طی روزهای اخیر، اخباری درخصوص فروش موشکهای تاکتیکی با قابلیت شلیک زمین به هوا از سوی آمریکا به فنلاند منتشر شده است. کلیت این قرارداد نشان میدهد که فنلاندیها فعلا در مورد پیوستن به ناتو اصرار دارند. از سوی دیگر، واشنگتن نیز در این معادله به دنبال دو هدف مهم میباشد؛ یکی سود تسلیحاتی از منازعات بالقوه و بالفعل جهانی و دیگری، خلق بحرانهای مزمن امنیتی در نزدیکی روسیه. به عبارت بهتر، آمریکاییها قصد دارند قبل از پایان یافتن جنگ اوکراین، بذرجنگ دیگری را در جهان بپاشند. استقبال از این بازی خونین توسط فنلاند - که همسایه روسیه محسوب میشود و سرنوشتی مانند اوکراین میتواند در انتظار آن باشد - قطعا از جنبه عقلانی و استراتژیکی برخوردار نیست.
جنگ اوکراین باعث شد فنلاند سیاست بیطرفی خود را کنار بگذارد و برای ورود به ناتو تلاش کند. آمریکا میخواهد با فروش موشکهای تاکتیکی روابط خود را با اینکشور تقویت کند و وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده است قصد دارد موشکهایی به ارزش ۳۲۳ میلیون دلار به فنلاند که به دنبال عضویت در ناتو است، بفروشد. به گفته پنتاگون، تحویل موشکهای تاکتیکی، قابلیتهای شلیک هوابههوا و هوابهزمین فنلاند را بهبود میبخشد و تأثیر مثبتی بر روابط آمریکا با کشورهای منطقه شمالاروپا خواهد داشت. فروش موشکهای تاکتیکی آمریکا به فنلاند بعد از گذشت ۹ ماه از جنگ اوکراین انجام میگیرد. جنگ روسیه، فنلاند و سوئد را بر آن داشت تا سنت دیرینه بیطرفانه نظامی خود را بشکنند و عضویت در ناتو را تقاضا کنند، اما در اینمیان، آمریکا و دیگر بازیگران اروپایی صرفا به دنبال کاسبکاری خود هستند. فنلاند اکنون پشت در ناتو منتظر ایستاده است، هرچند هنوز عضویت این کشور و سوئد (دیگر کشور اسکاندیناویایی متقاضی عضویت در ناتو) از سوی دو کشور ترکیه و مجارستان مورد تایید قرار نگرفته است.
اقدام اخیر آمریکا درست زمانی صورت میگیرد که در عرصه دیپلماسی پنهان، مذاکراتی میان مسکو و واشنگتن بر سر تعیین تکلیف جنگ اوکراین صورت گرفته است. دیدار اخیر روسای سرویس امنیتی آمریکا و روسیه در همین راستا قابل ارزیابی و تحلیل است. در چنین شرایطی مقامات آمریکایی تلاش خواهند کرد تا از سوئد و فنلاند به عنوان دو بازیگر اثرگذار در روند مدیریت منازعات آتی با روسیه استفاده کنند، اما این رویکرد خطرناک آمریکا، هم درعرصه بازدارندگی و هم درعرصه هرگونه نبرد احتمالی، برای هلسینکی و استکهلم هزینهساز است. در حال حاضر ۳۰ کشور عضو پیمان آتلانتیک شمالی هستند و پذیرش عضو جدید مستلزم موافقت یکپارچه تمام اعضای ناتو است.
با آغاز جنگ روسیه و اوکراین از یک سو نگرانی برخی همسایگان و کشورهای نزدیک به این کشور درمورد حملههای احتمالی نیروهای روسی افزایش یافته و از سوی دیگر، مقامات آمریکایی و انگلیسی تلاش میکنند تا از این نگرانیها به مثابه بهانهای جهت زنده نگاه داشتن بحران در اطراف روسیه استفاده نمایند. از همین رو تنشزدایی میان حوزه اسکاندیناوی و روسیه را خط قرمز راهبردی خود تلقی میکنند. فروش تسلیحات اخیر به فنلاند در همین راستا قابل توجیه است. در رویکرد طرف آمریکایی، بحران باید به هرقیمتی میان مسکو و حوزه اسکاندیناوی زنده نگاه داشته شود. روسیه به عنوان پهناورترین کشور جهان با ۱۴ کشور آسیایی و اروپایی مرز زمینی مشترک و با بسیاری دیگر از کشورها از جمله در کناره دریای بالتیک، دریای ژاپن و دریای سیاه مرز آبی دارد. سوئد در غرب دریای بالتیک واقع شده و تقریبا تمام شرقفنلاند هممرز روسیه است.
صورت مسأله کاملا مشخص است! آمریکا بذر جنگ و منازعه جدید را در حوزه اسکاندیناوی و بالتیک میپاشد تا پس از شکست در گسترش ناتو به شرق بر حوزه شمال اروپا متمرکز شود. آیا استکهلم و هلسینکی متوجه این بازی پرهزینه در زمین کاخ سفید و لندن هستند؟!
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد