سینما پازل هویت نوجوانان را می‌چیند

هویتی که فناوری به ما می‌دهد، هویتی که بازی‌های رایانه‌ای برای ما می‌سازد و...، اما در این فرصت نتوانسته‌ایم خیلی راجع به هویت ملی صحبت کنیم. هویت ملی کجا خود را خیلی نشان می‌دهد و جلوه پیدا می‌کند؟ در گود و زمین ورزش، آنجایی که در استادیوم صدهزارنفر همراه هم نام ایران را صدا می‌زنند، جایی که یکی از ورزشکاران‌مان روی سکوی مسابقات جهانی یا المپیک می‌رود و سرود ملی ما خوانده می‌شود یا بچه‌های تیم ملی والیبال که در مسابقات جهانی خوش می‌درخشند. امروز به مناسبت پخش فیلم «پله» می‌خواهیم در مورد هویتی که ورزش به ما می‌دهد و هویت ملی صحبت کنیم. همراه ما باشید و امیدوارم برنامه خوبی را کنار هم داشته‌باشیم.» این شروع یکی از قسمت‌های برنامه سینماهویت است. برنامه‌ای در حوزه نقد سینمای نوجوان‌که سری اول آن حدود ۵۰قسمت تا پایان تابستان و شروع ماه مهر روی آنتن خواهدبود. این برنامه از شنبه تا پنجشنبه هر هفته ساعت ۱۷ و ۱۵ دقیقه روی آنتن شبکه امید می‌رود و در طول آن شاهد پخش فیلم‌هایی در قالب بسته‌هایی مشخص هستیم؛ عناوینی که از جمله آن‌ها می‌توان به «فناوری و بازی‌های رایانه‌ای»، «هویت زنان و دختران»، «هویت حماسه عاشورا»، «هویت تحصیلی»، «دفاع‌مقدس» و... اشاره کرد و ذیل آن، فیلم‌هایی سینمایی پخش و با حضور کارشناسان بررسی می‌شود. آنچه در ادامه می‌خوانید، حاصل گفت‌وگویی است با پیمان خزلی، تهیه‌کننده و فرزانه کریمیان، سردبیر برنامه سینماهویت که مهم‌ترین ویژگی‌اش را می‌توان کمک به نوجوانان برای یافتن تکه‌های هنوز پیدانشده پازل هویت‌شان تلقی کرد.


پیمان خزلی، در پاسخ به این پرسش که شکل‌گیری سینماهویت را در پی کدام احساس نیاز می‌توان تلقی کرد، به جام‌جم چنین می‌گوید: بدون شک پاسخ به سؤال «کیستی؟» دغدغه هر نوجوانی است و نوجوان جست‌وجوگری که تلاش می‌کند تا به پاسخ سؤال «کیستی؟» برسد مورد توجه رسانه‌ها در همه جای جهان و هدف برنامه‌ها و تدابیر ویژه آن‌ها برای ارائه منبعی به عنوان پاسخ این سؤال است. این مسأله در کنار معرفی عناصر هویت‌بخش تراز به نوجوانان و فراهم آوردن فضایی برای خودشناسی از جمله نکاتی است که برنامه سینماهویت می‌کوشد پاسخگوی آن‌ها باشد. این برنامه به عنوان نخستین گام می‌تواند نقطه آغازی برای تولید آثاری مشابه در حوزه نقد سینمای نوجوان باشد. می‌دانیم به شکل روزانه و در سطح جهانی آثاری متعدد برای نوجوانان یا با محوریت یک شخصیت نوجوان ساخته می‌شود و این آثار گستره‌ای عظیم از سینمای هالیوود تا سینمای شرق را دربرمی‌گیرد که پرداختن به آن در سینماهویت، هم می‌تواند شکل‌دهنده دیگر فصول این برنامه به شکلی پخته‌تر و هم برنامه‌هایی مشابه شود.

او در جواب این که سرفصل‌های مورد بحث در برنامه سینماهویت چگونه انتخاب شده‌اند، توضیح می‌دهد: ما در سینماهویت به تعریف بسته‌هایی هویتی پرداختیم که هر یک شامل یک سرفصل و آثاری مرتبط با آن است که هر کدام به مدت یک هفته و با حضور کارشناسان روی آنتن می‌رود. به عبارت دیگر و به عنوان مثال از جمله عناوین این سرفصل‌ها می‌توانم به «فناوری و بازی‌های رایانه‌ای»، «هویت زنان و دختران»، «هویت حماسه عاشورا»، «هویت تحصیلی» و «دفاع‌مقدس» اشاره کنم. در ادامه به انتخاب آثاری از سینمای جهان و ایران مرتبط با این سرفصل‌ها پرداخته‌ایم و این آثار هر روز، با حضور یک کارشناس، دستمایه کار سینماهویت قرار گرفت تا به صحبت از مسائل نوجوانان و آنچه این نسل به آن مبتلاست، بپردازیم.

خزلی همچنین تصریح می‌کند: در این برنامه محدودیتی به لحاظ جغرافیایی برای انتخاب آثار وجود نداشت و همان‌طور که شاهد روی آنتن رفتن آثار ایرانی هستیم، آثاری از سینمای شرق یا سینمای هالیوود را هم می‌بینیم که فصل مشترک همگی آن‌ها یا پرداختن‌شان به مسائل نوجوانان یا پرداخت قصه حول‌وحوش یک شخصیت نوجوان است. سینماهویت، نخستین گام در مسیر تولید اثری در حوزه نقد سینمای نوجوانان بود و نخستین‌ها معمولا یا با دشواری‌هایی همراه هستند یا کاستی‌هایی در خصوص‌شان احساس می‌شود و بدون شک این برنامه در فصول دیگر و برنامه‌های مشابه راه آسان‌تری پیش رو خواهندداشت. او واکنش مخاطبان تا اینجای کار به سینماهویت را مثبت ارزیابی می‌کند و آن را نشانی از همراهی مخاطبان نوجوان این برنامه با آن می‌داند.

فرزانه کریمیان، سردبیر برنامه سینماهویت نیز در جواب این که به عقیده او چه شد که این برنامه شکل گرفت به جام‌جم چنین می‌گوید: من از سال ۱۳۹۷ که به واسطه المپیاد سواد رسانه‌ای به طور جدی و رسمی وارد فضای رسانه‌ای شدم یک مسأله از همان ابتدا برایم بسیار مطرح بود و آن این که در حال حاضر رسانه‌ها، در هر جای جهان، مشغول تمدن سازی و فرهنگ‌سازی هستند و این اهداف را با تمرکز بر مبحث هویت محقق می‌سازند. به عبارت دیگر آن هویتی و آن شخصیتی را که خود مد نظر دارند آن قدر از طریق رسانه‌شان تکرار می‌کنند تا در نهایت به تمدن و فرهنگ مد نظرشان دست پیدا کنند و از جمله حساس‌ترین مقاطع زندگی هر انسانی برای قرار گرفتن تحت‌تاثیر این اتفاق دوران نوجوانی اوست. چراکه این نوجوان است که برای یافتن پاسخ سؤال من کیستم به دنبال اطلاعاتی می‌گردد تا پازل هویتی‌اش را تکمیل کند. نسبت رسانه به عنوان مجرای انتقال اطلاعات با هویت و شخصیت نوجوان و کارکرد آن در تکمیل پازل هویتی او مبحث مهمی بود که سینماهویت به قصد بررسی آن شکل گرفت.

او در جواب این که بسته‌ها و عناوینی که تاکنون در این برنامه دیده‌ایم و زین پس مشاهده می‌کنیم، بر چه مبنایی و از میان چه موضوعاتی انتخاب شده‌است، می‌گوید: ما در این برنامه بر عناوینی دست گذاشته‌ایم که هر کدام می‌تواند قسمتی از پازل هویتی یک نوجوان را تکمیل کند؛ بحث ورزش، بازی‌های رایانه‌ای، بحث دفاع‌مقدس و روحیه ایثارگری، روحیه آزادگی و مبحث عاشورا و... آنچه ما انجام دادیم، بررسی این عناوین از قاب رسانه بود. به این معنا که تلاش کردیم دریابیم در فیلم‌های سینمایی چگونه به مبحث بازی‌های رایانه‌ای پرداخته یا نسبت هویت‌بخشی بازی‌های رایانه‌ای برای یک نوجوان چگونه ترسیم شده‌است؟ بنابراین به طور کلی می‌توانم بگویم انتخاب سرفصل‌ها به صورتی اتفاق افتاد که هر سرفصل پیشتر برای بخشی از نوجوانان به عنوان چالشی هویتی مطرح شده‌باشد و پاسخ دادن به آن تکمیل‌کننده پازل هویتی‌شان باشد.»

فرزانه کریمیان، سردبیر برنامه سینماهویت در پاسخ به این سؤال که چشم‌اندازی که از همراهی با این برنامه به عنوان سردبیر در نظر دارد یا آینده‌ای که برای این برنامه متصور است، چیست؟ به جام جم می‌گوید: «نخستین نکته‌ای که برای من از اهمیت بسیار برخوردار است، بحث جدی گرفتن شخصیت نوجوانان و لزوم پرداختن به عناصر هویت بخش به آنهاست. متاسفانه برخی در مورد فیلم‌ها و محتوای رسانه‌ای که نوجوانان دنبال‌کننده آن هستند، تصوری فانتزی دارند که به نظر من تصوری درست نیست، اما اگر آنچه را که مخاطب نوجوان به آن نیاز دارد، از طریق آنتن صداوسیما به عنوان رسانه‌ای رسمی به او داده شود و در کنار آن نقد و بررسی و تحلیل نیز صورت گیرد، شاهد بیرون آمدن از وضعیت انفعالی در برابر خوراکی هستیم که به مخاطب می‌دهیم. آنچه ما به عنوان چشم‌انداز این برنامه در نظر داریم، معرفی آثار معروف و برتر جهان است که برای نوجوانان هویت‌سازی‌های جدی داشته و پازل شخصیتی او را تکمیل کرده‌اند. سعی ما بر این است تا از زاویه‌ای نو و همراه با نقد، تحلیل و بررسی کارشناسان داخلی از منظر سواد رسانه‌ای دیدی کامل و جامع به نوجوانان کشورمان بدهیم.»

روزنامه جام جم