پایش کیفیت آزمایش‌های شما با ما !

در تمام این مدت نیز شما نگران بیماری احتمالی خود هستید. اگر جواب آزمایش‎های سری دوم منفی باشد و مشخص شود که نتیجه آزمایش اول اشتباه بوده است، چه احساسی خواهید داشت؟ در اینکه عملکرد درست آزمایشگاه‎ها چقدر مهم است شکی نیست.

شاید بگویید وظیفه سازمان بازرسی است تا بر عملکرد آزمایشگاه‎ها نظارت داشته باشد؛ بله درست است اما در کنار آن باید نهادی مستقل از آزمایشگاه نیز، عملکرد آن را ارزیابی کند.

نهادی که به‎صورت عملی فراتر از بازدید و نظارت، کیفیت کار آزمایشگاه را بررسی کند و گزارشی قابل استناد ارائه دهد.

به کمک این گزارش مدیران می‎توانند عملکرد آزمایشگاه خود را بسنجند و مشتریان نیز برای اطمینان از سلامت و کیفیت محصول خریداری‌شده از آزمایشگاه کنترل کیفی، چنین گزارش ارزیابی مستقلی را بررسی می‌کنند.

نهادهایی مثل مرکز تایید صلاحیت، سازمان استاندارد، سازمان غذا و دارو و دیگر سازمان‏هایی که آزمایشگاه‎هایی را در زیرمجموعه خود دارند، به چنین گزارش‌ها و ارزیابی‎های مستقلی نیاز دارند. این همان خدمتی است که مجموعه «پیشگامان کیفیت پاسارگاد» ارائه می‌دهد.

کاری که ما می‌کنیم...

زمینه فعالیت شرکت دانش بنیان، خلاق و نوآور «پیشگامان کیفیت پاسارگاد» کمک به آزمایشگاه‎های مختلف کشور برای ارتقای سطح فعالیتشان و دریافت گواهی صلاحیت بر اساس استانداردهای بین‎المللی است. این مجموعه از سال ۸۷ فعالیت خود را آغاز کرده و به‌طورکلی وظایف آن را در ۳ بخش می‏توان خلاصه کرد:

ارائه خدمات آموزشی و مشاوره به آزمایشگاه‎ها.
تامین مواد و استانداردهای مرجع موردنیاز آزمایشگاه‎ها تا بتوانند کیفیت آزمایش‎های خود را کنترل کنند.
اجرای آزمون مهارت یا آزمون پی‌تی (PT سرواژه Proficiency Testing).

آزمون پی‌تی، نوعی مهارت سنجی است. در این آزمون نمونه‎ای مجهول برای آزمایشگاه‎ها فرستاده می‎شود تا آن را بسنجند و نتیجه آزمایش را گزارش کنند سپس پیشگامان کیفیت پاسارگاد، میزان عملکرد موفقیت‌آمیز آزمایشگاه را در هر یک از پارامترهای آزمایش اعلام می‎کند. اجرای آزمون پی‌تی از دهه ۷۰ میلادی در دنیا مرسوم است و در بعضی حوزه‎ها مثل پزشکی اهمیت ویژه‎ای دارد.

حمیدرضا دهناد، بنیان‎گذار و مدیرعامل این شرکت درباره روند رشد و توسعه این مجموعه به جام‌جم می‏ گوید: « ما در سال‎های اول به سازمان‏ها، آموزش‏ های مرتبط با تایید صلاحیت استاندارد ایزو IEC ۱۷۰۲۵ ارائه می‎کردیم. این ایزو تقریبا از سال ۸۱ در ایران اجرا می‎شود و یکی از حیطه‎های این استاندارد، بحث‎های مربوط به استفاده آزمایشگاه از مواد مرجع و انجام آزمون پی‌تی است. در آن زمان این مواد مرجع وارداتی بودند و نمونه‎های آزمون پی‌تی نیز به خارج از کشور فرستاده می‎شدند. پس از چند سال ما سراغ اخذ نمایندگی از شرکت‎های بین‎المللی رفتیم تا خودمان بتوانیم این نیازها را تامین کنیم. اما فشار تحریم‎ها به بخش بازرگانی ما ضربه شدیدی وارد کرد. از همان سال تصمیم گرفتیم آزمون پی‌تی را هم خودمان انجام دهیم.»

سازمان آب و فاضلاب پیشرو در اجرای آزمون پی‌تی

شرکت آب و فاضلاب کشور طرحی را با هدف ارزیابی کیفیت منابع آب مختلفی که آب شرب مردم را تامین می‎کنند، در دفتر نظارت بر بهداشت آب تنظیم کرده است. در این طرح فاکتورهای متفاوتی مثل میزان نیترات آب و سایر پارامترهای موثر بر کیفیت آب شرب سنجیده می‎شود. اما تمام تحلیل‎های این طرح بر نتایجی استوار است که آزمایشگاه بومی آنجا اعلام می‎کند. اگر تست ‏های آزمایشگاه اشتباه باشد، عملا تمام تحلیل‎ها و سرمایه‎گذاری‎ها زیر سوال خواهد رفت.

بنیان‎گذار مجموعه پیشگامان کیفیت پاسارگاد در ادامه می‎گوید: «با قطع همکاری با کشورهای خارجی، تصمیم گرفتیم خودمان آزمون پی‌تی را انجام دهیم. ما باید نمونه‎ای می‎ساختیم که هم پایدار باشد، هم به یک مقدار مرجع و استاندارد برسد و هم تثبیت‌شده باشد. زیرا بعضی فاکتورها همیشه در آب ثابت نیستند و تغییر می‎کنند. به‎علاوه به زیرساخت نرم‎افزاری نیاز داشتیم، تا بتوانیم نتایج را ثبت، جمع‎آوری و تحلیل کنیم. سرانجام این حرکت را در سال ۹۱ با دعوت از مهمانی استرالیایی برای مشاوره
آغاز کردیم.»

راستی‌آزمایی آزمونی که خودش راستی‌آزمایی می‎کند!

برای برگزارکنندگان برنامه‎های آزمون پی‌تی، استانداردی به نام ایزو ۱۷۰۴۳ وجود دارد. این گواهی استاندارد، الزامات برگزاری آزمون‎های مهارت یا آزمون پی‌تی را مشخص می‎کند. پیشگامان کیفیت پاسارگاد برای اولین بار در کشور موفق به اخذ گواهینامه تایید صلاحیت براساس این استاندارد شده است. حمیدرضا دهناد درباره روند دریافت این گواهینامه به جام جم می‏گوید:« برای این آزمون، ما با مرجع تایید صلاحیت کشور ترکیه وارد مذاکره شدیم تا آنها ما را ارزیابی کنند. زمانی که این درخواست را به ترکیه دادیم، در آنجا هنوز چنین آزمونی وجود نداشت و شرکت ترکیه ای ما را معطل نگاه داشت تا اولین گواهی ۱۷۰۴۳ را به شرکتی از کشور خودش بدهد و نه یک شرکت ایرانی. بعد از اینکه ما این گواهی را گرفتیم، شرکت آب و فاضلاب نیز طی نامه‎ای تمام آزمایشگاه‏هایش را ملزم به شرکت در آزمون پی‌تی کرد.»

آزمون مهارت همان کالای لوکس است؟!

تا به امروز پیشگامان کیفیت پاسارگاد، بر آزمایشگاه‎های آب و فاضلاب متمرکز بوده است و حالا قصد دارد در صنایع دیگری مثل صنعت فولاد، صنعت نفت، گاز و پتروشیمی و آزمایشگاه‌های غذا و دارو نیز فعالیت کند. بنیان‎گذار پیشگامان کیفیت پاسارگاد در ادامه می‎افزاید: «صنعت نفت و سازمان غذا و دارو همکاری چندان قابل‌توجهی نداشته‎اند. من حتی به سازمان محیط‌زیست رفتم تا آنها را برای اجرای آزمون پی‌تی در آزمایشگاه‎های متعددشان متقاعد کنم، اما سازمان محیط‎زیست با دید بسته‎ای برخورد کرد و آزمون پی‌تی را کالایی لوکس در نظر گرفت. درحالی‌که این آزمون بار مالی زیادی هم برای آنها ندارد و در همه آزمایشگاه‏های محیط‌زیست دنیا نیز آزمون پی‌تی اجرا می‎شود؛ به‎علاوه سازمان استاندارد نیز باید از آزمایشگاه‎های مورد تایید خود، مشارکت در اجرای این آزمون را بخواهد تا نتایج پژوهش‎ها و مطالعات بعدی، تحلیل درستی را ارائه کنند.»

مزیت آزمون پی‌تی پیشگامان کیفیت پاسارگاد

آزمایشگاه‎های مختلف برای اطمینان از کالیبره بودن دستگاه‏ها، درست بودن روش‎های آزمایش و قابل استناد بودن نتایج آزمایشگاه می‎توانند در فواصل زمانی مشخصی به عنوان مثال سالانه یا هر دو سال یک‎بار در آزمون پی‌تی شرکت کنند. به‏این‎صورت که نمونه‎ای مجهول را سنجیده و نتایج خود را برای شرکت برگزارکننده آزمون پی‌تی ارسال کنند تا آنها بگویند عملکرد آزمایشگاه چقدر موفق بوده است یا از شرکت ما به عنوان تولیدکننده ماده مرجع، یک نمونه با مقدار گواهی شده را دریافت و نسبت به ارزیابی عملکرد آزمایشگاه خود اقدام نماید.

بعضی از شرکت‏هایی که آزمون پی‌تی را برگزار می‎کنند، به‎جای استفاده از نمونه سنتز شده، نمونه‎ای طبیعی را برای آزمایشگاه‎های مختلف ارسال می‌کنند و با به دست آوردن مقدار اجماع شده از نتایج آنها، عدد مرجع را اعلام می‎کنند. حمیدرضا دهناد در این رابطه تصریح می‎کند: «این کار از نظر استاندارد اشتباه نیست، ولی به شرط اینکه تعداد آزمایشگاه‎های شرکت کننده از نظر آماری کافی باشد. درحالی‎که در عمل این‎طور نیست. پس برای همین باید از یک مقدار مرجع مستقل برای آزمون پی‌تی استفاده شود.»

ریحانه رادی - نشان ایرانی 2