جام‌جم عملكرد هشت‌ ساله دو دولت حسن روحانی در حوزه هنرهای نمایشی را بررسی می‌كند

نمایش روحوضی در تئاتر

این دو رویكرد جدید تئاتری را باید به حساب دو دولت اخیر گذاشت: 1. افتتاح تماشاخانه‌های متعدد خصوصی و كنار رفتن نقش دولت در رونق آنها 2. شكل‌گیری پدیده‌ای به عنوان گفتمان «نمایش‌ لاكچری» كه نه در تماشاخانه‌های مرسوم تئاتر بلكه در سالن‌های هتل‌های گرانقیمت روی صحنه می‌رفتند.

کد خبر: ۱۳۱۶۵۲۸

تئاتر ایران در هشت سال اخیر به معنای واقعی كلمه پوست انداخت؛ هنر پرقدمت نمایش ایرانی، در این سال‌ها، فراز و فرودهای فراوانی را از سر گذراند و توانست در مواقعی، از اتهام «هنر خاصی كه فقط به كار اقلیتی محدود می‌خورد» فرار كند.

پرتماشاگرترین و پرفروش‌ترین نمایش‌های تاریخ تئاتر ایران در همین سال‌ها روی صحنه رفتند و بسیاری از مردم، برای نخستین‌بار در همین دوره، تماشای تئاتر را تجربه كردند. اما آیا اینها را می‌توان دستاوردهای دولت برای رونق تئاتر ایرانی درنظر آورد؟ شاید بشود این ادعا را به اعتبار نمایش‌های پر فروش و پرتماشاگر پذیرفت كه تئاتر، در دولت‌های حسن روحانی، هنری عامه‌ پسندتر شد، اما بی‌تردید وظیفه دولت‌ها جز این است.

بدیهی است مداخله‌گری و حمایت دولت در تئاتر باید منجر به همان رویكردی شود كه دولت‌ها به عنوان پرمناقشه «تئاتر فاخر» از آن یاد می‌كنند. اگر برخی نمایش‌ها در این دوره، رونق گرفتند، روی دیگر سكه به ما می‌گوید كه هنرمندان واقعی تئاتر و دغدغه‌مندان این هنر، روزبه‌روز منزوی‌تر شدند؛ در همین دوره، گفتمان «تئاتر لاكچری» با نمایش‌های پرزرق‌ و برق در سالن‌های هتل‌های بالاشهر، بر كل شهر مسلط شد و تئاتر در معنای واقعی هر روز كوچك‌تر و لاغرتر از دیروز شد. دولت هم اگر در بروز چنین وضعی به صورت مستقیم موثر نبود، دست‌كم از دور نشسته و تماشاگر می‌كرد.

از سوی دیگر، هشت سال مدیریت فرهنگی در دولت حسن روحانی، سبب‌ساز آغاز به‌ كار تماشاخانه‌های خصوصی متعدد شد. هر چند كه رونق این تماشاخانه‌ها پایدار نبود و دولت هر كاری كه لازم بود برای از پا درآمدن آنها صورت داد. تئاتر در شهرستان‌ها، بیش از هر دوره دیگری مظلوم واقع شد؛ پروژه مركزیت‌ زدایی از فعالیت‌های تئاتری، یك‌ سره شكست خورد و اهالی دور از مركز هنرهای نمایشی نیز با به‌ سرانجام ‌نرسیدن وعده‌های پرشمار، هر روز ناامیدتر و ناامیدتر شدند.

جز شكل‌گیری گفتمان «تئاتر لاكچری» و به همین فراخور مسلط‌ شدن دوگانه تئاتر غنی و تئاتر فقیر ـ كه دولت در این میان، جز تماشاگری، نقش دیگری نداشت ـ، رونق پدیده كنسرت ‌ـ ‌نمایش را نیز باید از محصولات مدیریت فرهنگی در دو دولت اخیر دانست. ایده ادغام نمایش با هنری كه شمولیت اجتماعی بیشتری داشته باشد، باز هم در راستای مردمی‌تر كردن تئاتر اجرا شد، اما اغلب مخاطبان جدی هنر نمایش، كنسرت ‌‌نمایش‌های روی صحنه رفته را به لحاظ كیفی در حساب نمایش نمی‌ آوردند.

تئاتر در هشت سال اخیر، روزهای خوب و بد فراوانی را پشت‌ سر گذاشت. در 14 ماه اخیر، كه شیوع ویروس كرونا تقریبا همه برنامه‌های هنری را با تعلیق مواجه كرده، هنرمندان تئاتری بیش از همه هنرمندان آسیب دیده‌اند؛ نشان به آن نشان كه آنها تنها دسته از هنرمندان بوده‌اند كه در این مدت به خاطر عدم تحقق وعده‌های دولتی در رابطه با مسائل صنفی‌شان، جلوی مجلس شورای اسلامی تجمع اعتراضی برپا كرده‌اند. جز این چند ماهه اخیر سال 1400 كه تئاتر تعطیل بوده است، دو دوره تصدی‌گری دولت در هنر تئاتر را بررسی‌ كرده‌ایم.