در کمین چهلمین سیمرغ 

به جز این‌که این اولین دوره جشنواره در دولت جدید است و احتمالا برگزارکنندگان این رویداد سعی می‌کنند با دست پر گام اول را بردارند، فیلمسازی نسل‌های مختلف کارگردان‌ها هم نقش مهمی در ایجاد تنوع در دوره پیش رو خواهد داشت. این را طبیعتا فارغ از کیفیت و خروجی نهایی فیلم‌ها که هنوز ندیده‌ایم می‌گوییم اما دست کم به لحاظ نام و اعتبار کارگردان‌ها و در صورت این‌که فرض را بر ثبت‌نام و حضور حداکثری و مهم‌تر پذیرش این فیلم‌ها از سوی هیات انتخاب بگیریم، می‌توانیم انتظار رویدادی متنوع و فیلم‌هایی کنجکاوی‌ برانگیز را در بهمن ۱۴۰۰ داشته باشیم. به جز این باوجود کماکان نفس‌کشیدن کرونا، روند واکسیناسیون سراسری و فعالیت امیدوار کننده سالن‌های سینما و اقبال مردم در همین چند وقت به فیلم‌ها، موقعیت چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر را ویژه‌تر هم می‌کند و این‌که برگزاری باشکوه و متنوع و جذاب آن، البته همچنان با رعایت پروتکل‌های بهداشتی تا رخت بربستن کامل کرونا می‌تواند تاییدیه‌ای رسمی بر بقا و ادامه فعالیت سینما در ایران باشد. امیدواریم فیلمسازان حاضر در جشنواره هم در حد و اندازه نام و استانداردهای خودشان ظاهر شوند تا این تثبیت موقعیت سینما، شکل دلپذیرتری داشته باشد. ممکن است مسوولان جشنواره فیلم فجر امسال هم همچون سال گذشته، فهرست متقاضیان چهلمین دوره این رویداد را به صورت رسمی منتشر و اطلاع‌رسانی کنند اما ما عجالتا با توجه به اخبار تولید فیلم‌ها در این چند ماه اخیر، گمانه‌زنی خودمان از برخی فیلم‌ها و فیلمسازان احتمالی حاضر در فجر پیش رو را با شما به اشتراک می‌گذاریم.
دست پر فارابی
بنیاد سینمایی فارابی سهم مهمی در تولیدات سالانه سینمای ایران دارد، بنابراین عجیب نیست که این سهم در جشنواره فیلم فجر هم نمود داشته باشد، آن هم با شعار و رویکرد « «خانواده، اخلاق و امید».
فارابی به ویژه امسال تولیداتی دارد که دست‌کم می‌توان چهار فیلم آن را شاخص دانست که شانس بالایی برای رقابت و حتی برگزیده‌شدن در برخی بخش‌های جشنواره دارند؛ دسته دختران، نگهبان شب، بدون قرار قبلی و خط نجات. در این میان، فیلم دفاع مقدسی دسته دختران به کارگردانی منیر قیدی و تهیه‌کنندگی محمدرضا منصوری که محصول مشترک بنیاد سینمایی فارابی و سازمان سینمایی سوره حوزه هنری است، نه‌تنها در میان آثار فارابی جزو شاخص‌ها محسوب می‌شود، بلکه حتی باتوجه به نگاه و اولویت‌های دولت سیزدهم از حالا می‌توان پیش‌‌بینی اتفاقات خوبی حتی سیمرغ بلورین بهترین فیلم را برای آن داشت! آنچه به جز سوژه و موضوع ایثار و مقاومت ۳۴ روزه گروهی از زنان و دختران در خرمشهر، این گمانه‌زنی را تقویت می‌کند، سابقه خوب منیر قیدی در فیلم اولش ویلایی‌ها است. بنابراین خیال مخاطب تا حد زیادی از کیفیت و استاندارد و ساختار اثر هم راحت است. به جز این، ترکیب بازیگران هم کنجکاوی ایجاد می‌کند و شاید هم یکی دو سیمرغ بازیگری هم روی شانه‌های یکی دو نفر آن بنشیند. نیکی کریمی، پانته‌آ پناهی‌ها، فرشته حسینی، هدی زین‌العابدین، صدف عسگری، حسین سلیمانی، یاسین مسعودی، محمد صدیقی‌مهر و مهدی حسینی‌نیا از بازیگران این فیلم هستند.
نگهبان شب به کارگردانی و تهیه‌کنندگی رضا میرکریمی هم فیلمی اجتماعی است که باتوجه به سابقه درخشان و استاندارد همیشگی فیلم‌های سازنده‌اش، می‌توان از آن به عنوان یکی از فیلم‌های کنجکاوی‌برانگیز جشنواره فجر یاد کرد. محسن کیایی، لاله مرزبان، ویشکا آسایش و کیومرث پوراحمد از جمله بازیگران این فیلم هستند.
فیلم خط نجات به کارگردانی وحید موسائیان و تهیه‌کنندگی آزیتا موگویی هم از فیلم‌های مهم و قابل اشاره چهلمین جشنواره فیلم فجر است. اثری با موضوع پیروزی انقلاب اسلامی و روزهای پایانی پهلوی که روایتی عاشقانه دارد. به جز بحث مضمونی که می‌تواند تایید جشنواره را به همراه داشته باشد، باید به حضور بازیگرانی چون امیر آقایی، پگاه آهنگرانی، مصطفی زمانی، حسین سلیمانی و لادن مستوفی هم در نقش‌های اصلی اشاره کرد.
بدون قرار قبلی به کارگردانی بهروز شعیبی و تهیه‌کنندگی محمود بابایی هم از جمله آثار مهم فارابی است که فیلمنامه‌اش نگاهی به یکی از داستان‌های مصطفی مستور دارد. فیلم حال و هوایی معنوی دارد و از عشق و ارادت مردم ایران به امام رضا‌(ع) می‌گوید.
شادروان به کارگردانی حسین نمازی و تهیه‌کنندگی عباس نادران، روایتی شیرین از یک خانواده‌ حاشیه‌نشین است و بازیگرانی چون سینا مهراد، گلاره عباسی، نازنین بیاتی، بهرنگ علوی، رویا تیموریان، رضا رویگری و بهرام ابراهیمی در آن بازی می‌کنند.
فیلم لیپاز به کارگردانی حسین ریگی و تهیه‌کنندگی سعید خانی و با حضور بازیگرانی چون مهران احمدی، بهناز جعفری و هومن برق‌نورد هم که در حوزه سینمای کودک و نوجوان و در سیستان و بلوچستان تولید شده، از گزینه‌های احتمالی حضور در فجر است.
فارابی فیلمی چون لایه‌های دروغ به کارگردانی رامین سهراب و تهیه‌کنندگی سهراب و محسن صرافی هم دارد که محصول مشترک با فنلاند است. رامین سهراب، نادر فلاح، آرمان درویش، روشنک گرامی، ارسلان قاسمی و کامران تفتی از بازیگران ایرانی این فیلم اکشن و حادثه‌ای هستند که البته شاید تصور آن برای حضور در جشنواره فیلم فجر و محدودیت احتمالی انتخاب‌های نهایی دشوار باشد.

اوج هم حاضر است
طبق شنیده‌ها، سازمان هنری- رسانه‌ای اوج که این روزها فیلم منصور را در اکران عمومی دارد، با سه چهار فیلم متقاضی حضور در چهلمین جشنواره فیلم فجر است. درباره برخی از این آثار به زودی اطلاع‌رسانی می‌شود اما عجالتا می‌توان با قطعیت بیشتری از حضور دو فیلم برای شرکت در فجر پیش رو نام برد.
اول فیلم دفاع مقدسی کارو به کارگردانی احمد مرادپور و تهیه‌کنندگی حسین صابری است که یکی دو سالی پشت دروازه جشنواره مانده اما اگر اتفاق خاصی رخ ندهد، بالاخره از  این فیلم در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر رونمایی می‌شود.
از بازی مریلا زارعی در نقش مادری کرمانشاهی که مخالف حضور پسر نوجوان  ۱۶ ساله‌اش در جبهه است، به عنوان برگ برنده فیلم نام می‌برند. زارعی پیشتر در فیلم‌هایی چون شیار ۱۴۳ و چ، شکل‌های متفاوتی از نسبت زنان با جبهه و جنگ را به زیبایی به تصویر کشیده بود.  کارنامه درخشان مرادپور و ساخت آثاری چون سجاده آتش و رقص پرواز هم در زمینه دفاع مقدس، می‌تواند اطمینان خاطر مخاطبان برای تماشای فیلم خوب کارو را افزایش دهد. انیمیشن سینمایی پسر دلفینی به کارگردانی محمد خیراندیش و تهیه‌کنندگی محمدامین همدانی هم از محصولات سازمان اوج است که می‌توانست سال گذشته در فجر حاضر باشد، اما چون بخشی برای حضور آثار پویانمایی وجود نداشت، احتمالا امسال در جشنواره فجر حاضر باشد. قصه این فیلم انیمیشن، درباره سقوط یک هواپیما در دریا و نجات یک نوزاد توسط یک دلفین و مادرش است.

بازگشت نوید
نوید محمدزاده بعد از غیبت سه‌ ساله در سینما و حضور در شبکه نمایش خانگی با سریال قورباغه، می‌تواند یکی از پرکارترین‌ها و حتی پرکارترین چهره چهلمین جشنواره فیلم فجر باشد، اگر البته همه فیلم‌هایی که او در آنها بازی کرده در این رویداد حاضر باشند.
به جز فیلم سعید روستایی، نوید محمدزاده در این چند وقت اخیر، در دو فیلم مهم دیگر هم حضور داشته که همگی نشان از بازگشت پرقدرت او به سینما دارد. یکی تفریق به کارگردانی مانی حقیقی و تهیه‌کنندگی مجید مطلبی که ترانه علیدوستی هم از بازیگران اصلی آن است و آن یکی هم شب، داخلی، دیوار به کارگردانی وحید جلیلوند و تهیه‌کنندگی علی جلیلوند.
اگر مانی حقیقی، جشنواره فیلم برلین را که تقریبا همزمان با فجر برگزار می‌شود به جشنواره داخلی ما ترجیح ندهد، می‌توان روی این فیلم هم به عنوان گزینه‌های مهم و تماشایی جشنواره حساب باز کرد. کنجکاوی تماشای فیلم جلیلوند و به ویژه بازی محمدزاده هم سر جای خود است، به‌ خصوص این‌که او در این فیلم و بعد از آن همکاری درخشان در بدون تاریخ بدون امضا، نقش یک نابینا را برعهده دارد.  محمدزاده همچنین سال قبل به عنوان راوی فیلم آهو به کارگردانی هوشنگ گلمکانی و تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی هم فعالیت کرده بود اما همچنان خبر تازه‌ای از فیلم نیست و ظاهرا همچنان در مرحله پس از تولید به سر می‌برد. ممکن است این فیلم با بازی سپیده آرمان، علی مصفا، حامد کمیلی، رضا یزدانی و رضا کیانیان هم سر در جشنواره فجر امسال حاضر باشد که در این صورت، حضور نوید محمدزاده در این رویداد بیشتر می‌شود.

کیمیایی وارد می‌شود
اگرچه شاید فیلم‌های سال‌های اخیر مسعود کیمیایی، چندان مخاطبان سینما و حتی دوستداران او را راضی نکرده باشد اما همین نفس فیلمسازی استاد و حضورهایش اعتبار سینمای ایران و گرمابخش تنور رقابت در جشنواره فیلم فجر است. کیمیایی امسال با فیلم خائن‌کشی به تهیه‌کنندگی علی اوجی در جشنواره فجر حاضر خواهد بود. شاید نکته‌ای که فیلم تازه کیمیایی را تماشایی‌تر و کنجکاوی‌برانگیزتر می‌کند سوژه آن باشد؛ یک شخصیت واقعی به نام مهدی بلیغ که از او به عنوان آرسن لوپن ایران نام می‌بردند. اگر بازی امیر آقایی را در این نقش با بازی‌اش در فیلم خط نجات کنار هم قرار دهیم، شاید بتوان دست‌کم به نامزدی او در بخش بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره رسید و چه بسا حتی دریافت سیمرغ بلورین. مهران مدیری، سارا بهرامی، پانته‌آ بهرام، حمیدرضا آذرنگ، پولاد کیمیایی، فرهاد آئیش، نرگس محمدی و سام درخشانی از دیگر بازیگران خائن‌کشی هستند.

مثلث پرقدرت
از حالا یکی از مهم‌ترین فیلم‌های جشنواره چهلم فجر، برادران لیلا به کارگردانی سعید روستایی و تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی است. باتوجه به جذابیت و موفقیت و محبوبیت دو فیلم قبلی او- متری شیش و نیم و ابد و یک روز- می‌توان تا حدی حال و هوا و جذابیت برادران لیلا را پیش‌بینی کرد. نوید محمدزاده بعد از آن دو همکاری درخشان، باز هم در فیلم روستایی بازی می‌کند. آن طور که در خبرها آمده بود، پیمان معادی هم همچون دو فیلم قبلی روستایی در کار حضور دارد تا این مثلث کماکان به موفقیت خود در همکاری با هم ادامه دهند. از فرهاد اصلانی، ترانه علیدوستی و سعید پورصمیمی هم به عنوان دیگر بازیگران برادران لیلا نام می‌برند.

چهره‌ها و فیلم‌های دیگر
فرزاد موتمن با فیلم شبگرد و بهزاد فراهانی با اولین فیلمش به عنوان کارگردان به نام مهمانی از کارائیب هم به احتمال زیاد از چهره‌های حاضر در چهلمین جشنواره فیلم فجر باشند. باوجود این‌که اخیرا با انتشار اولین آنونس رسمی فیلم مست عشق از اکران آن در آینده‌ای نزدیک خبر دادند، اما بعید نیست که این ساخته حسن فتحی هم سر از جشنواره پیش رو درآورد تا به تنوع و جذابیت آثار جشنواره قوت ببخشد.
خانه شیشه‌ای به کارگردانی امیر پورکیان و تهیه‌کنندگی امیر سیدزاده و با بازی بهاره کیان‌افشار، اینان به کارگردانی رهبر قنبری و تهیه‌کنندگی علی برادری، در انتهای روز به کارگردانی بابک بهرام‌بیگی و تهیه‌کنندگی مهدی کوهیان و با بازی هانیه توسلی، رضا بهبودی و شبنم مقدمی، کوزوو به کارگردانی میثم هاشمی‌طبا و تهیه‌کنندگی حسن کلامی است و با بازی فرهاد آئیش و کورش تهامی‌.
«احمد به تنهایی» به کارگردانی حسین مهکام و با بازی سهیل مستجابیان و محمود کلاری، بابک کریمی، سروش صحت و...، زاپاتا به کارگردانی دانش آقاباشاوی و تهیه‌کنندگی ایرج تقی‌پور، ملاقات خصوصی به کارگردانی امید شمس و تهیه‌کنندگی امیر بنان و با بازی پریناز ایزدیار، هوتن شکیبا و ریما رامین‌فر، گنجشک به کارگردانی سهیل کریمی و با بازی عباس غزالی و شیدا خلیق، علت مرگ: نامعلوم به کارگردانی علی زرنگار و تهیه‌کنندگی مجید برزگر و با بازی بانیپال شومون و علیرضا ثانی‌فر، حبس مجرد به کارگردانی محمدحسام حدادیان و با بازی مهدی کوشکی، سیاوش چراغی‌پور و ثریا قاسمی، بی‌مادر به کارگردانی سیدمرتضی فاطمی و با بازی امیر آقایی، میترا حجار و پژمان جمشیدی، شب دارکوب به کارگردانی ناصر قهرمانی، زد و بند به کارگردانی داود نوروزی و شهرک به کارگردانی علی حضرتی و با بازی ساعد سهیلی، هم از دیگر فیلم‌هایی است که می‌توانند از گزینه‌های حاضر در جشنواره فیلم فجر باشند.