مدیریت فرهنگی در كلانشهرها

شناسایی روند تحولات در کمیت و کیفیت فعالیت‌های فرهنگی با روشن کردن زمینه‌های رشد و بهبود فعالیت‌های فرهنگی و موانع موجود می‌تواند به برنامه‌ریزی آگاهانه و از پیش اندیشیده‌ای برای جهت‌گیری حرکت آینده کلانشهر‌ها با هدف تحقق حیات مدنی در آن منجر شود. مدیریت فرهنگی در كلانشهرها چه جایگاهی دارند و در توسعه فرهنگی‌، اجتماعی و اقتصادی در فضای پیشرفته فنون و تكنولوژی چه تاثیری خواهند داشت؟ در پاسخ به این سوال باید به این اصل مهم اعتقاد داشت كه دنیای مدرن متنی فرهنگی دارد که در آن عناصر فرهنگی به بروز و ظهور می‌رسند و تعاملات اجتماعی و کنش‌های افراد در این بستر فرهنگی شکل گرفته و معنا می‌شوند.

سبک زندگی دینی؛ گره‌گشا و درمان چالش‌ها

ایران اسلامی با وجود تنوع فرهنگی و وجود خرده فرهنگ‌های بسیار در این موضوع متفاوت است. در جامعه ایران که فرهنگ غالب مذهبی است، در اکثر موارد سبک زندگی مدرن مصرفی مورد استقبال بیشتری قرار دارد و به تبع آن چالش‌هایی را به‌وجود آورده است، به تدریج که محیط و تعاملات اجتماعی انسان از جامعه سنتی فاصله می‌گیرد، سبک زندگی مدرن بیشتر متجلی می‌شود و در جامعه ایران الگوی سبک زندگی مدرن و مصرفی موجب تقابل شده و پیامدهایی به همراه داشته است. در صورتی که با ایجاد تلاش در جهت سبک زندگی دینی و تقویت ایمان مذهبی می‌توان چالش‌ها را تقلیل داد و با رهایی افراد از خودبیگانگی آنها را به هویت ایرانی اسلامی رهنمون کرد كه سبک زندگی دینی خود یکی از راهکارهای اقتصاد مقاومتی است. از سوی دیگر افزایش استفاده مؤثر شهروندان از اوقات فراغت، جذب، ماندگاری و رضایتمندی گردشگران داخلی و خارجی در حوزه‌های مختلف گردشگری دستاورد توسعه صنعت گردشگری‌، افزایش و بهبود نحوه گذراندن اوقات فراغت شهروندان از جمله دلایل ایجاد اماکن فرهنگی، ورزشی و گردشگری به حساب می‌آید. باید توجه داشت که ورود فناوری‌های نوین در سطح جهان، چون ماهواره و نیز ارتباطاتی که در اثر رفت و آمد و تماس با مردم دیگر کشورها در فرهنگ عمومی جامعه مؤثر می‌افتد و نگرش آنان را نسبت به زندگی، جامعه و فعالیت‌های فرهنگی تغییر می‌دهد، سبب شده است تا هم از جانب مسئولان سیاسی و فرهنگی و هم از دیدگاه بسیاری از فرهنگوران و روشنفكران مبحث جهانی شدن نیز در چشم اندازهای فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.

نقش مراکز فرهنگی در توسعه اجتماعی

سالانه و به صورت منظم و منسجم در بحث اعتبارات و بودجه مراكز فرهنگی بخش عمده‌ای از هزینه‌ها در حوزه منابع انسانی و سرمایه زمان و حتی ساختاری به این بخش معطوف می‌شود. تعدد و تكثر مراكز فرهنگی‌، هنری و تفریحی در كلانشهری چون تهران در برابر مناطق كم‌برخوردار و حتی نقاط آسیب‌پذیر نزدیك پایتخت ایران اسلامی پتانسیل ارزشمندی در ترویج و گسترش سطح فرهنگی و هنری پایتخت‌نشینان دارد. اعتماد سازی اجتماعی امنیت و انسجام بخشی اجتماعی‌، تقویت اقتصاد فرهنگی‌، بازشناسی و تقویت هویت فرهنگی مذهبی، تقویت مشارکت‌های اجتماعی، افزایش عدالت اجتماعی و ترویج فرهنگ نظم را می‌توان مهم‌ترین اهداف توسعه فرهنگی اجتماعی بر شمرد و این موارد با مشاركت مردم و شهروندان در مراكز فرهنگی و هنری شهروندی قابل دسترسی و تحقق است‌. بدیهی است بخش خصوصی با اولویت كسب درآمد اقتصادی و نگاه مصلحت‌اندیشی به منافع خود قدم بردارد و در تعالی و رشد فردی افراد به عنوان شهروندان احساس خاصی نداشته باشد‌. هرچند ظهور فضای مجازی و گسترش استفاده از شبکه‌های اجتماعی در بین جوانان و دانشجویان، بر سبک زندگی و گذران وقت آنان تأثیر گذاشته است اما بی‌توجهی به این گروه از مخاطبان از سوی مدیران فرهنگی قابل توجیه نیست چرا كه در جریان اوضاع و احوال جامعه قرار گرفتن و دانلود مقاله و کتاب، شاید از مهم‌ترین انگیزه‌های جوانان و دانشجویان برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی باشد. بررسی دقیق الگوی مصرف شبکه‌های اجتماعی در بین اكثریت جوانان و دانشجویان، تلگرام و اینستاگرام است و به نظر مدیریت شهری می‌تواند با تحقیقی جامع و علمی به میزان گرایش مخاطبان این شبكه‌ها برنامه‌ریزی كند. غنای رسانه‌‌ای و معاشرت‌پذیری بالا و ایجاد احساس امنیت بالای این شبکه‌ها برای حفظ اطلاعات کاربران دلایل مهمی است كه جوانان را به سوی خود جلب كرده است. مراكز مهم فرهنگی و شهری می‌توانند با در نظر گرفتن سن، درآمد، سرمایه فرهنگی، وضعیت اشتغال و خودافشایی مقطع تحصیلی و سرمایه اجتماعی با برگزاری دوره‌های مورد علاقه و برپایی برنامه‌های مهم و تاثیر‌گذار در حوزه منطقه‌ای و محلی خود به صورت غیرمستقیم بر میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی اثرگذار باشند‌. اهمیت دادن به شهروندان می‌تواند بركات كثیری برای فرد و جامعه داشته باشد؛ به طور مثال زنان، به عنوان نیمی از جمعیت، تاثیر مستقیمی در توسعه جامعه دارند. زیرا هدف هر جامعه‌ای، به حداکثر رساندن رفاه اجتماعی است و رفاه اجتماعی تابعی از درآمد سرانه، توزیع عادلانه درآمد، بهبود سطح امکانات آموزشی، بهداشتی، رفاهی و میزان مشارکت اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی مردان و زنان و... است. پس توجه به اهمیت نقش اجتماعی زنان از ضرورت‌های برنامه‌ریزی فرهنگی است همچنان كه سایر گروه‌های سنی و جنسیتی نیز باید مورد توجه و تاكید برنامه‌ریزان قرار داشته باشد تا در گرو تكریم تمام شهروندان و تلاش در پاسخگویی به نیاز‌های فرهنگی هنری و آموزشی شهروندان شهری متحد و منسجم در تراز تمدن نوین به جهانیان معرفی كرد.

روزنامه جام جم