از اسکو تا استانبول (+عکس)

حالا طرح‌ها، ایده‌ها و برنامه‌ریزی‌های اعضای مسجد برای بهبود اوضاع زندگی مردم شهر، به جشنواره‌ها رسیده و بابت حل مشکلات حوزه‌های مختلف محله و شهر توسط خود شهروندان تحسین شده یکی از افراد تحسین‌شده حجت‌الاسلام مجید زرین است.

آقای زرین، روحانی مسجد امام‌ حسین (ع) شهر جدید سهند در شهرستان اسکو است؛ همان مسجد معروف و محبوبی که به همت حاج‌آقای جوانش، پایگاهی برای حل مشکلات، اشتغالزایی و حتی بین‌المللی‌شدن هنر دست اهالی محل شده است؛ از آذربایجان‌شرقی و اسکو و سهند تا استانبول و ازمیر و دنیزلی.  

حاج‌آقا زرین شبیه همه طلبه‌هایی است که دیده‌ایم و می‌شناسیم؛ جوانی که درس حوزه خوانده و به قول خودش کارگری می‌کند، اهالی محل به او اعتماد دارند و درد دل‌هایشان را پیش او مطرح می‌کنند.

آنقدر که به‌نظر می‌رسد بسیاری از اهالی محل همیشه راه مسجد و سراغ حاج‌آقا زرین را می‌گیرند تا راه و چاه را نشان‌شان بدهد. طلبه 33ساله‌ای که از اولین روزهای جوانی آنقدر درگیر و مشغول فعالیت‌های مسجد و رسیدگی به امور داوطلبانه و خیریه بوده که به قول خودش فرصتی برای تفریح و حتی ازدواج هم نداشته است: «از همان اولین روزهایی که به‌واسطه طلبه‌بودن، پایم به اجتماع باز شد به دنبال این بودم که کاری انجام بدهم؛ کاری که به درد مردم مناطق محروم بخورد.» منطقه‌ای که البته از نظر ظاهری خیلی شباهتی به مناطق محروم ندارد اما آقای زرین معتقد است که ظاهر و ساختمان‌های یک منطقه نیست که وضعیت آن را توصیف می‌کند؛ چرا که باید به دل یک خانواده برویم تا ببینیم روزگارشان را چطور می‌گذرانند: «زندگی خودم هم خیلی تفاوتی با دیگر اهالی منطقه ندارد؛ یک زندگی طلبگی و کارگری.» 

پایگاهی به نام مسجد

مسجد امام‌حسین(ع)‌ محلی برای رفت‌وآمد بسیاری از اهالی شهر و محل شده است: «همین‌جا جمع می‌شویم، آسیب‌شناسی می‌کنیم، برنامه می‌ریزیم، سرمایه و داشته‌هایمان را بررسی می‌کنیم و بعد سراغ آن مشکل می‌رویم.»

مشکلاتی که گاهی حل می‌شود و گاهی نه اما حداقل از شدت و سنگینی‌شان کم می‌شود: «مسجد این فرصت را به ما داده تا بتوانیم به این دغدغه‌ها و این مشکلات فکر کنیم؛ اصلا کارکرد یک مسجد اسلامی باید همین باشد.» روندی که در مسجد امام‌حسین(ع) انجام می‌شود، برخلاف دیگر امور خیریه است؛ این‌طور که آنها از دور به زندگی‌های سخت مردم و نیازمندان نگاه نمی‌کنند، بلکه در دل منطقه محروم حضور دارند: «در‌واقع روال مرسوم این است که پایگاه یک خیریه یا مرکز نیکوکاری در مناطقی مرفه یا حداقل معمولی باشد تا هم در معرض توجه خیرین قرار بگیرد و هم دسترسی به بازار و امکانات، برایش بیشتر و سهل‌تر باشد اما روند کاری ما خلاف جهت است؛ چرا که احساس کردیم بهتر است در منطقه محروم مستقر باشیم تا نیازمندان بدون واسطه به ما دسترسی داشته باشند؛ البته که سختی‌های خاص خودش را هم دارد.» خانه گرفتن برای افراد سالمند، پرداخت هزینه برای درمان بیماران، تهیه شرایط مطلوب برای ازدواج جوانان و... همه آن اقداماتی است که از دل همین مسجد به خانه‌هایی روانه می‌شود که فاصله چندانی با مسجد ندارند و چشم امیدشان به مناره‌های همین مسجد محل است. 

برای کودکان شهر

برخلاف خیلی از خیریه‌ها و گروه‌های جهادی که از اولین روزهای شیوع ویروس کرونا، فعالیت‌های امدادی و خیرانه‌شان را برای رسیدگی به خانواده‌های نیازمند شروع کردند، اعضای مسجد امام‌حسین(ع) شهر جدید سهند در شهرستان اسکو، خیلی زودتر از اینها دست‌به‌کار شده‌اند؛ از وقتی که وضعیت معیشت و زندگی مردم شکل و شمایل سختی به خودش گرفت و حالا بیشتر از هفت سال است این مسجد یک روز را هم بدون برنامه نگذرانده است: «مثلا در برهه‌ای، دست روی کیفیت زندگی کودکان و نوجوانان گذاشتیم؛ کودکانی که برخی از آنها در خیابان‌ها مشغول کار و برخی هم به دلیل مهیانبودن شرایط تحصیل، دست از درس‌خواندن و ادامه تحصیل کشیده بودند.»

آسیبی که باعث شد فعالان مسجد به تکاپو برای شناسایی این کودکان و نوجوانان بیفتند: «بررسی چرایی کارکردن برخی از این کودکان و حل آن معضل مشخص برای برخی از این کودکان و تهیه ابزار و وسایل تحصیل برای دیگر کودکانی که از تحصیل جا مانده بودند از جمله اقداماتی بود که انجام دادیم.» اقداماتی که البته نتایج بدی هم نداشته و خیلی زود می‌شود تشخیص داد که تعداد کودکان کار در منطقه کم شده است.

از اسکو به استانبول

حاج‌آقا زرین از فرصت‌های شغلی محدود اما کار راه‌اندازی در شهر می‌گوید که می‌تواند نیاز تعدادی از جوانان جویای‌کار را برآورده کند اما نیروی مناسبی برایش وجود ندارد: «متاسفانه کشور ما درگیر ضعف آموزش شده است. در واقع نیرویی که به دنبال کار می‌گردد در شهر زیاد است اما نیروی کاربلد انگشت‌شمار؛ برای همین به این نتیجه رسیدیم که به موازات اشتغال‌زایی، به کلاس‌های آموزشی هم نیاز داریم.» آنقدر که حتی کلاس‌های آموزش فن، مهارت و تخصص از اهمیت بالاتری برخوردار خواهند بود: «چرا؟ چون می‌توانند مهارت فرابگیرند و خودشان مشغول به کار شوند.»

اما کار دست هنرمندان قالیباف آذربایجانی به خانه‌های مردم ترکیه هم رسیده است؛ اتفاقی که به‌واسطه آموزش و فعالیت در کارگاه‌های برپا شده در حیاط مسجد و به همت حاج‌آقا زرین و همکارانشان رخ داده است: «برپایی کلاس‌ها و کارگاه‌های خیاطی و کارگاه‌های قالیبافی در محیط مسجد یکی از اساسی‌ترین برنامه‌های این پایگاه برای اشتغال‌زایی اهالی است.»

آنقدر که قالی‌های دست آ‌نها این روزها به‌واسطه آشنایی یکی از اعضای مسجد با تاجری ترک به شهرهای مختلف ترکیه می‌رسد: «بعد از برپایی کلاس‌ها، همیشه عده‌ای هستند که از همان کلاس‌های آموزشی کوتاه گل می‌کنند و کاری را که یاد گرفته‌اند، رها نمی‌کنند.»

کارآموزانی که در اولین روزهای سال98، مجموعه کارهایشان به تاجری اهل کشور ترکیه ارائه شد: «با این تاجر قرارداد بستیم؛ او نمونه، طرح، نقشه و آن چیزی را که مدنظرش است به مددجوها می‌دهد و هنرمندان آن سفارش را در بهترین شکل ممکن ارائه می‌کنند.»

قالی‌های با کیفیت، مدرن و متناسب با نیاز امروز که رج‌به‌رج آن با دستان توانمند خانم‌های ایرانی و با توجه به فرهنگ و سلیقه مردمان ترک بافته شده است: «با توجه به این که صفر تا صد بافت این قالی در ایران انجام می‌شود، می‌توانم بگویم که برقراری چنین جریانی به ارزآوری خوبی منجر می‌شود.» اتفاقی که باعث‌شده تا امروز رکود سراغ بازار قالیباف‌های اسکو نیاید. 

داروهای گیاهی

برگزاری کلاس‌ های گیاهان دارویی و تولید عرقیجات سنتی هم از آن نوع اقداماتی است که نتایج خوب حاصل از آن در سطح شهر دیده می‌شود؛ عملکردی که محصولاتش از یک کلاس چند ساعته در فضای مسجد به مغازه‌های دنج یا مشهوری رسیده که مردم حسابی به آنها اعتماد دارند: «زمانی که کلاس‌های آموزشی این حوزه برگزار شد، خانم‌های محل خیلی از آن استقبال کردند؛ موضوعی لطیف، جذاب و در عین حال کاربردی بود که نه‌تنها استقبال از انجام آن زیاد بود بلکه طرفداران زیادی در جنبه مصرفی خودش هم داشت.»

فعالیتی که کارآموزان بسیاری به آن روی خوش نشان دادند و هرجا که توانستند، برای خودشان کارگاهی دست و پا کردند: «یکی در حیاط خانه‌اش، یکی گوشه‌ای از پارکینگ و برخی‌ها هم توانستند مغازه‌ای در سهند اجاره کنند.» مغازه‌شان کوچک است و جمع‌وجور؛ به اندازه‌ای که بتوانند هرآن‌چیزی را که در کلاس‌های آموزشی گیاهان دارویی یاد گرفته‌اند، بچینند اما دلشان گرم است به کاری که انجام می‌دهند: «ما از اول تا آخر همراه‌شان بودیم؛ از روز اول آموزش تا دریافت وام خوداشتغالی که بتوانند با آن وسایل مورد نیاز برای کارشان را تهیه کنند.»

خوبی‌اش این است که این رشته سر دراز دارد: «چرا که وقتی کاری شروع می‌شود، فقط به یک شخص و یک خانواده منتهی نمی‌شود و دست چند نفر دیگر را هم می‌گیرد.» زنجیره‌ای که اگر اصولی، با برنامه و طبق نظم پیش برود کارهای بزرگی در شهرستان‌های کوچک و جمعیت کم آن انجام خواهد شد: «برقراری چنین چرخه‌ای، شیرینی دیگر هم دارد؛ اینکه می‌بینیم برخی از افراد در روزهای اول به کمک ما نیاز دارند اما بعد از گذشت مدتی دیگر این روال برقرار نیست و خودشان دست یاری به دیگر همشهری‌هایشان می‌دهند.»

حاج‌آقا زرین هم یکی از مصرف‌کننده‌های همیشگی این عرقیات است: «بدون اغراق می‌توانم از صداقت عمل‌شان بگویم که بدون ذره‌ای اسانس و مواد نگهدارنده، محصولاتی با کیفیت تولید می‌کنند و به دست اهالی سهند و اسکو می‌رسانند.» عرقیاتی که احتمال این‌که آنها هم به صادرات بین‌المللی برسد خیلی دور از انتظار نیست. 

نرگس خانعلی‌ زاده - جامعه / روزنامه جام جم