اختلاف رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت هر روز آشکارتر می‌شود

اختلاف روحانی - نمکی در وضعیت هشدار

حدود ۱۵ماه است شنیدن خبر تعداد روزانه قربانیان کرونا شده‌است عادت تلخ شهروندان؛ حالا اما این آمار هرروزه یک پیوست تلخ‌تری به همراه خودش دارد و آن هم عادت به تماشای دعوای مسؤولان در میانه یک بحران فراگیر بیماری عفونی است. طی یک ماه گذشته بارها رسانه‌های رسمی در انعکاس حرف‌های رئیس دولت و وزیر بهداشت و درمان از پیشوند «واکنش» برای این افراد استفاده می‌کنند چرا که هربار آنها به جای ارائه راهکار برای خروج از وضعیت کنونی فقط به گفته‌های یکدیگر پاسخ داده‌اند.

کد خبر: ۱۳۱۱۲۸۳

به گزارش جام جم آنلاین، روزنامه جام جم نوشت: پیش از این اگر حداقل از سوی آنها حفظ ظاهر می‌شد و این مجادله‌ها در پس‌پرده اتفاق می‌افتاد حالا اما به آشکاری در هر سخنرانی پاسخ طعنه‌های یکدیگر را از تریبون‌های رسمی می‌دهند. در این میان گاهی دعوا چنان بالا گرفته‌است که وزیر بهداشت و درمان تهدید به خروج وزارتخانه متبوعش از ستاد ملی مقابله با کرونا می‌کند و از سوی دیگر شنیده می‌شود که دولت ممکن است مجموعه‌ای موازی وزارت بهداشت تاسیس کند!

این مجادله‌ها گاه به مسائل حزبی و سیاسی هم کشیده می‌شود به‌طوری که به شکلی هماهنگ، دولتی‌ها و حامیان اصلاح‌طلبش، مخالفان سرسخت وزیر بهداشت می‌شوند و سعی دارند نارضایتی وزیر از وضعیت کنونی را پای سوءمدیریت او بنویسند.

این جدل‌ها از همان ابتدای فراگیری ویروس کرونا وجود داشت، نشانه‌های آن هم آرام‌آرام به چشم می‌آمد؛ از شایعه استعفای گاه به گاه وزیر بهداشت و درمان بگیرید تا موج استعفایی که در این وزارتخانه به راه افتاد و منجر به خروج معاون تحقیقات و فناوری این وزارتخانه شد. انتقادهای بی‌پرده دولت و وزارت بهداشت از همدیگر هم از همین ماجرا آشکار شد؛ آبان ماه ۹۹ که دولت یا ستاد ملی مقابله با کرونا به نوعی پشت وزیر را در ماجرای بگومگوی سعید نمکی و معاون تحقیقاتش خالی و به صورت تلویحی از رضا ملک‌زاده دلجویی کرد.

از همان زمان تا به امروز هربار که آمار ابتلا و مرگ و میرها، سیر صعودی به خود می‌گیرد ستاد ملی مقابله با کرونا و در راس آن حسن روحانی بی‌پرده‌تر از گذشته وزارت بهداشت و درمان را می‌نوازد و البته که سعید نمکی این نواختن‌ها را بی‌پاسخ نمی‌گذارد. پس از موج استعفاهای آبان ماه سال گذشته، مواردی همچون درخواست تعطیلی تهران و اجرای درست محدودیت‌ها، صدور مجوز سفرهای نوروزی و حالا هم موضوع واردات واکسن و استفاده از واکسن داخلی محل دعوای آشکار حسن روحانی و سعید نمکی بوده‌است؛ دعوایی که بیش از ۸۰ میلیون تماشاگر نگران دارد؛ تماشاگرانی که به زعم‌شان پیروز این مجادله هر که باشد آنها بازنده اصلی این جدال هستند.

کسی به حرف «بهداشت » گوش نمی‌کند

ماجرای جدل وزارتخانه بهداشت و درمان با دولت بر سر کرونا تاریخی به اندازه خود فراگیری این ویروس دارد. اولین نقدها را سعید نمکی پس از خبر بستری شدن چند بیمار کرونایی در استان‌های مختلف روبه‌روی دوربین شبکه‌های خبری صدا و سیما انجام داد. سعید نمکی در اسفند۹۸ گفته بود؛ «دولت با قرنطینه کردن مخالف است و مردم خودشان از سفرهای غیرضروری به استان‌های آلوده خودداری کنند!»

این آغاز نقدهای وزیر بهداشت و درمان از دولت بود اما این ماجرا در یک‌سال فراز و نشیب‌های بسیاری به همراه داشت و آنقدر بود که برای توضیح فهرست‌وار مصداق‌های آن هم گزارشی جداگانه طلب کند. رویه تکرار شده در همه این تفاوت‌نظرها اما یک نکته ثابت است و آن هم این‌که وزارت بهداشت و درمان می‌گوید کسی در دولت به حرف‌های او که در این زمینه تخصصی است، گوش نمی‌دهد. در سوی مقابل هم دولت معتقد است برای اخذ یک تصمیم نمی‌توان تنها به ابعاد بهداشتی آن توجه کرد.

انتقادهای سعید نمکی در رابطه با این رویه، مصداق‌های بسیاری دارد؛ در آستانه بازگشایی مدارس، وزیر بهداشت اعلام کرد: «در این اوضاع کنونی با بازگشایی مدرسه‌ها مخالفیم.»تنها چند روز پیش از آن، وزیر آموزش‌وپرورش گفته بود: «با تایید ستادملی مقابله با کرونا از اول بهمن، مدارس خصوصا برای کلاس‌های اول و دوم باز می‌شود.» این رفتار مدام در حال تکرار بود. این‌که وقتی تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا تعارض آشکاری با نظر سعید نمکی داشت، او بیرون از ستاد مخالفتش را عنوان می‌کرد تا احتمالا از زیر بار فشارهای احتمالی به واسطه این تصمیم‌های به باور خودش اشتباه بیرون بیاید.

همین رویه هم برای اعضای کابینه راهی را باز کرده بود تا وزارت بهداشت و درمان را به نوعی دور بزنند؛ به عنوان مثال وزارت صمت درباره بازگشایی همه کسب و کارها، ابلاغیه‌ای به استان‌ها اعلام کرد که تایید ستاد ملی مقابله با کرونا داشت و سعید نمکی در نامه‌ای به رئیس‌جمهوری که البته رسانه‌ای شد نوشت: «چرا معاون وزیر صنعت گفته مغازه‌ها باز شوند؟ شعله‌های تصمیم آتش‌به‌اختیار هر دستگاه دولتی، غیردولتی، فرهنگی و مذهبی دامن نظام سلامت و اقتصاد کشور را می‌گیرد.» و البته آشکارترین این رفتار در ارتباط با وزارت گردشگری در آستانه تعطیلات نوروز بود.

جایی که این وزارتخانه با چراغ سبز ستاد ملی مقابله با کرونا و بر خلاف همه توصیه‌های وزارتخانه بهداشت و درمان مجوز سفرهای نوروزی را صادر کرد و وزیر بهداشت این بار فقط «التماس کرد» که کسی به سفر نرود. اتفاقی که البته آغاز مجادله اخیر وزارت بهداشت و دولت هم بود؛ مجادله‌ای که هنوز ادامه دارد.

دفاع با سلاح دلنوشته

مکانیسم دفاعی سعید نمکی در برابر ناملایمات احتمالی، مکانیسم جالب توجهی به نام «دلنوشته» است. چه به صورت نامه‌نگاری به شخصیت‌هایی همچون سردار شهید قاسم سلیمانی و چه دلنوشته‌های شخصی در شبکه‌های اجتماعی. او پیش از پاییز سال گذشته و در آستانه موج سوم کرونا که البته بیشترین قربانیان روزانه را هم به همراه داشت در یکی از این دلنوشته‌ها از عدم تخصیص بودجه یک میلیارد دلاری از صندوق توسعه گلایه کرد و نوشت: «از یک میلیارد دلاری که رهبرانقلاب از صندوق توسعه موافقت کردند ماه‌هاست به‌جز سهم کوچکی نگرفته‌ام. نمی‌دانم برای کدام کار مهم‌تر گذاشته‌اند؟» این رویه اما پس از این اتفاق به صورت ثابت از سوی وزیر بهداشت و درمان تکرار شد.

مکانیسم دفاعی او اما از فرط تکرار به نوعی برای افکار عمومی دافعه ایجاد کرد، به طوری که هربار آمارهای کرونایی رو به کاهش می‌گذاشت، او از مدیریت عالی سخن می‌گفت و به جهانیان کنایه می‌زد و هر بار که آمارها رو به افزایش می‌گذاشت، فریادش بلند می‌شد که «گفتم و گوش ندادند»، «هشدار دادم و ندید گرفتند»، «پیش‌بینی کرده بودم... خواهش کردم... التماس کردم...» با آغاز موج چهارم کرونا، وزیر بهداشت بار دیگر ترجیح داد نامه‌نگاری کند و بگوید موافق تعطیلات نوروزی امسال نبوده، اما به مخالفتش توجهی نکردند و وضع فعلی نتیجه این بی‌توجهی است.

اظهاراتی که با تکرار آن از سوی معاونش در صداوسیما واکنش تند حسن روحانی را به همراه داشت. این بار وقتی ایرج حریرچی گفته‌های سعید نمکی را تکرار کرد، حسن روحانی اعلام کرد: «ستاد ملی مقابله با کرونا تنها یک سخنگو دارد و نمی‌شود هر کسی در تلویزیون چیزی بگوید.» آتش دعوا بالا گرفت، سعید نمکی پاسخ روحانی را تعبیر به «تکصدایی غیرکارشناسانه» کرد و گفت: «اگر قرار است روال این باشد، وزارت بهداشت از ستاد ملی کرونا بیرون می‌آید» همین تهدید بعد از چند روز باعث شد زمزمه‌هایی به گوش برسد مبنی بر انتصاب یک نهاد موازی با وزارت بهداشت در ریاست‌جمهوری که جایگزین بسیاری از اعمال وزارت بهداشت خواهد شد.

برخی حتی از علیرضا رئیسی، سخنگوی فعلی ستاد ملی مقابله با کرونا به عنوان ریاست این نهاد نام برده‌اند؛ اتفاقی که به باور بسیاری بدون برکنار کردن سعید نمکی، نقش او را به نوعی کم اثر می‌کند.

واردات واکسن؛ دعوا بالا می‌گیرد

اگر پیش از این مجادله دولت و وزارت بهداشت در بازه‌های طولانی‌تری رخ می‌داد، طی یک ماه گذشته بارها این جدل‌ها ادامه داشته‌است. نمونه تازه آن بحث واردات واکسن و البته استفاده از واکسن داخلی است. این بحث هم با طعنه و کنایه آغاز شد. حسن روحانی به نوعی مطالبه افکار عمومی از واکسیناسیون را زمینه مناسبی دید تا این مطالبه را به نوعی به زمین وزارت بهداشت و درمان بیندازد.

او چند روز پیش اعلام کرد: «امروز یک کلید برای حل مساله واکسن است. نمی‌توانیم منتظر واکسن داخلی در تابستان بشویم. باید در اردیبهشت و خرداد از واکسن‌های خارجی استفاده کنیم». درست یک روز بعد از حرف‌ها اما سعید نمکی در پاسخ به رئیس دولت اعلام کرد: «ریشه‌کن شدن بیماری با واکسن، دادن پیام پوچ به مردم است. کرونا فعلا تمام شدنی نیست».

ریشه بحث بر سر واکسن هم به تصمیم ستاد ملی مقابله با کرونا برای واردات واکسن خارجی توسط بخش خصوصی مرتبط است. فراخوان دولت برای دعوت بخش خصوصی به حوزه واردات واکسن با مخالفت شدید وزارت بهداشت و درمان روبه‌رو شد.

این‌بار سعید نمکی بی‌پرده‌تر از گذشته اعلام کرد: «واکسن فرآورده حساس و بیولوژیک است و افراد متخصص باید آن را وارد کنند. ماست‌فروش و سیمان‌فروش و پلاسکوفروش می‌خواهد واکسن بیاورد. من در سازمان غذا و دارو بساط دلالان را جمع کردم.» این حرف‌ها هم البته که بی‌پاسخ نماند و همین دیروز حسن روحانی باز هم تلویحا به وزارت بهداشت حمله کرد و گفت: «برخی حافظه‌شان ضعیف شده، روزی که رفتیم واکسن از چین و روسیه بخریم دیدید که چه فضایی درست شد. فردی که مسؤولیت داشت گفت من این واکسن را نمی‌زنم. فردی دیگر که متخصص بود، گفت اگر از روسیه واکسن بیاورید من نمی‌زنم. همان افراد امروز می‌گویند چرا کم خریده‌اید.»

ریشه مجادله؛ ساختار ستاد

بسیاری باور دارند ریشه اصلی این مجادله‌ها در ساختار ستادی است که قرار بوده به نوعی تصمیماتش فصل‌الخطاب باشد. با تماشای جلسات معمول ستاد ملی مقابله با کرونا هم می‌توان متوجه این ایراد ساختاری شد. این‌که به نظر می‌رسد تصمیمات از پیش‌تعیین‌شده تنها در این ستاد به نوعی فقط ابلاغ می‌شود و کمتر هم‌افزایی و مشارکتی در این میان است. ترکیب اولیه ستاد ملی مقابله با کرونا هم جالب است.

اعضای این ستاد را وزیر کشور، وزیر راه‌وشهرسازی، وزیر آموزش‌وپرورش،‌ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری،‌ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، دادستان کل کشور، رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، رئیس سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، رئیس سازمان حج و زیارت، سخنگوی دولت ایران، فرمانده نیروی انتظامی و یک عضو فقهای شورای نگهبان تشکیل می‌دهند. البته که در این میان کمیته علمی شامل مجموعه‌ای از متخصصان جامعه پزشکی وجود دارد که از مشورت‌های آنها استفاده می‌شود اما از قرار در تصمیمات حق رای ندارند.

تماشاگران درمانده دعوای دولت

سطح دعوای وزارت بهداشت و درمان با دولت همیشه هم با محوریت مباحث مهمی همچون واردات واکسن، مقصریابی وضعیت کنونی و یا صدور مجوز سفر نبوده‌است. این مجادله گاه به دعواهای کودکانه‌ای تنزل پیدا کرده که تنها آورده آن سردرگمی بیشتر مردم گرفتار بوده‌است و بس.

به عنوان مثال در حالی که وزارت بهداشت و درمان چند روز پیش وضعیت ۳۶ شهر را در ایران «سیاه» اعلام کرده بود علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا آن را تکذیب کرد و گفت رنگ سیاه نداریم و تنها این شهرها از لحاظ شاخص آماری در وضعیت «بالاتر از قرمز» قرار دارند!

چرا که مرجع ادعای وزارت بهداشت نرم‌افزار ماسک متعلق به این وزارتخانه بوده و ستاد ملی مقابله با کرونا این مرجع را قبول ندارد و شاخص‌های رنگ‌بندی شهرها را متعلق به خود می‌داند. یا این‌که در حالی که حسن روحانی گفته بود به نظرش «پیک کرونا تمام شده‌است» فردای همان روز سعید نمکی اعلام کرد: «افسار کرونا از دست‌مان رها شده». این نوع تناقضات در گفتار و کردار تنها باعث دلزدگی و ناامیدی مردم از افرادی است که قرار بوده حافظ جان و سلامت‌شان باشند.

در حاشیه این بگومگوها هم هواداران دولت، سعید نمکی را «وزیر شعار» و « اپوزیسیون دولت» می‌خوانند و معتقدند مخالفت‌های او با رئیس دولت با انگیزه‌های سیاسی صورت می‌گیرد و او در دولت احتمالی بعدی به دنبال جایگاهی ثابت برای خودش است و طرفداران وزارت بهداشت هم باور دارند وضعیت کنونی حاصل بی‌تدبیری دولت و عدم توجه به توصیه‌های فراوان متخصصان وزارت بهداشت است و دولت با فرافکنی سعی در فریب افکار عمومی دارد.

البته که بعضی هم در این میان اعتقاد دارند فارغ از همه این دعواها در شرایط کنونی که آمار قربانیان روزانه به بیش از ۳۰۰ نفر در روز رسیده تنها چیزی که شهروندان نمی‌خواهند با آن مواجه باشند دعوای وزیر بهداشت به عنوان فرمانده اصلی این کارزار با رئیس دولت است.