌ها همراه شدند اما زیرمجموعه‌های گروه فلزات اساسی با اقبال حقوقی‌ها به سطوح مثبت تابلو بازگشتند. نکته جالب توجه در معاملات پایان هفته بورس تهران، افزایش خریداران سهام بود. به‌طوری که با وجود افت نماگر اصلی بورس تهران، شاهد تشکیل صف خرید ۹۵۰ میلیارد تومان در ۶۹ نماد بورسی در مقابل انتظار ۷۸۶ میلیارد تومانی فروشندگان برای خروج از گردونه معاملات سهام بودیم. افزایش تقاضا می‌تواند نویددهنده بازگشت قیمت‌ها به محدوده تعادلی در هفته آینده باشد. با این حال باید دید در روزهای تعطیل پایان هفته چه چیزی در انتظار بورس‌بازان است.
