چی ببینیم؟ کی ببینیم؟

مدیریت تنها امر‌و نهی کردن نیست، برای نتیجه بهتر باید نظرات فرزندان‌مان را هم در این برنامه دخیل کنیم، البته در سنین پایین‌تر کنترل و مدیریت ساده‌تر خواهدبود.

استفاده از تلویزیون و گوشی هوشمند نباید به عنوان فعالیت مرکزی و اصلی کودک و نوجوان در نظر گرفته‌شود.

داشتن فهرستی از فعالیت‌ها، بازی‌ها، تفریحات و مهارت‌هایی که می‌توان کسب کرد، به شما و فرزندان‌تان کمک می‌کند انتخاب‌هایی گسترده‌تر داشته باشید و تنها خود را محدود به تلویزیون و تلفن‌همراه ندانید.

پیش‌ دبستانی (2 تا 5 سال)

کودکان در این گروه سنی نیاز دارند بیشتر روز خود را صرف بازی و معاشرت کنند، از آنجا که کودکان پیش‌دبستانی پس‌از تماشای نمایش‌های حاوی خشونت بیشتر مستعد بروز رفتارهای پرخاشگرانه هستند، والدین باید مراقب قرار گرفتن آنها در معرض برنامه‌های خشونت‌آمیز، به ویژه کارتون‌ های خشن باشند و البته از خرید اسباب‌ بازی‌ های اکشن بر اساس برنامه‌های خشونت‌آمیز نیز خودداری کنند.

انیمیشن‌ها و برنامه‌های مناسب این سن در تعداد بالا وجود دارد. شما می‌توانید با در نظر گرفتن روحیات فرزند خود، برنامه مورد نظر را انتخاب کنید. پیش از نمایش برنامه حتما از محتوای آن مطمئن شوید و در نمایش‌های اول، کودک را همراهی کنید.

در انتخاب بازی و برنامه‌های تلفن‌همراه نیز این دو معیار را در نظر بگیرید، روحیات فرزند و همچنین رده‌بندی و محتوای بازی و برنامه. برای کودکان این رده سنی زمان مفهوم خاصی ندارد در نتیجه برای کنترل زمان استفاده از تلویزیون و تلفن‌همراه می‌توانید ابزاری مانند ساعت شنی را که مفهوم زمان را عینی‌تر نمایش می‌دهد، به کار ببرید یا این‌که روی ساعت علامت بگذارید یا از وسیله‌ای برای شمارش تعداد دورهای بازی و تعداد انیمیشن‌هایی که می‌تواند ببیند، استفاده کنید.

در این سن بازی‌ها و فعالیت‌هایی که با آب و خاک و به طور کلی طبیعت در تماس است، تاثیری مهم در رشد کودک می‌گذارد؛ لذا باید توجه داشت با محدود شدن تجربیات کودک به گوشی هوشمند و تلویزیون بخشی از مرحله رشدی کودک را عقب می‌اندازیم.

کودکان در سن مدرسه (6 تا 11 سال)

در این سن و سال تماشای تلویزیون زمان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد به همین دلیل برای انجام مطالعه و تکالیف مدرسه نیاز به کنترل این زمان در طول هفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد حتی یک تا دو ساعت تماشای روزانه تلویزیون توسط کودکان در سنین مدرسه تاثیر منفی قابل توجهی بر عملکرد تحصیلی به ویژه در تمرکز آنها در زمان مطالعه دارد.

مشکل اصلی در شرایط کرونا استفاده دانش‌آموزان از گوشی هوشمند و لپ‌تاپ به عنوان ابزار آموزشی است که همین زمان استفاده آنها را بالا می‌برد. محدود کردن زمان استفاده و ارسال تکالیف به ساعات خاص و هماهنگی با مدرسه و معلمان شاید راهی باشد برای کمتر کردن زمان استفاده دانش آموزان از گوشی هوشمند ، اگرچه در شرایط فعلی کنترل استفاده از گوشی هوشمند به سختی امکان پذیر است.

در این رده سنی به نسبت تعداد برنامه‌های تلویزیونی کمتری موجود است و به همین علت آنها تمایل دارند وقت خود را صرف تماشای انیمیشن‌هایی برای رده سنی قبلی یا محتوای بزرگسالان کنند. سعی کنید نمایش‌های باکیفیتی را پیدا کنید که به‌طور خاص برای این گروه سنی طراحی شده‌اند، یا برنامه‌های مناسب برای تماشاگران عمومی مانند مستندهای مربوط به طبیعت، کمدی‌های خانوادگی یا ورزش‌ را پیدا کنید.

کودکان در این سن (و همچنین کودکان پیش‌دبستانی) کارتون‌های اکشن را دوست دارند و با چهره‌های ابرقهرمانی همذات‌پنداری می‌کنند. والدین باید به طور فعال بر بازی ابرقهرمانی نظارت کنند تا جنبه‌های تهاجمی را به حداقل برسانند.

در این سن با یادگیری سواد خواندن، می‌توانید کودکان را به سمت کتاب‌هایی با موضوعات قهرمانی اما مناسب و دارای ارزش‌های انسانی و فرهنگی سوق دهید. فیلم و کمیک و بازی‌های ابرقهرمانی که به وفور یافت می‌شوند اگرچه جذاب هستند اما تاثیرات فرهنگی و همچنین تربیتی عمیقی روی کودکان دارند.

مامان، من می‌ترسم

اثر انگشت هر فردی مختص به خود اوست. هر انسانی علائق مخصوص به خود را دارد. هرکدام از ما سلیقه غذایی یا حتی طنز خاص‌مان را داریم و این تفاوت‌ها در کودکان هم وجود دارد. هر کودکی بنا به روحیات و تجربیات شخصی که داشته و محیطی که در آن زندگی می‌کند علاقه‌مندی و ترس‌های خودش را دارد. به همین دلیل است که در زمان انتخاب محتوای تصویری پس از سنجیدن تمام جوانب یک مساله باید روحیات کودک را نیز به عنوان یک شاخص جدی در نظر بگیریم.

کودکان در زمان تماشای تلویزیون یا بازی با گوشی هوشمند تشخیص نمی‌دهند چیزی که می‌بینند یا بازی‌ای که می‌کنند واقعیت نیست و ساختگی‌است.

به همین دلیل والدین باید بدانند یک محتوای تصویری برای کدام مرحله رشدی که کودک در آن قرار دارد، مناسب است.

کودکان 2 تا 7 ساله: مواردی که در ادامه می‌آید نباید در محتوای تصویری آنها باشد. چیزهایی مانند حیوانات شرور، هیولاها و شخصیت‌های ترسناک یا تغییر شکل یافته، دگرگونی‌های فیزیکی شخصیت‌ها به‌ویژه زمانی که یک شخصیت عادی تبدیل به شخصیتی ترسناک می‌شود، مطرح کردن داستان‌های مربوط به مرگ یکی از والدین یا آزار و اذیت کودکان، نمایش با وضوح و خشونت بلایای طبیعی.

کودکان 7 تا 12 ساله: نمایش تهدیدها و خطرات واقعی به ویژه چیزهایی که ممکن است برای کودکان اتفاق بیفتد، خشونت یا تهدید به خشونت. اگرچه در این بازه سنی کودکان به سمت درک تفاوت واقعیت و خیال و داستان‌پردازی در محتوای تصویری می‌روند اما هیجان، خشونت و اضطراب محتوای تصویری به آنها منتقل می‌شود.

نکته کلی: به طور کلی توجه و همراهی با کودک و نوجوان در زمان تماشا یا استفاده محتوای جدید باعث می‌شود شما از تاثیر محتوا بر فرزندتان آگاه شده و در صورت نامناسب بودن مانع شوید یا پس از اتمام در پی ترمیم صدمات احتمالی باشید. همچین توجه به زبان بدن کودکان در زمان استفاده از یک محتوای تصویری به شما کمک می‌کند با روحیات فرزندتان بیشتر آشنا‌شوید.

مریم صالحی - روزنامه نگار / ضمیمه چاردیواری روزنامه جام جم