موقعیت دشوار امانوئل

نتایج آخرین نظرسنجی‌ها حاکی از رقابت تنگاتنگ امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور این کشور با مارین لوپن، رهبر حزب راستگرای افراطی «اجتماعی ملی» است.

دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری امروز برگزار می‌شود. از زمان تاسیس‌جمهوری پنجم و تبدیل نظام حقوقی فرانسه از یک سیستم پارلمانی به ریاست‌جمهوری، هیچ نامزدی نتوانسته در دور نخست انتخابات، رای بیش از ۵۰ درصد شهروندان را کسب کند.

تکرار این سناریو در انتخابات پیش رو به هیچ وجه بعید نیست. ۱۲ نامزد در این انتخابات با یکدیگر رقابت می‌کنند.

بر اساس نتایج آخرین نظرسنجی‌ها، میزان حمایت از امانوئل مکرون پس از اوج گرفتن در زمان آغاز جنگ اوکراین کاهش یافته و تنها ۲۶ درصد شهروندان، قصد رای دادن به وی را دارند.

بر همین اساس، ۲۵ درصد هم در این انتخابات از نامزدی مارین لوپن حمایت می‌کنند. پس از این دو نامزد، ژان‌لوک‌ملانشون، با ۱۷/۵ درصد در مکان سوم قرار دارد.

وی نامزد حزب فرانسه تسلیم ناپذیر است و یکی از شش کاندیدای چپگرا که با احتساب حزب سوسیالیست به‌عنوان یک جریان چپ به شمار می‌رود.

والری پکرس، نامزد‌جمهوریخواهان (راست) و اریک زمور، از حزب فتح دوباره (راست افراطی رادیکال) در مکان‌های چهارم و پنجم قرار دارند.

مهاجرت، امنیت، جنگ اوکراین و نقش فرانسه در اتحادیه اروپا و جامعه جهانی، قدرت خرید، بیکاری، تورم و همچنین چگونگی مدیریت بحران سلامتی در دوران شیوع کووید، از مهم‌ترین مباحث کارزارها و مناظرات انتخاباتی این دوره بود.

در صورت ناتوانی یکی از نامزدها در کسب رای بیش از ۵۰ درصد شهروندان، دور دوم انتخابات در ۲۴ آوریل برگزار می‌شود.

تا همین لحظه، امانوئل مکرون به خوبی می‌داند رویای وی در خصوص تسخیر بی‌دردسر دوباره کاخ الیزه تعبیر نخواهدشد.

رئیس‌جمهور جوان فرانسه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۷ میلادی، توانست پیروزی آسان و بی‌دردسری را مقابل لوپن در دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری به دست بیاورد.

رئیس‌جمهور کنونی فرانسه بیش از هر چیزی، تلاش داشت از نبرد اوکراین به مثابه عاملی موثر و ایجابی در کمپین انتخاباتی خود استفاده کند. در روزهای ابتدایی وقوع نبرد اوکراین، به‌دلیل طرفداری نسبی لوپن و ملی گرایان از ولادیمیر پوتین، شاهد پیشرفت مکرون در نظرسنجی‌های داخلی فرانسه بودیم تا جایی که برخی تحلیلگران، پیروزی وی را در دور اول انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور کاملا محتمل دانستند. با این حال با فروکش کردن نسبی بحران و برگزاری مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین، شاهد فروکش کردن این جو هیجانی به ضرر رئیس‌جمهور فرانسه بودیم.

مکرون نگران دور دوم انتخابات است

اگرچه طی ماه‌های گذشته، امانوئل مکرون با فاصله قابل‌توجهی از سایر نامزدها پیش بوده و حتی امید زیادی به پیروزی در همان دور نخست انتخابات داشت اما طی هفته‌های اخیر اخبار خوبی از نظرسنجی‌ها به گوش رئیس‌جمهور فرانسه نمی‌رسد.

نظرسنجی‌های صورت گرفته طی سه هفته اخیر نشان می‌دهد انتخابات به دور دوم کشیده خواهدشد، جایی که امانوئل مکرون رقابت سختی را با مارین لوپن، رهبر جبهه‌ملی فرانسه خواهد داشت. به عبارت بهتر، پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد احتمالا سناریویی مانند پنج سال پیش اتفاق خواهدافتاد و امانوئل مکرون و مارین لوپن به دور دوم راه پیدا خواهند کرد البته تفاوت اینجاست که این بار فاصله آرای میان این دو نامزد بسیار کمتر شده و لوپن توانسته با وجود داشتن رقیبی صریح‌اللهجه همچون اریک زمور در جناح راست افراطی، هواداران بیشتری جذب کند.

بر اساس گزارش شبکه بی‌بی‌سی، حمایت از رقیب راستگرای افراطی او، اریک زمور که زمانی گفته بود ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه را ستایش می‌کند، کاهش یافته است.

تجر­به‌ای که تکرار نمی‌شود

همان‌گونه که اشاره شد، مکرون در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۷ پیروزی نسبتا بادآورده‌ای را مقابل لوپن تجربه کرد.

او توانست آرای اکثر رای دهندگان محافظه کار، سوسیالیست و حتی چپگرایان افراطی را در دور نهایی انتخابات به سود خود به گردش در آورد و با کسب بیش از ۶۶ درصد آرا، به یک پیروزی آسان و بدون دغدغه در برابر لوپن دست پیدا کند اما این بار موضوع به سادگی قبل نیست.

از یک سو مارین‌لوپن توانسته سبد رای خود را فربه تر کند و از سوی دیگر، مکرون بخش مهمی از محبوبیت خود را در بین رای دهندگان از دست داده است.

ظهور جنبش جلیقه زردها، سیاست خارجی ناموفق مکرون و وقوع بحران‌های مهاجرتی و مواجهه ناموثر در برابر همه‌گیری کرونا از جمله عوامل ضعف و کاهش محبوبیت مکرون نزد افکار عمومی بوده است.

با این حال، رئیس‌جمهور فرانسه در حوزه اقتصاد و تقویت مولفه‌های مبتنی بر رشد اقتصادی، توانسته است به یکی از موفق‌ترین روسای‌جمهوری کشورش طی دهه‌های اخیر تبدیل شود. اکنون سوال اصلی اینجاست که مولفه‌های اقتصادی، تا چه اندازه می‌تواند منجر به تثبیت جایگاه مکرون در راس معادلات سیاسی و اجرایی پاریس شود؟

آیا طلس­م کاخ الیزه می‌شکند؟

نیکلا سارکوزی، نامزد جریان محافظه کار فرانسه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۰۷ میلادی، توانست بر سگولن رویال، نامزد سوسیالیست‌ها غلبه پیدا کند و راهی کاخ الیزه شود اما در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۲ میلادی سرنوشت سارکوزی به گونه‌ای رقم خورد که وی را به بازنده انتخابات مقابل فرانسوا اولاند از حزب سوسیالیست تبدیل کرد.

برخی تصور می‌کردند اولاند می‌تواند برخلاف سارکوزی، در دو دوره پنج ساله در کاخ الیزه حضور پیدا کند اما کاهش شدید محبوبیت وی در نظرسنجی‌ها( که ناشی از عملکرد ناموفق حزب سوسیالیست بود)، سبب شد اولاند حتی به فکر نامزدی مجدد در انتخابات ریاست‌جمهوری نیفتد.

در چنین شرایطی مکرون توانست با تکیه بر بحران اقتصادی اروپا و فرانسه و با تاسیس حزبی جدید تحت عنوان‌جمهوری به پیش، وارد رقابت‌های انتخابات شود و سکان هدایت کشورش را در دست گیرد. اکنون مکرون درصدد شکستن طلسم کاخ الیزه است؛ طلسمی که سارکوزی و اولاند قدرت شکستن آن را نداشتند. با این اوصاف اما وی در دور دوم انتخابات که دو هفته بعد برگزار می‌شود، آیا قادر به تکرار پیروزی خود خواهدبود؟

وحشت اروپایی‌ها از پیروزی لوپن

سران اتحادیه اروپا و منطقه یورو، شدیدا نگران سرنوشت سیاسی مکرون هستند. اگر رئیس‌جمهور فعلی فرانسه رقابت را در انتخابات به ملی‌گرایان ببازد، یکی دیگر از ستون‌های اتحادیه اروپا متزلزل خواهد شد. لوپن بارها از ساختار اروپای واحد و منطقه یورو انتقاد کرده و حتی قبلا بارها خواستار برگزاری همه‌پرسی خروج فرانسه از اتحادیه اروپا (به سبک و سیاق همه‌پرسی برگزیت در انگلیس) شده است.

بدون‌شک شکست مکرون، ساختار اتحادیه اروپا را به چالش خواهد کشید، حتی اگر فرانسه رسما از اروپای واحد خارج نشود.

بدون‌شک با مشخص شدن نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه و کشیده‌شدن احتمالی آن به دور دوم میان لوپن و مکرون، شاهد حمایت علنی سران اروپایی از مکرون خواهیم بود. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۷ نیز چنین موضوعی رخ داد که البته موجبات دلخوری شدید طرفداران لوپن و ملی‌گرایان را فراهم آورد.

انتخابات ریاست‌جمهوری فرانسه در حالی برگزار می‌شود که این کشور ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را بر عهده دارد.

برنامه حزب جمهوری به پیشبرد دستاوردهای اروپایی پنج سال گذشته امانوئل مکرون و به‌ویژه بودجه احیای اقتصادی پساکرونا تاکید می‌کند.

لوپن در عطش پیروزی

مارین لوپن براساس آخرین نظرسنجی‌ها با کسب حدود ۲۵ درصد آرا، در رقابتی نزدیک با مکرون به دور دوم انتخابات راه خواهد یافت. او می‌گوید مایل است با اصلاح ساختار کنونی اروپا، سازوکاری از هم‌پیمانی و مشارکت، جایگزین اتحادیه اروپا شود.

مساله حاکمیت و منافع ملی، در کانون برنامه جریان سنتی راست افراطی فرانسه قرار داد. حزب اجتماع ملی، مانند حاکمان راستگرای لهستان، خواستار ارجحیت قوانین داخلی بر مقررات اروپایی است و می‌گوید می‌توان با تغییر قوانین بنیادین اتحادیه اروپا از طریق یک همه‌پرسی، این کار را انجام داد.

در انتخابات اخیر، حضور لوپن در انتخابات تا حدی تحت تاثیر ظهور برخی نامزدهای جدید جریان ملی‌گرای افراطی قرار گرفته است.

به‌عنوان‌مثال، اریک زمور، کاندیدای جریان نوظهور راست افراطی فرانسه است. پدیده سال سیاست فرانسه، با وجود اوجگیری در ماه‌های نخست کارزارهای انتخاباتی، هم‌اکنون حتی ۹ درصد هم رای ندارد. زمور می‌گوید کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید کنترل بیشتری بر مرزهایشان داشته باشند.

او حتی مانند دونالد ترامپ پیشنهاد ساخت یک دیوار را برای حفاظت از اروپا در برابر مرزهای خارجی مطرح کرده است؛ امری که البته سال گذشته در بخشی‌هایی از مرز لهستان با بلاروس عملی شد.

اریک زمور خواستار تقدم قوانین ملی بر مقررات اروپایی است و می‌گوید نهادهای اروپایی تنها زمانی حق دخالت در مساله‌ای را دارند که مشکل در مقیاس ملی، امکان حل‌شدن نداشته باشد.

او قاطعانه با گسترش اتحادیه اروپا و هرگونه قرارداد تجارت آزاد جدید مخالف است. او می‌گوید نخستین اقدام نمادینش، در صورت دستیابی به قدرت، حذف پرچم اتحادیه اروپا از کنار پرچم‌های فرانسه خواهد بود. با این حال مارین لوپن مواضع نرم‌تری (نسبت به زمور) در قبال اتحادیه اروپا و منطقه یورو دارد.

مکرون در آرزوی پیروزی دوباره

امانوئل مکرون می‌گوید طرفدار توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی است. او خواستار وضع مالیات بر آلاینده‌های کربنی در مرزهای اروپایی، شروط آینه‌ای/ متقابل (ممنوعیت واردات کالاهای ناسازگار با استانداردهای زیست‌محیطی اروپا) در توافق‌های تجاری است. همزمان، مکرون از صدور یک آیین‌نامه اروپایی برای تعیین حداقل دستمزد، شفافیت دستمزدها و برابری جنسیتی دفاع می‌کند.

رئیس‌جمهور فرانسه که بخت اصلی پیروزی در انتخابات پیش‌روست، می‌گوید گسترش اتحادیه اروپا باید با اصلاح پیمان شنگن و تقویت فوری مرزهای خارجی کشورهای عضو برای سد راه مهاجرت همراه باشد.

امانوئل مکرون که یکی از پایه‌گذاران طرح دفاع مشترک (واحد) اروپایی به‌شمار می‌رود، خواستار خدمت اجباری غیرنظامی برای تمام جوانان زیر ۲۵ سال اروپایی است.

بخشی از برنامه اروپایی رئیس‌جمهور فرانسه، بر ضرورت اینترنت بومی اروپایی استوار است. مکرون خواستار تشکیل رایانش ابری (کلود)، متاورس و حتی اتصال ماهواره‌ای واحد اروپایی است.

مکرون در حوزه سیاست خارجی بارها بر استقلال فرانسه در نظام بین‌الملل تاکید کرده است اما بسیاری از سیاست‌های مداخله‌گرایانه یا حتی میانجیگری‌های وی در قبال برخی بحران‌های جهانی با شکست و ناکامی مواجه شد.

سعید سبحانی - بین الملل / روزنامه جام جم