گفت‌وگو با خالق «کیمیای خیال» به بهانه بازپخش از رادیو صبا

کتاب صوتی مخاطب را تنبل می‌کند

شاید این روزها چندان وقت مطالعه‌ کتاب‌ها را نداشته‌باشیم یا برای خوانش کتاب‌های طولانی کم حوصله شده‌ایم. با این حال همچنان به جهان داستان‌ها و رمان‌ها علاقه‌مند باشیم یا شیفته شناخت جهان از دیدگاه و تجربه شخصیتی دیگر که در کتاب‌ها به توصیف رسیده‌است. شنیدن کتاب‌های صوتی با صدا و لحن هنرمندان دلنشین است. به همین دلیل از چند سال پیش کتاب های مختلف در قالب بسته های صوتی آماد ه و از شبکه های مختلف رادیویی پخش می شود که اتفاقا این قالب‌ها مورد اقبال مردم هم قرار گرفته است. برنامه «کیمیای خیال» از اولین کتاب‌های صوتی است که با هنرمندی میکائیل شهرستانی و جمعی از دوستانش هشت سال در رادیو تولید می‌شد. مسلما برای این کار نه تنها زمان زیادی صرف شد، بلکه شهرستانی و تیمش تلاش کردند به بهترین شکل این کار را انجام دهند تا بتوانند نظر مخاطبان را جلب کنند. به بهانه بازپخش این برنامه در القصه رادیو صبا سراغ میکائیل شهرستانی، گوینده ثابت این برنامه می‌رویم و گفت‌وگویی با وی درباره مطالعه و کتاب‌های صوتی داریم.

کد خبر: ۱۳۵۱۸۵۹

درباره خاطرات اجرای برنامه کیمیای خیال برایمان بگویید که چطور این برنامه شکل گرفت و همراه با تیم تان انجام دادید؟
کیمیای خیال، چون با روحیه من سازگار بود شخصا تمایل زیادی به اجرای آن داشتم. زمانی که شبکه سه و رادیو(شبکه جوان) راه‌اندازی شد، ایده این برنامه مطرح گردید و از آن سال به بعد من همراه یک گوینده خانم رمان‌های زیادی را در این برنامه بازخوانی کردیم که همان دو سال اول گویندگان خانم برنامه تغییر می‌کردند و درنهایت مهرخ افضلی به صورت ثابت در کنار من این برنامه را اجرا می‌کرد. در این برنامه هنگام خوانش داستان من در نقش مرد، زن و حتی برخی بچه‌ها گویندگی می‌کردم.
خاطرم هست وسایل افکت زیر پای من قرار داشت که باید در حین داستان‌خوانی افکت‌سازی هم می‌کردم، در کنارآن توصیه و پیشنهادهایی هم برای تهیه‌کننده و صدابردار برای بهتر شدن برنامه ارائه می‌دادم.
شنیده ایم که تهیه کنندگی این کار در ابتدا به‌عهده فرهنگ جولایی بود و بعد کار به تهیه کننده دیگری سپرده شد. در این باره توضیح می دهید؟
تهیه‌کنندگی این کار در ابتدا با فرهنگ جولایی بود و بعد از آن مرضیه میرسلطانی تهیه‌کنندگی این برنامه را بر عهده داشت و زهرا یساقی هم به عنوان صدابردار تیم را همراهی می‌کرد.
از اولین رمان هایی که در این برنامه خواندید بگویید که چطور به انتخاب آنها رسیدید؟
از اولین رمان‌هایی که در این برنامه خوانده‌شد می‌توان به «ویکنت دو نیم شده» اثر ایتالو کالوینو، «خرمگس» اثر اتل لیلیان وینیچ و «بینوایان» اثر ویکتورهوگو اشاره کرد که بعدها من در رادیو نمایش کتاب بینوایان را به صورت نمایشی نیز کارگردانی کردم.
به نظرتان کتاب های صوتی چه تاثیراتی در میان مخاطبان دارد؟
به نظر من اگر گوینده، کتاب را به درستی بخواند و توانایی و انعطاف اجرای آن را داشته‌باشد و بتواند به‌جای شخصیت‌های متفاوت تیپ بگیرد و اجرا کند، رمان‌ها و کتاب‌ها می‌توانند در ذهن مخاطب ماندگار شوند.
پس به نظر شما ایده کتاب های صوتی به دلیل متفاوت بودنش در میان مخاطبان جا پیدا کرد؟
من از اولین کسانی بودم که کتاب‌ها را به صورت صوتی برای مخاطبان خواندم، به نظر من کتاب صوتی ایده جالبی است برای آشنایی مخاطبان با کتاب و به آنها فرصت می‌دهد در هر شرایطی در حین انجام کارهای ساده که نیاز به تمرکز ندارند رانندگی، آشپزی و... با یک کتاب آشنا شوند یا داستانی را مطالعه کرده‌باشند. با معرفی کتاب‌های جذاب که به صورت صوتی درآمده‌اند می‌توان مخاطبان را به کتابخوانی ترغیب و علاقه‌مند کرد.
درباره نقش کتاب صوتی در افزایش سرانه مطالعه بگویید. آیا می توان گفت که این موضوع تاثیرگذار است؟
متاسفانه نسل جدید در کتابخوانی تنبل شده‌ است، کتاب صوتی مخاطب را تنبل می‌کند و مانع فرصت‌گذاری و صرف هزینه برای کتاب می‌شود، درصورتی که هزینه وقت و پول برای کتاب باید در زندگی ما قرار گیرد و جزئی از برنامه‌های زندگی باشد. وقتی شما کتابی را در خانه داشته‌باشید می‌توانید با تورق به هرقسمت از آن به راحتی دسترسی داشته‌باشید و با هر بار خواندن آن ممکن است نکته جدیدی بیاموزید.
خودتان چه کتاب هایی را بیشتر مطالعه می کنید و برایتان مطالعه چه جاذبه‌ای دارد؟
مطالعات زیادی دارم. گاهی تا نیمه‌شب به خواندن یک کتاب مشغول می‌شوم ولی خواندن کتاب‌هایی مثل جنایت و مکافات اثر داستایفسکی، ابله‌ و رمان‌های نویسندگان روس و آمریکایی را ترجیح می‌دهم و بیشتر کتاب‌ها را به صورت چاپی دوست دارم، یعنی نسل من به این سبک مطالعه عادت کرده‌است. کتاب‌های گویا را برای خودم کمتر می‌پسندم چون نسل گذشته خلوتش با کتاب را با چیزی عوض نمی‌کند.
جای خالی کدام یک از کتاب ها در رادیو خالی است و باید در قالب کتاب های صوتی تهیه و پخش شود؟
به نظر من کتاب‌های زیادی هست که در رادیو می‌توان روی آنها کار کرد و جای خالی آنها احساس می‌شود که به خاطر برخی قوانین و محدودیت‌ها در فهرست کتاب‌های صوتی شده قرار نگرفته‌اند.
ارزش‌های انسانی مرز ندارند. ما می‌توانیم با بهره‌گیری از کتاب‌ها و رمان‌های خارجی و گویا کردن آنها گامی درجهت کمال مخاطبان برداریم،بدون در نظر گرفتن مزربندی‌هایی که به مرور زمان در طول تاریخ بین انسان‌ها به بهانه‌های مختلف ایجاد شد. به نظر من مرزبندی و جداسازی در مطالعه باعث ریزش مخاطب می‌شود.
در حال حاضر با رادیو همکاری دارید؟
دو سه سالی است که به برخی دلایل با رادیو همکاری ندارم. اگر شرایط مساعدی پیش بیاید و یا دوستانی که با من هم سلیقه‌اند و روحیه نزدیک‌تری به من دارند در کنارم قرار گیرند، می‌توانم در رادیو دوباره کار کنم.
پس در این دو سال مشغول به چه فعالیت هایی بودید؟
از کرونا نیز بی‌نصیب نماندیم. یک دوره خودم درگیر آن شدم که خدا را شکر به خیر گذشت ولی در این دو سال من مجبور شدم یک دوره تدریس و آموزشگاه را تعطیل کنم که الان کم‌کم با حفظ پروتکل‌های بهداشتی با ظرفیت کمتری شروع به تدریس کردم. سری داستان‌های کیمیای خیال هر روز ساعت ۱۲ با گویندگی میکائیل شهرستانی و مهرخ افضلی در قالب برنامه القصه از رادیو صبا تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.