مردان مریخی، زنان ونوسی

پژوهشگران به‌تازگی دریافته‌اند علاوه بر تفاوت در واکنش به بیماری، شیوه درمان بیماری‌ها در زن و مرد هم می‌تواند یکسان نباشد و این در درمان اضافه وزن، فشار خون بالا و دیابت کاملا مشهود است.

به نظر می‌رسد در شیوه‌های درمان دو جنس زن و مرد به تجدیدنظرهای جدی در روش شناسی تحقیقات پزشکی نیازمندیم. منشأ این تفاوت کجاست؟

بیماری را با جنسیت ببینیم

تا دهه ۱۳۷۰ شمسی/ ۱۹۹۰ میلادی، بررسی‌های بالینی بیشتری روی مردان انجام می‌شد. به همین علت هم آنچه از بیماری‌ها و هر آنچه مرتبط به آنها به‌دست می‌آید، بیشتر به مردان تعلق داشت. بنابراین این نکته مغفول مانده بود که واکنش به بیماری‌ها و روند درمان آن در زن و مرد یکسان نیست. به این دلیل بعضی از متخصصان عقیده دارند درمان‌های کنونی برای زنان چندان کارآمد نیست. این نکته به‌ویژه درباره چاقی، فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های قلبی- عروقی بسیار متفاوت و مهم است.

از آنجایی که عوامل ایجاد خطر، زمان شروع نشانه‌ها و واکنش‌های بالینی در مردان و زنان متفاوت است، بنابراین به گفته دکتر دیمیتار مارینوف، استادیار بهداشت و اپیدمیولوژی دانشکده پزشکی وارنا در بلغارستان، دستورالعمل‌های پزشکی برای درمان بیماران زن و مرد باید براساس جنسیت آنها باشد.

چاقی پنهان

الگوی چاقی در زنان متفاوت است؛ به این معنی که ممکن است زنان دچار اشکال پنهان چاقی باشند. یعنی این‌که توده عضلانی آنها کم و لایه‌های چربی انباشته در بدن آنها بیشتر باشد. این عارضه زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی و دیابت نوع دوم است.

فشاری که بالاست

دلایل فشار خون بالا در زنان نیز از مردان متفاوت است. برای مثال در زنان تغییرات خلقی، نیازهای حسی- روانی پررنگ‌تر از مردان بوده و نوسان در این موارد نیز می‌تواند زمینه افزایش فشار خون باشد. بنابراین به غیر از عوامل معمولی فشار خون بالا مانند مصرف غذاهای شور، استرس و اضطراب، اضافه وزن، گرفتگی رگ‌ها و... باید به موارد خاصی که باعث افزایش فشار خون در زنان می‌شود نیز توجه کرد.

قلب خسته

بیماری‌های قلبی- عروقی از بیماری‌هایی است که نشانه‌های آن در مردان و زنان متفاوت است. ترشح هورمون «استروژن» در دوره پیش از یائسگی، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی در زنان را کاهش می‌دهد اما پس از یائسگی، این عامل محافظ از بین می‌رود. علاوه بر این زمینه ابتلا به بیماری‌های قلبی در زنان را می‌توان به چند عامل شاخص دیگر شامل اختلالات خودایمنی، استرس، اضطراب و افسردگی نسبت داد. این عوامل در مردان کمرنگ‌تر است.

در مردان رگ‌های اصلی قلب درگیر شده و در زنان عارضه قلبی ناشی از گرفتگی رگ‌های کوچک و فرعی است. درد در ناحیه قفسه سینه از شایع‌ترین نشانه‌های حمله قلبی است که این نشانه در زنان ممکن است الزاما وجود نداشته باشد. علاوه بر این‌که زنان بیش از مردان به تغییرات خلقی، سوء‌هاضمه، حالت تهوع و سرگیجه یا تنگی‌نفس (بیشتر به‌دلیل استرس) دچار می​شوند. این نشانه‌ها نیز نباید با نشانه‌های قلبی اشتباه شده یا نادیده گرفته شده و حمله قلبی اشتباه تشخیص داده شود.

قلب زن و مرد یکسان نمی‌تپد 

خروش خون
فشار خون بالا علت اصلی مرگ‌ومیر در زنان است و در مردان، پیش از ۶۰ سالگی بیشتر است. در زنان پس از دوره یائسگی بیشتر دیده می‌شود .

رکورد وزن
میزان چاقی در مردان و زنان یکسان است اما در زنان زمینه‌ساز بروز اختلال سندرم متابولیک است که با تخمدان پلی‌کیستیک مرتبط است.

شیرینی تلخ
زنان مبتلا به دیابت بارداری بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی- عروقی قرار دارند. در این بخش مردان سهمی ندارند.

مهتاب خسروشاهی - گروه دانش و سلامت روزنامه جام جم