جشنواره‌ای که باید از سردرگمی درآید

رویدادهای تعیین‌کننده در سطح ملی، عیاردار اعتبار یک پرچم و آبروی یک ملت‌اند و اگر در قامتی بی‌دفاع تعریف شوند، مگر می‌توان قامت خمیده‌اش را راست کرد؟ و اگر قامت اعتبار و عملکردش از راستی راه و هدف جا ماند، نشانی جز نیازمندی به مدح و ثناهای سفارشی و تصنعی می‌توان انتظار داشت؟

وقتی می‌خواهم از جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر بنویسم درواقع نمی‌دانم باید در مورد چه چیزی بنویسم. یک نمایشگاه بزرگ نگارخانه‌ای؟ یک فستیوال هنری؟ یک سالانه تجسمی؟ مرور سالی که گذشت؟ مرور آثار گذشته؟ بزرگداشت سالگرد فجر؟ بزرگداشت بزرگان فراموش شده؟ تولید دسته‌جمعی یک ایده واحد؟ سفارش اثر هنری؟ همه؟ یا هیچ‌کدام؟ تعریف این جشنواره از هنر چیست و چه نسبتی میان هنر کلاسیک، مدرن، پست‌مدرن با هنر معاصر مدنظر دارد؟ و اصولا سیاست‌های اجرایی، این جشنواره را متعلق به دیدگاه مشخصی می‌داند که قابل اعلام باشد؟ این جشنواره آیا حداقل توانسته است بحران بعضی از جاذبه‌های ضد هنری بازار هنر و شهرت را به نفع هنر غیرسفارشی و واقعی‌تری خنثی کند؟ یا خود گونه تازه‌ای از هنر سفارشی را پیش گرفته است؟

آنچه به‌ویژه در این دوره بیشتر به چشم می‌آید این است که بخش قابل ملاحظه‌ای از هنرمندان آثاری نزدیک به رویکرد و سلایق شخصی داوران ارائه کرده‌اند و البته داوران هم برای اثبات خود در آشنایی از وقایع شگفت‌انگیز هنر روز، به سلیقه شرکت‌کنندگان نظر داشته‌اند. رابطه‌ای که سرانجام استقلال هویتی و فکری و اجتماعی هنر و هنرمندان را وارد چرخه ای نامبارک کرده است.

ماهیت و معیارهای یک رقابت هنری با یک رقابت تجاری تفاوت دارد و جشنواره هنرهای تجسمی فجر سردرگم‌ترین رویداد هنری است که نمی‌داند جایگاه و وظیفه‌اش دقیقا چیست و کجاست؟ فستیوال تهران است؟ جایگزین دوسالانه‌هاست؟ نماد وحدت ملی در هنرهای تجسمی است؟ گزارش فعالیت‌های سال گذشته است؟

امسال هم صدای دغدغه‌های اقتصادی به بهانه این جشنواره از زبان بعضی دبیران شنیده می‌شود بدون این‌که تجربه بی‌ثمر بازارچه جشنواره تجسمی فجر در باغ موزه قصر را به خاطر بیاورند. به نظر می‌رسد متولیان جشنواره نتوانسته‌اند به‌درستی شباهت‌ها و تفاوت‌های بنیادی جشنواره هنرهای تجسمی فجر را با جشنواره‌های نمایش و سینما و موسیقی فجر دریابند. شباهت‌ها و تفاوت‌هایی از جنس شیوه‌های انتخاب و اجرایی تا عوامل تاثیرگذار اجتماعی و جامعه‌شناختی یا تحلیل و شناخت مخاطب.این که هر سال به جای درک درست موضوع تنها به اضافه کردن بخش‌های جدید توجه می‌شود، خود گویای این قسم سردرگمی‌هاست.

روزنامه جام جم