غذاخوردن به‌وقت‌چاقی

مطالعات قبلی ارتباط بین زمان مصرف وعده‌های غذایی و افزایش وزن را مشخص کرده بودند، اما محققان می‌خواستند این ارتباط را با دقت بیشتری بررسی و دلایل زیستی آن را کشف کنند.

فرانک شیر، عصب‌شناس از بیمارستان بریگام و زنان در بوستون می‌گوید: «ما قصد داشتیم سازوکار‌هایی را که ممکن است توضیح دهند چرا دیر غذا خوردن خطر چاقی را افزایش می‌دهد، آزمایش کنیم. تحقیقات قبلی که ما و دیگر محققان انجام داده بودیم نشان می‌دادند دیر غذا خوردن با افزایش خطر چاقی، افزایش چربی بدن و کاهش موفقیت در کاهش وزن مرتبط است. به همین علت می‌خواستیم دلیل این موضوع را بفهمیم.»

در این تحقیق به‌شدت کنترل شده، ۱۶شرکت‌کننده با شاخص توده بدنی (BMI) در محدوده دارای اضافه‌وزن یا چاق مورد بررسی قرار گرفتند. هر داوطلب دو آزمایش مختلف انجام می‌داد که شش روز به طول می‌انجامید. خواب و غذا خوردن این افراد از قبل کاملا کنترل شده بود و بین هر آزمایش هم چند هفته کنترل می‌شد. در یکی از آزمایش‌ها، شرکت‌کننده‌ها به برنامه غذایی دقیقی شامل سه وعده در روز در زمان‌های عادی - صبحانه در ساعت ۹صبح، ناهار در ساعت۱۳ و شام حدود ساعت ۶بعدازظهر- پایبند بودند. در آزمایش دیگر، سه وعده غذایی به ساعت‌های بعدتر منتقل شدند (وعده اول حدود ساعت۱۳ و آخرین وعده حدود ساعت ۹ شب).

با بررسی نمونه‌های خون، سؤالات نظرسنجی و دیگر بررسی‌ها، این تیم تحقیقاتی توانست مشاهدات زیادی داشته باشد. در گروهی که دیرتر غذا خورده بودند، سطح هورمون لپتین که در تنظیم اشتها و احساس سیری به ما کمک می‌کند، در طول ۲۴ساعت پایین‌تر بود. به این معنا که شرکت‌کنندگان ممکن بود احساس گرسنگی بیشتری داشته باشند. علاوه بر این، کالری‌ها با سرعت کمتری سوزانده می‌شدند. آزمایش‌ها همچنین نشان دادند بیان ژن بافت چربی (که بر نحوه ذخیره چربی بدن تأثیر می‌گذارد) فرآیند چربی‌زایی که بافت‌های چربی را می‌سازد افزایش و فرآیند لیپولیز را که باعث تجزیه چربی‌ها می‌شود، کاهش می‌دهد. درواقع اینجا، ترکیبی از مکانیسم‌های فیزیولوژیکی و مولکولی خطر چاقی را بالا می‌برد.

شیر می‌گوید: «ما این اثرات را با کنترل متغیر‌هایی مانند دریافت کالری، فعالیت بدنی، خواب و قرار گرفتن در معرض نور از هم مجزا کردیم. اما در زندگی واقعی، بسیاری از این عوامل ممکن است خودشان تحت‌تأثیر زمان‌بندی وعده‌های غذایی قرارداشته باشند.» البته از آنجا که چاقی می‌تواند به سایر مشکلات سلامت، از جمله دیابت و سرطان منجر شود، یافتن راه‌هایی برای جلوگیری از پیشرفت آن در وهله اول، اثرگذاری قابل توجهی در سلامت جمعیت جهان به همراه خواهد داشت.

آنچه این مطالعه نشان می‌دهد این است که زودتر غذا خوردن در روز می‌تواند بر سه عاملی که نقش کلیدی در تعادل انرژی بدن و خطر چاقی ناشی از آن دارند تأثیر بگذارد و شاید مدیریت این موضوع برای برخی افراد ساده‌تر از رعایت رژیم غذایی یا رژیم ورزشی باشد. این تیم تحقیقاتی قصد دارد در آینده مطالعاتی انجام دهد که در آن‌ها تعداد زنان بیشتر باشد (در این آزمایش فقط پنج نفر از ۱۶داوطلب زن بودند) و همچنین تحقیقاتی که نشان دهد چگونه تغییرات زمان خواب نسبت به زمان غذا خوردن می‌تواند در این فرآیند‌ها نقش داشته باشد. شیر می‌گوید: «در مطالعات با مقیاس بزرگ‌تر که در آن‌ها کنترل دقیق همه این عوامل امکان‌پذیر نیست، دست‌کم باید در نظر بگیریم چگونه دیگر متغیر‌های رفتاری و محیطی، مسیر‌های زیستی زمینه‌ساز چاقی را تغییر می‌دهند.» این تحقیق در نشریه سوخت و ساز سلولی منتشر‌شد.

روزنامه جام جم