راز عقب‌ نشینی غرب در شورای حکام

این اتفاق پس از رایزنی‌های زیادی افتاد که در چند روز گذشته میان مقامات ایرانی و غربی صورت گرفت؛ رایزنی‌هایی که برخی از آنها ازجمله تماس تلفنی رئیس‌جمهوری فرانسه با رئیس‌جمهوری کشورمان، رسمی بود و خیلی از آنها نیز غیررسمی و اعلام نشده بود اما هرچه بود این نتیجه را در پی داشت که طرف مقابل را از اقدام غیرمنطقی خود منصرف کند. البته از موضعگیری‌های رسمی مقامات دولتی در روزهای گذشته می‌توان این‌گونه برداشت کرد که محتوای اکثر رایزنی‌های این چندروزه، هشدارها و خط و نشان‌های جمهوری اسلامی ایران برای طرف غربی بوده که اگر اروپا و آمریکا قطعنامه ضدایرانی را تصویب کنند باید با توافق اخیر ایران و آژانس خداحافظی کنند.

در همین چارچوب علی ربیعی، سخنگوی دولت هفته قبل گفته بود اگر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای علیه ایران صادر کند، تهران تفاهم اخیر خود را با آژانس مورد بازنگری قرار خواهد داد. همین مساله بار دیگر نشان‌دهنده این فرضیه است که در مقابل غرب، فقط ایستادگی از موضع قدرت جواب می‌دهد ولاغیر.

به‌دنبال تلاش‌های غرب برای صدور قطعنامه ضدایرانی محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان گفته بود واکنش جمهوری اسلامی ایران به سناریوهای احتمالی پیش‌رو در نامه‌ای به آژانس اعلام شده است.

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان هم در سخنرانی روز پنجشنبه خود با اشاره به تلاش اروپا و آمریکا برای تصویب قطعنامه ضدایرانی در آژانس گفت: آنها را نصیحت می‌کنم این کار را نکنند و به آژانس هم نصیحت می‌کنم نگذارند روابط خوب و دوستانه‌ای که با هم داریم، تخریب شود.

روحانی با تاکید بر این‌که آژانس جای کار سیاسی نیست، افزود: سه کشور اروپایی بفهمند آژانس جای بازی سیاسی نیست، پس بازی سیاسی را کنار بگذارید و بگذارید کار فنی خودمان را با آژانس انجام بدهیم و توافق خوبی که با آژانس کرده‌ایم ادامه یابد.

پس از هشدارهای ایران و در حالی که قرار بود روز جمعه، قطعنامه پیشنهادی به رای گذاشته شود، روز پنجشنبه اعلام شد غربی‌ها از صدور قطعنامه منصرف شده‌اند.

به‌دنبال انتشار این خبر، کاظم غریب‌آبادی، نماینده کشورمان در آژانس با تاکید بر این‌که سرانجام عقلانیت چیره شد، گفت: در اثر تلاش‌های گسترده دیپلماتیک، فرآیند صدور قطعنامه ضدایرانی در شورای حکام متوقف شد.

وی ضمن انتقاد از اقدامات با انگیزه‌های سیاسی و سوءاستفاده از آژانس برای مقاصد چانه‌زنی، از هوشیاری و تدابیر اعضای آژانس به‌ویژه شورای حکام و مدیرکل در تلاش‌های خود به منظور جلوگیری از ایجاد تنش‌های غیرضروری و حفظ فرصت‌های موجود برای دیپلماسی استقبال کرد.

سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه هم در این‌باره گفت: ایران امیدوار است، طرف‌ های مشارکت‌ کننده در برجام بتوانند با استفاده از این فرصت و با همکاری جدی، اجرای کامل برجام از سوی همه را تضمین کنند.

همکاری ایران با آژانس

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم پس از انصراف اروپایی‌ها از پیش‌نویس قطعنامه گفت: در اوایل ماه آوریل (اواسط فروردین) گفت‌وگوهای فنی بین آژانس و ایران در تهران برگزار خواهد شد و تهران نیز از برگزاری این نشست فنی استقبال کرده است.

به گزارش تسنیم، وی افزود: در نتیجه مشورت‌های فشرده‌ای که با ایران داشتم،‌ تهران ضمن استقبال از ابتکار آژانس پذیرفته است در تلاشی متمرکز با هدف روشن کردن برخی مسائل با آژانس مشارکت داشته باشد.

گروسی همچنین گفت: درصدد هستیم گزارش خود درباره ایران را در نشست بعدی در ماه ژوئن به شورای حکام آژانس ارائه دهیم.

گروسی با بیان این‌که ایران مقدار کمی فلز اورانیوم تولید کرده است و البته اطلاعات بیشتری در این باره نداریم، افزود: ما تمام سوالات را برای مقامات ایرانی مطرح خواهیم کرد و سپس خواهیم دید همکاری آنها با آژانس چگونه خواهد بود.

کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در آژانس هم در حاشیه نشست حکام با اشاره به ادعاهای آژانس درباره برخی فعالیت‌های اعلام نشده در ایران گفت: در مورد دو مکان ادعایی، آژانس فقط حدود دو ماه است نتایج تجزیه و تحلیل و سوالات مرتبط را به ایران ارائه کرده است. این تحلیل‌ها در حال حاضر تحت ارزیابی و بررسی توسط ما با هدف ارائه پاسخ‌های لازم به آژانس است.

وی خاطرنشان کرد: در این چارچوب، باید یادآوری کنم تعاملات فنی بین ایران و آژانس همواره وجود داشته و دو طرف برای حل و فصل چند موضوع پادمانی، مدت هاست در حال کار و تعامل هستند و در طول دو سال گذشته نیز چندین نشست فنی برگزار کرده‌اند. نشست اعلام شده فنی اوایل ماه آوریل از سوی مدیرکل نیز در تداوم همین مسیر است و مبین تعریف یک فرآیند یا ترتیبات جدید نیست.

غریب‌آبادی افزود: ما به تلاش‌های مشترک برای حل و فصل سریع چند موضوع باقیمانده پادمانی ادامه خواهیم داد.

روایت غرب از دلایل عقب‌ نشینی

اروپایی‌ها از برنامه همکاری ایران و آژانس و برگزاری نشست فنی در فروردین که در سطح معاونان مدیرکل برگزار می‌شود به عنوان یکی از انگیزه‌های خود در عقب‌نشینی از صدور قطعنامه ضد ایرانی یاد کرده‌اند.

اروپایی‌ها با صدور بیانیه‌ای در این زمینه اعلام کردند: تصمیم گرفتیم صدور قطعنامه را متوقف کنیم تا به مدیر کل آژانس فرصت بدهیم تلاش مجدد خود را برای خروج از بن بست و حل و فصل مسائل با ایران که اوایل هفته به این شورا اعلام کرده بود، به نتیجه برساند.

وزارت خارجه آلمان هم با بیان این‌که ما تصمیم گرفته‌ایم قطعنامه را ارائه نکنیم، اعلام کرد: ایران اکنون باید ثابت کند در قصد خود برای احیای توافق هسته‌ای جدی است.

در کنار این مساله، رسانه‌های غربی از همان لحظات اولیه به دنبال فضاسازی و القای این مساله هستند که ایران پیام‌های مثبت دیگری هم به غرب فرستاده و همین مساله باعث انصراف کشورهای اروپایی و آمریکا شده است.

در همین زمینه، رادیو فردا به نقل از یک منبع دیپلماتیک اعلام کرد در کنار ابتکار رافائل گروسی، نشانه‌های «حسن نیت» از سوی ایران باعث شد تا این قطعنامه ارائه نشود.

بر اساس این گزارش و به ادعای یک منبع دیپلماتیک فرانسوی اگر تهدید قطعنامه تا آخرین لحظه حفظ نمی‌شد، ایران «علامت‌های دلگرم کننده» نمی‌فرستاد.

این منبع دیپلماتیک فرانسوی که نامش فاش نشده، اضافه کرده است؛ اوضاع در مسیر درست پیش می‌رود و جای امیدواری است نشست پیشنهادی اتحادیه اروپا برای مذاکرات کشورهای عضو برجام یعنی فرانسه، بریتانیا، آلمان، روسیه و چین در دو هفته آینده برگزار شود.

امیدواری دوباره غرب به برگزاری نشست برجامی با حضور آمریکا

اشاره این گزارش به نشست غیررسمی است که از سوی اتحادیه اروپا پیشنهادشده و در صورت پذیرش از طرف ایران، با حضور آمریکا و سایر اعضای برجام برگزار می‌شود اما مقامات کشورمان هفته گذشته اعلام کردند تهران این پیشنهاد را نپذیرفته است.

اما اکنون به‌دنبال عقب‌نشینی غرب از صدور قطعنامه، ظاهرا بار دیگر امیدواری اروپا و آمریکا به برگزاری این نشست افزایش‌یافته است.

همزمان با این شرایط، آمریکایی‌ها نیات خود را از مذاکره با ایران، شفاف‌تر از همیشه مطرح می‌کنند. در همین زمینه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا در اظهار نظری بابیان این‌که فاصله زیادی تا رفع تحریم‌های ایران داریم، ادعا کرد کشورش آماده دیپلماسی با تهران است.

وی افزود: منافع ما در محدود کردن دوباره ایران است و این، فقط از طریق دیپلماسی حاصل می‌شود.

بلینکن اظهارکرد: ما مشخص کرده‌ایم ایران باید به اجرای کامل تعهداتش ذیل توافق هسته‌ای برگردد و اگر این کار را انجام دهد، ما نیز همان کار را می‌کنیم.

وندی شرمن، نامزد قائم مقامی وزارت خارجه آمریکا هم مدعی شده هرچند دولت جو بایدن به بازگشت به برجام تمایل دارد اما بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵ ممکن نیست، زیرا در ظرف شش سال گذشته شرایط ژئوپلتیکی منطقه عوض شده است.

شرمن در جلسه بررسی تایید صلاحیت خود در کمیته روابط خارجی مجلس سنا گفت: دولت بایدن قصد دارد وارد توافق هسته‌ای شود اما می‌خواهد آن را طولانی‌تر و محکم‌تر کند و از آن به‌عنوان سکویی برای مذاکره در عرصه‌های دیگر استفاده کند.

او گفت این باید بخشی از یک رویکرد جامع برای اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای باشد.

وندی شرمن که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما، معاون سیاسی وزیر خارجه و از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای آمریکا بود، مدعی شد: ما از خطر ایران علیه منافع آمریکا و متحدان کاملا آگاهیم. من یادآوری می‌کنم سال ۲۰۲۱ سال ۲۰۱۵ نیست؛ سالی که برجام موردتوافق قرار گرفت و اجرا شد. شرایط میدان تغییر کرده است. ژئوپلتیک منطقه عوض‌شده و مسیر روبه‌جلو نیز باید به همین ترتیب تغییر کند.

وی گفت، فهم من این است که دولت جو بایدن در تلاش است ایران را به پایبندی کامل به توافق برجام برگرداند. سپس ما هم به پایبندی به توافق بازخواهیم گشت و سپس به سایر نگرانی‌ها درباره ایران پرداخته خواهد شد.

حرف پایانی ایران

البته ایران پیام روشن خود را به غرب و آمریکا داده است و آن این‌که هیچ مذاکره مجددی درباره برجام ممکن نیست و بازگشت آمریکا به ۱+۵ هم بدون رفع تحریم‌ها امکان ندارد.

محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان در همین زمینه در فضای مجازی نوشت: برجام نمی‌تواند بار دیگر مورد مذاکره قرار گیرد؛ خلاص.

وی افزود: اگرسال ۲۰۲۱، سال ۲۰۱۵ نیست، ۱۹۴۵ هم نیست. پس اگر این‌طور است، بیایید منشور ملل متحد را تغییر دهیم و وتو را -که مکررا از سوی ایالات‌متحده مورد سوءاستفاده قرارگرفته - حذف کنیم.
ظریف اظهارکرد: بیایید از ژست گرفتن دست‌برداریم و سراغ اجرای برجام برویم که درواقع هردوی ما آن را امضا کردیم.

گروه سیاسی روزنامه جام جم