زشتی‌ های یک شهر زیبا

خرم‌آباد با آن نمای زیبا، پارک‌های جنگلی، دریاچه‌های نقره‌ای، چشمه‌های جوشان، قلعه‌ها و پل‌های تاریخی و رودخانه‌ای که از وسط شهر می‌گذرد، می‌توانست یکی از زیباترین شهرهای ایران و جهان باشد و مثل ونیز، پاریس و کلن در گوشه ذهن بسیاری از گردشگران جهان ماندگار شود اما نه‌تنها اینگونه نیست بلکه گذشته از همه مشکلات و گرفتاری‌هایی که اکنون با آنها دست‌وپنجه نرم می‌کند، هر خیابان و محله‌اش به مرکزی برای ضایعات‌ فروشی‌ ها تبدیل‌شده که شهر را زشت و بدمنظر کرده‌اند و با آلوده‌کردن محیط صدای شهروندان را به اعتراض گشوده‌اند.

این درحالی است که هنوز میان مسؤولان شهرداری و سازمان صمت اختلاف‌نظر است که کدام یک مسؤولیت جمع‌آوری این ضایعاتی‌ها و ساماندهی آنها را برعهده دارد.

محیط‌زیست هم البته با بیرق یک پیشنهاد سازنده و درخواست از سرمایه‌گذاران برای ورود به ماجرا به میدان آمده است.

یک کارشناس امور شهری در مورد فعالیت مراکز ضایعاتی در سطح شهر خرم‌آباد به ما می‌گوید: طبق قانون، شهرداری وظیفه پلمب و اخطار به این مراکز را دارد اما از آنجا که هنوز جایی برای آنها در بیرون از شهر تعبیه‌نشده این پلمب‌کردن‌ها نیز بی‌تاثیر است زیرا بعد از چند روز دوباره باید فک‌پلمب شوند.

رضا بهرامی با تاکید بر این‌که باید ابتدا اماکنی برای آنها در بیرون از شهر درنظر گرفته شود، می‌افزاید: تازه پس از اجرای این طرح، نیروی انتظامی و شهرداری نیز می‌توانند با جدیت برای پلمب و انتقال مراکز متخلف به بیرون از شهر اقدام کنند اما تا وقتی همکاری بین بخشی و برنامه منظم و هماهنگ وجود نداشته باشد نمی‌توان به رفع این مشکل امیدوار بود.

کمااین‌که طی چند سال گذشته نیز اقداماتی همچون قطع برق این واحدهای فاقد مجوز، صادرنکردن مجوز جدید برای این رسته و... در راستای جلوگیری از فعالیت ضایعاتی‌ها در سطح شهر خرم‌آباد انجام شد اما مقطعی بود و در بلندمدت ادامه پیدا نکرد و نتیجه امیدوارکننده‌ای در پی نداشت.

بهترین راهکار اجرای طرح تفکیک از مبدا

این کارشناس معتقد است که عملیات جمع‌ آوری زباله باید به‌صورت انحصاری به شرکت‌های واجد صلاحیت واگذار شود و خریداران موقت ضایعات هم مجوز فعالیت خود را باید از مجمع امور صنفی دریافت کنند. از سویی سازمان مدیریت پسماند نیز می‌تواند ساخت انبارها و مراکز عمده خرید ضایعات را در مناطق خارج از شهر از طریق بخش خصوصی در دستور کار خود قرار دهد.

به عقیده بهرامی اما اگر خواهان حل دائمی و اصولی معضل ضایعات و ضایعات‌فروشان داخل شهر هستیم، بهترین راهکار، اجرای طرح تفکیک از مبدأ و جمع‌آوری زباله‌ها از در منازل است.

شهرداری هم شاکی است

به نظر می‌رسد یکی از نهادهایی که مسؤولیت مستقیم نسبت به مراکز ضایعاتی در شهر خرم‌آباد دارد، شهرداری است اما جالب این‌که شهرداری خود نیز در مقام شاکی از این مراکز سخن می‌گوید.

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری خرم‌آباد با بیان این‌که لازم است ضایعات‌فروشان از محیط‌های شهری جمع‌آوری و در خارج از محدوده شهر ساماندهی شوند، می‌گوید: قرارگیری ضایعات فروشی‌ها در خرم‌آباد نه‌تنها با تولید پسماند و زباله و ضایعات چهره شهر را زشت و بدمنظر کرده بلکه باعث افزایش آلودگی‌های زیست‌محیطی و سلب آرامش و به خطر افتادن سلامت مردم شده است. حتی گاهی اوقات برخی از معتادان اقدام به خریدوفروش اقلام سرقتی در این ضایعات فروشی‌ها کرده و دردسر درست می‌کنند.

مهرداد سیاهپور با بیان این‌که درحال‌حاضر هم مراکز خرید و فروش ضایعات مجوزدار و هم بدون مجوز در سطح شهر خرم‌آباد وجود دارد، می‌افزاید: می‌توان واحدهای غیرمجاز را طی مراحل قانونی جمع‌آوری کرد اما نمی‌توان واحدهای دارای مجوز رسمی از سازمان صنعت، معدن و تجارت را حذف کرد.

با مجوز سازمان صمت

وی در پاسخ به این پرسش که سازمان صمت به چه دلیل برای این ضایعات‌فروشی‌ها مجوز صادر کرده است، می‌گوید: مجوزهایی که سازمان صنعت برای ضایعات فروشی‌ها صادر کرده فقط برای خرید ضایعات آهن بوده اما به دلیل کمبود ضایعات آهن‌آلات، صاحبان این مراکز اقدام به خریداری ضایعات پرت همچون کاغذ، کارتن، شیشه و پلاستیک می‌کنند. به هر حال واحدهای دارای مجوز هم باید به خارج از محدوده شهر منتقل شوند اما واحدهای بدون‌مجوز کلا باید جمع‌آوری شوند.

سودی که از آن نمی‌گذرند

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری خرم‌آباد دلیل این‌که این مراکز به‌راحتی حاضر به تعطیلی و خروج از شهر نیستند را سود هنگفتی می‌داند که از این فعالیت می‌برند.

آن‌طور که سیاهپور می گوید: در سطح شهر خرم‌آباد بالغ بر ۲۰۰واحد ضایعاتی در مناطق ماسور، اسدآبادی، فلک‌الدین، پشته حسین‌آباد و... وجود دارد و استقرارشان عامل ایجاد مشکلات متعدد بهداشتی، سلب آسایش و... برای ساکنان مجاورشان شده است.

فقط اراده سازمان صمت را کم داریم

این مسؤول در شهرداری خرم‌آباد، به نقش جداگانه شهرداری و سازمان صمت درخصوص ضایعاتی‌های خرم‌آباد اشاره کرده و می‌گوید: طبق قانون، سازمان صنعت، معدن و تجارت باید محلی را برای ضایعاتی‌ها در بیرون از شهر تعیین کند و وظیفه شهرداری هم طبق بند۲۰ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها، پلمب و انتقال آنها به مراکز تعیین شده است و همین‌جا اعلام می‌کنیم که شهرداری خرم‌آباد این آمادگی را دارد که در صورت جانمایی توسط سازمان صمت در خارج از شهر برای ضایعاتی‌ها طی بازه یک‌ماهه آنها را پلمب و به بیرون از شهر منتقل کند.

سیاهپور تاکید می‌کند هم اکنون برای رفع این معضل که یکی از مطالبات به حق و طبیعی مردم است همه نهادها ازجمله شهرداری، شورای شهر، نیروی انتظامی، دادستانی، محیط‌زیست و فرمانداری پای کار هستند و در صورتی که سازمان صمت نیز پای کار بیاید این مشکل به‌صورت کامل و ریشه‌ای رفع می‌شود.

چه کسی گفته سازمان صمت موظف است؟

معاونت بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت لرستان اما برخلاف سخنان سازمان مدیریت پسماند شهرداری خرم‌آباد به ما می‌گوید که سازمان صمت وظیفه‌ای درخصوص انتقال مراکز ضایعاتی به بیرون شهر و جانمایی برای آنها ندارد و این موضوع محل اختلاف‌نظر است. حتی اخیرا دیوان عدالت رایی صادر کرده و براساس همین رای، چنین وظیفه ای را بر عهده سازمان صمت نگذاشته است. محمدمراد سپهوند می‌افزاید: قانون صراحتا عنوان‌کرده واحدهای فروش ضایعات به بیرون از محدوده شهری انتقال داده شوند اما این‌که شهرکی برای استقرار این واحدها تعبیه و احداث شود، سازمان صمت وظیفه‌ای ندارد. با این همه اگر سرمایه‌گذاری پای کار بیاید استقبال می‌کنیم و همکاری‌های لازم را انجام می‌دهیم.

خود شهرداری مسؤول است

سپهوند تاکید می‌کند که اتفاقا برخلاف گفته های شهرداری، طبق ماده 55 قانون شهرداری ها صنوف آلاینده باید به بیرون از محدوده شهری منتقل شود و متولی آن نیز خود شهرداری اعلام‌شده زیرا شهرداری موظف‌شده صنوف آلاینده و مزاحم را پلمب و به بیرون از شهر انتقال دهد. معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صمت لرستان می‌گوید: اگر شهرداری برای ساماندهی این موضوع مصمم باشد سازمان صمت نیز همکاری بین بخشی را خواهد داشت.

مقصر اصلی؛نبودمدیریت صحیح پسماند در حوزه شهرداری

در این میان معاون نظارت و پایش محیط‌زیست لرستان نیز معتقد است که طبق ماده55 قانون شهرداری‌ها هر مکانی که باعث بروز مزاحمت برای ساکنان شهری شود، شهرداری باید از ایجاد آنها ممانعت و حتی آنها را تعطیل و به بیرون از شهر منتقل کند.

الهام برنا با اشاره به این‌که فعالیت ضایعات‌فروشی‌ها نیز به نبودمدیریت صحیح پسماند در شهرها برمی‌گردد، ادامه می‌دهد: طبق ماده7 متولی مدیریت اجرایی پسماندهای شهری با شهرداری است؛ بنابراین تعارض و تناقضی وجود دارد و در صورتی که سازمان صمت در زمان صدور مجوز با شهرداری هماهنگ شود این‌چنین مشکلاتی در حوزه‌های شهری به‌وجود نمی‌آید. اتفاقا طبق همین ماده7 هر سازمان یا واحدی که در اجرای مدیریت پسماند خللی ایجاد کند، شهرداری می‌تواند با ارائه دادخواست و... پیگیری کرده و خواهان برخورد باشد.

ما هم تابع قانون هستیم

معاون نظارت و پایش محیط‌زیست لرستان می‌گوید: محیط‌زیست نیز تابع قانون است و در صورتی که کسی شاکی فعالیت صنوف آلاینده در محل زندگی خود باشد طبق ماده688؛ محیط‌زیست آنها را به دادگاه معرفی می‌کند اما در بحث اجرایی مدیریت پسماند محیط‌زیست هیچ‌گونه وظیفه‌ای ندارد و در صورتی که شهرکی برای استقرار این واحدهای ضایعاتی وجود داشته باشد محیط‌زیست نیز مشکلی نخواهد داشت.

برنا می‌افزاید: علی‌رغم این‌که 17سال از تصویب قانون مدیریت پسماندها می‌گذرد اما شهرداری هنوز به شیوه سنتی این کار را انجام می‌دهد و در صورتی تفکیک زباله از مبدا و خانه‌ها صورت بگیرد و توسط پیمانکار جمع‌آوری شود دیگر زباله پراکنده‌ای در سطح شهر وجود نخواهد داشت و زباله‌گرد و ضایعاتی
باقی نمی‌ماند.

پیشنهاد محیط‌زیستی به شهرداری

وی به پیشنهاد محیط‌زیست به شهرداری در راستای مدیریت پسماند اشاره و اظهار می‌کند: پیشنهاد می‌شود از مخازن زیرزمینی به جای مخازن روکار استفاده شود. این کار علاوه بر این‌که باعث حذف بوی بد، حشرات، جانوران موذی و... می‌شود بلکه در حجم بالا نیز نگهداری می‌شود و هزینه حمل‌ونقل آنها نیز کمتر و به‌صرفه‌تر خواهد بود. از سوی دیگر باعث می‌شود زباله‌ها از دسترس زباله‌گردها خارج شوند و دیگر ضایعاتی‌ها هم فعالیت غیربهداشتی و خلاف زیست‌محیطی نداشته باشند؛ البته این طرح درصورتی قابل اجراشدن است که شهرداری به سرمایه‌گذار یا پیمانکار تضمین دهد که اجزای ارزشمند زباله داخل مخازن زیرزمینی وجود دارد، آن زمان این کار برای سرمایه‌گذار صرفه اقتصادی خواهد داشت و پای کار می‌آید.

فاطمه حافظی - جام‌جم لرستان