کارآفرینی سوچن با سوزن زنان بلوچ

در فضایی به‌شدت رقابتی که بیشتر شرکت‌ها به‌دنبال کنارزدن رقبا و رسیدن به سود مالی بیشتر هستند، شرکت‌‎هایی مانند «توسعه هنر و فناوری مکران اکسون» که با داشتن دغدغه خدمت‌رسانی و کارآفرینی در مناطق محروم کشور مشغول فعالیت هستند، بیشتر جلب توجه می‌کنند. دستیابی به درآمد اقتصادی همراه با اهداف اجتماعی، راهی است که این شرکت تا به حال طی کرده و خوشبختانه در راستای رسیدن به اهدافش موفق بوده است.

مینا شیرانی، مدیرعامل شرکت «توسعه هنر و فناوری مکران اکسون»، در سال ۱۳۹۶ برند تجاری- اجتماعی «سوچن» را با هدف مدرن‌سازی هنرهای بومی و محلی ایران در استان سیستان و بلوچستان بنیان‌گذاری کرده است. او و همکارانش تاکنون موفق شده‌اند با تحت پوشش قراردادن پنج روستای این منطقه، برای ۲۵۰ نفر از زنان روستایی بلوچ، شغل ایجاد کنند.

«بلوچی‌دوزی» مرواریدی که در صدف مانده بود

شیرانی داستان شکل‌گیری کسب‎‌وکارش را این‌گونه آغاز می‌کند: «زمانی که با هنر سوزن‌ دوزی مردم سیستان و بلوچستان آشنا شدم، این دغدغه را داشتم که این هنر با ارزش به درستی معرفی نشده و ارزش واقعی آن نمایان نشده است. هر چند در دوره‌ای توجه ویژه‌ای به سوزن‌دوزی بلوچ شده بود، اما به مرور زمان در فضای داخل استان محصور و مهجور مانده بود. از طرفی هم علاقه داشتم بتوانم کاری برای زنان منطقه انجام دهم تا شاید قدمی هر چند کوچک برای بهبود معیشت آنها برداشته باشم.»

او در ادامه می‌گوید: «همراه با همسرم مدتی روی ایده‌های مختلف فکر کردیم؛ ایده اول ما راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی برای معرفی و فروش محصولات مرتبط با «سوزن‌دوزی بلوچ» یا «بلوچی‌دوزی» بود. وقتی کار را شروع کردیم بعد از مدتی به این نتیجه رسیدیم که محصولات موجود از لحاظ کیفیت، طراحی، رنگ‌بندی و همچنین بسته‌بندی، فاصله زیادی با یک محصول استاندارد و قابل ارائه دارند؛ بنابراین هدف اصلی ما این شد که از طرفی تلاش کنیم نتیجه زحمات زنان هنرمند بلوچ، به‌عنوان یک اثر هنری با ارزش و با کیفیت عرضه شود و از طرف دیگر نیز مخاطبان نه با نگاه خیریه و کمک، بلکه به‌دلیل کیفیت و ارزش محصولات آنها را بخرند.»

شیرانی درباره مسیر دانش‌بنیان‌شدن شرکتش می‌گوید: «با ثبت شرکت بلافاصله در پارک علم و فناوری سیستان و بلوچستان که به‌تازگی هم راه‌اندازی شده بود، مستقر شدیم. اما نمی‌خواستیم با عجله وارد بازار شویم. برایمان مهم بود به شکلی متفاوت وارد شویم تا ماندگار باشیم. به‌همین دلیل حدود یک سال روی طراحی و تیم‌سازی کار کردیم و در این مدت تمام هزینه‌ها را خودمان متقبل شدیم. مدتی بعد نام «سوچن» که در زبان بلوچی به‌معنای «سوزن» است را برای برندمان انتخاب کردیم و ماجراجویی ما از اینجا آغاز شد.»

مدل فعالیت «سوچن»

مدیرعامل شرکت «توسعه هنر و فناوری مکران اکسون» درباره نحوه و همچنین زمینه فعالیت شرکت تحت مدیریتش می‌گوید: «درواقع ما روی به‌روزرسانی و مدرن‌سازی هنر سوزن‌دوزی بلوچ کار می‌کنیم و توانسته‌ایم آن را با خدمات اجتماعی پیوند دهیم. در همین راستا یک «زنجیره ارزش» تعریف کرده‌ایم که همه مراحل ایده‌پردازی، طراحی، نمونه‌زنی، تولید، بسته‌بندی، تبلیغات، فروش و حتی خدمات اجتماعی را شامل می‌شود.»

خدمات اجتماعی «سوچن» 

مینا شیرانی، خدمات اجتماعی را از اساسی‌ترین جنبه‌های کسب‌وکارش می‌داند و آن را این‌چنین توضیح می‌دهد: «ما یک شرکت انتفاعی تأسیس کرده‌ایم که انتفاعش در خدمت اهداف اجتماعی‌اش است. در حال حاضر این خدمات اجتماعی که از محل درآمدهای «سوچن» ‌و همچنین کمک‌های مردمی تأمین می‌شوند را به ۲۵۰ زن روستایی عموما خانه‌دار ارائه می‌دهیم. برای مجموعه ما ایجاد درآمد پایدار برای این زنان بسیار مهم است. ما معتقدیم درآمد هر چند کم، باید مستمر و قابل برنامه‌ریزی باشد. به‌ همین خاطر در سخت‌ترین شرایط هم تلاش کردیم این درآمد قطع نشود. برای مثال در دوران همه‌گیری ویروس کرونا و به‌خصوص ابتدای سال ۹۹ که فروش محصولات به‌شدت تحت تاثیر قرار گرفته بود، به‌هیچ وجه چرخه تولید را قطع نکردیم و با وجود فشاری که به مجموعه وارد شد، کار را بدون تعطیلی ادامه دادیم.»

وی درباره نحوه پرداخت دستمزد سوزن‌دوزها می‌گوید: «هنرمندان سوزن‌دوز ما اصلا درگیر فرآیند فروش نخواهند بود و بلافاصله بعد از تحویل کار، دستمزدشان را دریافت می‌کنند. اصلا یکی از دلایلی که این مدل کسب‌وکار را انتخاب کردیم همین است. گروه‌های زیادی در حوزه توانمندسازی زنان منطقه فعالیت می‌کنند، اما تا به‌حال هیچ تجربه موفقی نداشته‌ایم. دلیلش هم این است که شرایط فرهنگی و اجتماعی استان سیستان و بلوچستان در نظر گرفته نمی‌شود. باید واقعیت‌های موجود را در نظر گرفت. بخشی از این واقعیت در حال حاضر این است که نباید از یک زن بلوچ ساکن روستا یا حاشیه شهر زاهدان، انتظار داشت وارد فرآیند تجاری و فروش بشود.»

چشم‌انداز «سوچن»

بنیانگذار «سوچن» در خصوص طرح‌های آتی و مسیر پیش روی «سوچن» می‌گوید: «ما در بحث صادرات هم فعال هستیم؛ در حال حاضر مشتریانی از نقاط مختلف دنیا داریم که سفارش‌های آنها را یکشنبه هر هفته ارسال می‌کنیم. همچنین یک شعبه در لیون فرانسه در مرحله افتتاح داریم که تا پایان سال جاری به بهره‌برداری خواهد رسید. قرار بود این شعبه اسفند سال گذشته افتتاح شود که به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا انجام نشد. درواقع این شعبه هم فروشگاه فیزیکی و هم مرکز توزیع ما در اروپا خواهد بود. اقدام دیگر ما در حوزه صادرات، همکاری با یکی از تاجران ایرانی قدیمی و موفق صنعت فرش در آلمان است که این همکاری را شروع و اولین محموله را برای آنها ارسال کرده‌ایم. همچنین با مسیر روشنی که پیش روی خودمان می‌بینیم، امیدواریم بتوانیم در آینده نزدیک تعداد اعضای خانواده‌مان را افزایش داده و به ۵۰۰ نفر برسانیم.»

فراز سهیلی آزاد - نشان ایرانی 2 / روزنامه جام جم