آمریکا تجاوز روسیه را حمله اساسی به نظم بین‌المللی به رهبری خود قلمداد می‌کند و از ابتدای آغاز جنگ روسیه و اوکراین، مهم‌ترین نگرانی غرب، رویه شدن تجدیدنظر طلبی، به ویژه با استفاده از ابزار تهاجم نظامی است.
در کنار روسیه، چین نیز از معترضان نظم موجود بین‌المللی است و با وجود پذیرفتن قواعد نظم فعلی، خواهان سهم افزون‌تر از جهان است. چینی‌ها به رغم اتخاذ سیاست محافظه‌کارانه در جهان، در جشن ۷۰سالگی برپایی حکومت کمونیست چین، ابرقدرت بودنشان را توسط رئیس‌جمهور شی جین پینگ اعلام جهانی کردند.
اندیشمندان چینی همانند برخی متفکران روس معتقدند غرب، سیری‌ناپذیر و توقف‌ناپذیر است. به باور آنها، سلطه در ذات غرب است و به رغم چهره دلربایش، تا از بین بردن سایر تمدن‌ها و تسلط بر آنها، دست از سر آنها برنخواهدداشت؛ بنابراین از نظر آنان سازش با غرب ساده‌لوحی است. سفر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه به چین قبل از آغاز جنگ با اوکراین، شائبه‌های زیادی مبنی بر هماهنگی پوتین با شی‌جین پینگ و در میان گذاشتن تصمیمش برای حمله ایجاد کرد. بدیهی است آنچه میان این دو متحد راهبردی گذشته، دست‌نیافتنی باشد، ولی اخباری در رسانه‌های جهان منتشر شد که گمانه‌زنی هماهنگی میان آنها را پر رنگ می‌کند. گفته می‌شود چینی‌ها نیمی از غلات جهان را خریده و در سیلو‌های خود ذخیره یا پیش‌خرید کرده‌اند. همچنین از گوشه و کنار شنیده می‌شود بازرگانان چینی در جهان دوره افتاده و در حال خرید موادغذایی هستند. از سویی نمی‌توان سفر دوره‌ای وزیر دفاع این کشور را به کشور‌های دارای انرژی نفت و گاز نادیده گرفت.
بعد از آغاز جنگ روسیه و اوکراین، شواهد گواه آن است که چین رهبری جریان ممانعت از شکل‌گیری اجماع علیه روس‌ها را بر عهده گرفته‌است و مانع جدی برای راهبرد جو بایدن مبنی بر «یاغی‌سازی جهانی پوتین» یا «پوتین به عنوان جنایتکار جنگی» ایجاد کردند.
چین به شدت نسبت به حضور آمریکا در محیط پیرامونش نگران بوده و از دخالت‌های غرب در موضوعات داخلی‌شان به ویژه موضوعات حقوق‌بشری خشمگین است. از طرفی رسانه‌های چینی و مقامات رسمی با انتقاد شدید از آمریکا، آنها را مسؤول بروز این بحران معرفی می‌کنند.
در داخل چین نگرانی‌های جدی برای انشقاق نسلی در مورد سرزمین‌های چین یکپارچه وجود دارد. جامعه‌شناسان آنان معتقدند پیش از آن‌که ملت چین فراموش کند بخشی از سرزمین‌هایشان از آنها جدا شده‌است و همین‌طور نسل جدید و جوانان سرزمین‌های چینی‌تبار فراموش نکردند متعلق به کشور چین و متعلق سرزمین مادری‌شان هستند، باید کاری کرد و رئیس‌جمهور شی جین پینگ مصمم به این کار است. با اطمینان می‌توان گفت چینی‌ها با دقت در حال ارزیابی رفتار، مدل‌های محاسباتی غرب در برابر روسیه هستند و همزمان با آن، هوشمندانه اجازه شکل‌گیری هرگونه رویه و رفتار محدودکننده جهانی در آینده را نمی‌دهند. به نظر می‌رسد شی در حال اتخاذ تصمیم مهمی است و بسیار منطقی است که دوست ندارد دوست صمیمی‌اش پوتین شکست بخورد. همه این‌ها نشان می‌دهد احتمالا شورش دیگری علیه نظم موجود در پیش است.
دکتر اصغر زبرجدی - نویسنده و تحلیلگر / روزنامه جام جم
