پیشرفت‌های علوم پزشکی در ۲ سال اخیر فقط محدود به مقابله با کووید ۱۹ نبوده و حالا به درمان بسیاری از بیماری‌ها امیدوارتریم

۷ پیشرفت امیدوارکننده پزشکی (اینفوگرافیک)

در یکی دو سال گذشته، دنیای پزشکی شاهد پیشرفت‌ها و نوآوری‌های خوبی بوده است.

کد خبر: ۱۳۶۱۶۰۲

با آن‌که تلاش و زمان زیادی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد کووید ۱۹ و تولید واکسن‌ها و داروها برای مبارزه با آن صرف شد اما محققان و دانشمندان حتی در شرایطی که مرگبارترین بیماری همه‌گیر زمان ما در حال گسترش بود گام‌های مهمی در چند حوزه پزشکی دیگر هم برداشتند؛ از تولید داروهای مهم برای بیماری آلزایمر گرفته تا انجام اولین جایگزینی زانو با ایمپلنت هوشمند. در ادامه ۷ پیشرفت برجسته پزشکی را در یکی دو سال اخیر بررسی می‌کنیم.

آزمایش خون برای تشخیص زودهنگام سرطان

یک آزمایش خون که به‌تازگی برای تشخیص سرطان مورد استفاده قرار گرفته، می‌تواند به تشخیص زودهنگام سرطان کمک کند. همان‌طور که می‌دانید تشخیص زودهنگام کلید درمان سرطان است.

با این حال در حال حاضر تنها چند آزمایش مانند پاپ اسمیر، ماموگرافی، غربالگری ریه و کولونوسکوپی می‌توانند به تشخیص بیماری در قابل درمان‌ترین مراحل آن کمک کند.

خوشبختانه یک آزمایش خون جدید به نام آزمایش گالری که سازمان ملی بهداشت انگلستان در سال ۲۰۲۱ طرح آن را اجرایی کرد، می‌تواند بیش از ۵۰ نوع مختلف سرطان را قبل از بروز علائم بالینی تشخیص دهد؛ به‌گفته محققان این آزمایش خون از دقت کافی بالایی برخوردار است و می‌توان از آن به‌عنوان آزمایش غربالگری چند نوع سرطان استفاده کرد.

آزمایش خون جدید از فناوری توالی ژنتیکی و هوش مصنوعی استفاده می‌کند تا در صورت بروز علائم بیماری به پزشک هشدار بدهد و اندام درگیر بیماری را مشخص کند.

در مطالعه‌ای که در Annals of Oncology منتشر شد، محققان ۴۰۷۷ شرکت‌کننده (۲۸۲۳ نفر از آنها مبتلا به سرطان بودند) را برای آزمایش اثربخشی آزمایش مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند.

آنها دریافتند که حساسیت کلی آزمایش برای تشخیص سرطان ۵/۵۱ درصد است و این حساسیت در مرحله تومور افزایش می‌یابد.

مهم‌تر از همه، این آزمایش موفق شد محل تومور را حدود ۸۹ درصد موارد با موفقیت پیش‌بینی کند. آماندا پریچارد، مدیرعامل سازمان ملی بهداشت انگلستان در این رابطه گفت: «این آزمایش خون سریع و ساده می‌تواند سرآغاز تحولی در عرصه تشخیص و درمان سرطان در سراسر جهان باشد. با یافتن سلول‌های سرطانی حتی قبل از آن‌که علائم و نشانه‌های بیماری ظاهر شوند، احتمال درمان بیماری و زنده ماندن فرد بسیار بیشتر خواهد بود.»

اولین تعویض زانو با ایمپلنت هوشمند

اولین تعویض زانو با استفاده از ایمپلنت هوشمند در اوایل پاییز سال گذشته با موفقیت انجام شد. براساس گزارشی که در مجله ارتوپدی و ترومای بالینی منتشر شد، ای‌سی‌ال (ACL) یا رباط صلیبی قدامی، شایع‌ترین منبع آسیب زانوست.

آسیب این قسمت از زانو به همان اندازه که شایع است ویرانگر هم است. ترمیم رباط صلیبی قدامی پاره شده می‌تواند شامل چند عمل جراحی یا حتی بازسازی کامل باشد که نیاز به برداشتن یک تاندون سالم برای پیوند دارد و مدت ‌زمان بهبود آن طولانی است.

دکتر مارتا موری، جراح ارشد ارتوپد در بیمارستان کودکان بوستون و سازنده این ایمپلنت درباره آن گفت ایمپلنت جدید زانو می‌تواند اساسا ای‌سی‌ال را تحریک کند تا به درمان خودش بپردازد. این ایمپلنت که به‌تازگی از سوی اف‌دی‌ای تأیید شد، از کلاژن گاوی و قطره‌ای از خون بیمار ساخته شده، شکاف بین بخش‌های انتهایی پاره شده ای‌سی‌ال را پر می‌کند و ای‌سی‌ال را سریع‌تر و با رضایت بهتر بیمار بهبود می‌بخشد.

تولید اولین دارو برای پیری زودرس

پروگریا یک بیماری ژنتیکی و عامل پیری زودرس حدود ۴۰۰ کودک در سراسر جهان است. تا همین اواخر، هیچ درمانی برای کاهش سرعت پیشرفت بیماری وجود نداشت.

این بیماری معمولا پس از ۱۳ سال باعث مرگ بیمار می‌شود. زوکینوی (Zokinvy) داروی جدیدی که شریکت ایگر فارماسوتیکالز (Eiger Pharmaceuticals) در سال ۲۰۲۱ ساخت، می‌تواند طول عمر این بیماران را حدود دو سال‌ونیم افزایش دهد.

زوکینوی اولین و تنها درمان مورد تایید اف‌دی‌ای برای سندرم پروگریا هاچینسون ــ گیلفورد است و با جلوگیری از تجمع پروتئین‌های معیوبی به نام پروگرین که معمولا باعث مرگ سلول‌ها و آسیب به قلب و استخوان‌ها می‌شوند عمل می‌کند.

طبق اعلام کلینیک مایو، کودکان مبتلا به پروگریا معمولا در اثر نارسایی قلبی یا سکته می‌میرند. بر‌اساس آزمایش‌های بالینی، زوکینوی طول عمر بیمار را به‌طور متوسط دو سال‌و‌نیم افزایش و علائم بیماری را کاهش می‌دهد یا شروع علائم را به تاخیر می‌اندازند. هرچقدر مصرف دارو زودتر آغاز شود مفیدتر خواهد بود.

تولید شیری با ساختار شیر مادر

به‌تازگی دو دانشمند زن، شیری با ساختار شیر مادر در آزمایشگاه تولید کرده‌اند که در نهایت می‌تواند راه‌حلی برای مادرانی باشد که به هر دلیل نمی‌توانند به نوزاد خود شیر بدهند.

بیومیلک (Biomilq) اولین شیری است که از طریق کشت سلولی تولید می‌شود و دارای اجزای تغذیه‌ای و پیچیدگی‌های شیر مادر است.

این ماده از سلول‌های پستانی که در آزمایشگاه رشد کرده‌اند، به‌جای افزودن ترکیباتی برای ساختن چیزی شبیه شیر مادر واقعی ساخته شده است.

هرچند بیومیلک ممکن است از نظر تغذیه‌ای پیچیده‌تر از شیر خشک باشد اما تولید‌کنندگان آن ادعا نمی‌کنند که جایگزینی دقیق برای شیر مادر است.

این شیر نمی‌تواند انتقال‌دهنده رژیم غذایی مادر به نوزاد باشد یا محافظت‌های ایمنی مهم را از مادر به کودک منتقل کند.

با این حال، این شیر می‌تواند جایگزینی برای شیر خشک‌های کنونی موجود در بازار باشد. تولید‌کنندگان انتظار دارند بیومیلک تا سه سال دیگر در دسترس مصرف‌کنندگان قرار گیرد.

اولین داروی تزریقی پیشگیری از ابتلا به اچ‌آی‌وی

سازمان غذا و داروی آمریکا یا اف‌دی‌ای (FDA) به‌تازگی اولین داروی تزریقی با اثر طولانی‌مدت را برای استفاده به‌عنوان پیشگیری قبل از مواجهه علیه اچ‌آی‌وی تایید کرد.

داروی جدید که اپرتیود(Apretude) نام دارد، تزریقی است و هر دو ماه یک‌بار به‌عنوان جایگزینی برای قرص‌های پیشگیری از اچ‌آی‌وی تجویز می‌شود.

اف‌دی‌ای تاکنون دو آزمایش برای تجزیه و تحلیل ایمنی و اثربخشی داروی جدید انجام داده. نتایج این بررسی‌ها نشان داد احتمال ابتلا به اچ‌آی‌وی در شرکت‌کنندگانی که اپرتیود مصرف کردند در مقایسه با افرادی که داروهای خوراکی روزانه مصرف می‌کردند به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا می‌کند. اف‌دی‌ای می‌گوید ساخت این دارو می‌تواند نقطه‌عطفی در پیشگیری از اچ‌آی‌وی باشد.

به گفته محققان، شش بار تزریق اپرتیود در سال خطر ابتلا به اچ‌آی‌وی را در افرادی که نسبت به این بیماری آسیب‌پذیر هستند، کاهش می‌دهد.

درحالی‌که استفاده از PrEP (پیشگیری قبل از مواجهه؛ دارویی که برای جلوگیری از ابتلا به اچ‌آی‌وی مصرف می‌شود) به کنترل این بیماری کمک کرده است، داده‌های مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها نشان می‌دهد این دارو تنها برای ۲۵ درصد از یک میلیون و ۲۰۰ هزار‌نفری که PrEP برای آنها توصیه می‌شود، تجویز شده است.

این قرص‌ها تا ۹۹ درصد در پیشگیری از انتقال اچ‌آی‌وی مؤثر هستند اما طبق گفته مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC) اینها باید هر روز مصرف شوند تا مؤثر باشند.

این درحالی است که داروی تزریقی جدید که دارای اثر طولانی‌مدت است شیوه مصرف آسان‌تری دارد زیرا هر دو ماه یک‌بار در مطب پزشک تزریق می‌شود.

کارشناسان می‌گویند از آنجا که افراد معمولا در وقت‌هایی که از پزشک می‌گیرند حضور پیدا می‌کنند اما اغلب، مصرف داروها را در خانه فراموش می‌کنند، اپرتیود می‌تواند به افزایش استفاده از PrEP و کاهش میزان ابتلا به اچ‌آی‌وی در سراسر جهان کمک کند.

نقطه عطفی در داروهای جدید آلزایمر

در تابستان سال گذشته سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) پس از ۱۸سال مجوز مصرف داروی آدوکانوماب (Aducanumab) را برای بیماران مبتلا به آلزایمر صادر کرد.

اف‌دی‌ای پیش از این، هیچ دارویی که بتواند زوال مغز ناشی از آلزایمر را کاهش دهد تایید نکرده بود. اف‌دی‌ای براساس شواهدی که نشان می‌داد آدوکانوماب پروتئین بتاآمیلوئید را در مغز بیماران پاکسازی می‌کند، این دارو را که با نام «آدوهلم» وارد بازار می‌شود تایید کرد.

در مغز افراد مبتلا به آلزایمر، شکلی سمی از پروتئین بتاآمیلوئید تجمع پیدا می‌کند که تصور می‌شود علت آسیب عصبی بیماران باشد.

کارایی آدوهلم در سه مطالعه جداگانه که در مجموع شامل ۳۴۸۲ بیمار مبتلا به آلزایمر بودند مورد ارزیابی قرار گرفته است.

محققان دریافته‌اند این دارو به‌طور قابل‌توجهی ظهور پلاک بتاآمیلوئید را که نشانه بیماری آلزایمر است در مغز کاهش می‌دهد.

هری جانز، مدیر عامل انجمن آلزایمر آمریکا، در این باره گفت: «داروی جدید به افرادی که مبتلا به آلزایمر هستند، فرصت بیشتری برای زندگی بهتر می‌دهد و برای خانواده‌ها، به این معنی است که می‌توانند برای مدت بیشتری عزیزانشان را در کنار خود داشته باشند.»

تخمین زده می‌شود تقریبا ۴۴ میلیون نفر در سراسر جهان با بیماری آلزایمر، شایع‌ترین علت زوال عقل، زندگی می‌کنند. آدوهلم می‌تواند نقطه عطفی در زندگی این افراد باشد.

در دهه گذشته، بیش از ۱۰۰ داروی ارائه شده برای درمان آلزایمر بی‌فایده از کار درآمده‌اند. آدوکانوماب هم داروی معجزه‌آسایی نیست و بسیاری از پزشکان در مورد فواید آن تردید دارند، اما تأیید آن به تحقیقات در مورد زوال قوای شناختی جان تازه‌ای بخشید.

داروی جدید ضد‌عفونت قارچی

دانشمندان به‌تازگی اولین داروی ضد‌قارچی جدید را پس‌از بیش‌از ۲۰ سال پژوهش ساخته‌اند. این دارو از رشد کاندیدا یا همان قارچ‌های دخیل در عفونت‌های مخمری واژن جلوگیری می‌کند. درمان‌های بدون نسخه برای عفونت‌های قارچی در بیشتر موارد مؤثر هستند اما مواردی هم هستند که با مصرف این داروها برطرف نمی‌شوند.

داروی جدید که برگزافیم (Brexafemme) نام دارد نسبت به داروهای ضد‌قارچ موجود متفاوت عمل می‌کند. این دارو با جلوگیری از ایجاد پوشش محافظ در اطراف قارچ باعث از بین رفتن آن می‌شود. دارو تا دو هفته در سیستم باقی می‌ماند تا از بازگشت عفونت جلوگیری شود. این دارو اکنون برای تجویز از سوی ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی در دسترس است.