حالا شبی را تصور کنید که در یک آسمان تاریک در هر ساعت دهها تا صدها شهاب از آسمان بالای سرتان رد شود. به چنین پدیدهای بارش شهابی گفته میشود. بارش شهابی جوزایی از معروفترین و پرشهابترین این بارشهاست که هر سال در پاییز رخ میدهد. منبع اصلی ریز سنگهایی که وارد جو زمین شده و به شهاب تبدیل میشوند، دنبالهدارها هستند. دنبالهدارها از یخ و سنگ ساخته شدهاند و وقتی به خورشید نزدیک میشوند، این یخ ذوب شده و به همراه گرد و غبار، دنباله را تشکیل میدهد؛ درست مانند حلزونی که روی زمین راه میرود و اثر حرکتش باقی میماند، گرد و غبار خارج شده هم در طول مسیر دنبالهدار باقی میماند. اگر مسیر حرکت سیاره زمین در مدارش با مسیر حرکت دنبالهداری تلاقی داشته باشد، هنگام عبور زمین از آن ناحیه این گرد و غبار وارد جو زمین شده و میسوزد و بارش شهابی را بهوجود میآورد. این دلیل تعداد زیاد شهابی است که در بارشهای شهابی میتوانیم مشاهده کنیم.
اما منبع بارش شهابی جوزایی تفاوت عمدهای با دیگر بارشهای شهابی دارد. منبع این بارش، بهجای اینکه دنبالهدار باشد، یک سیارک است؛ سیارکی که با نزدیک شدن به خورشید، مثل دنبالهدارها در انتهای خود دنباله تشکیل میدهد اما جنس آن از یخ نیست و ویژگیهای یک سیارک را دارد. سیارک فایتون۳۲۰۰ منبع اصلی بارش شهابی جوزایی است. این سیارک برای اولینبار سال۱۳۶۲ کشف شد. در سال ۱۳۸۸ رصدخانه زمینی «استریو» دنباله کوتاهی در انتهای این سیارک هنگام نزدیک شدن به خورشید را آشکار کرد؛ سپس در سالهای بعدی نیز این دنباله هنگام نزدیک شدن سیارک فایتون۳۲۰۰ به خورشید رصد شد. ایده اولیه درباره دنباله این سیارک این بود که وقتی دمای سطح بالا میرود بهنحوی گرد و غبار این سیارک به سمت بیرون حرکت میکند. پنج سال پیش اما فضاپیمای خورشیدی پارکر از رد بهجا مانده از این سیارک تصویربرداری کرد و نتایج جدیدی بهدست آورد. مواد موجود در رد عبور این سیارک بسیار بیشتر از انتظار بود. پس شاید گرد و غبار عامل اصلی تشکیل دنباله نباشد. در نتیجه محققان برای پیدا کردن عامل دنباله فایتون۳۲۰۰ جنس این سیارک را بررسی کردند. یکی از ایدهها، وجود سدیم در این سیارک بود. با نزدیک شدن به خورشید و گرم شدن سدیم، این عنصر شروع به تبخیر میکند و میدرخشد و این درخشش میتواند دلیل دیده شدن دنباله در انتهای فایتون۳۲۰۰ باشد. با بررسیهایی که تیمی علمی به کمک تلسکوپ فضایی سوهو انجام داد، وجود سدیم در این سیارک تایید شد. اما همچنان سؤال اساسی باقی مانده است؛ اگر درخشش سدیم عامل اصلی دیده شدن دنباله در این سیارک است و فوران گرد و غبار به بیرون آنچنان که باید اتفاق نمیافتد، پس سیارک فایتون۳۲۰۰ چگونه مواد لازم بارش شهابی جوزایی را تامین میکند؟ این سؤال را شاید یکی از ماموریتهای آینده سازمان فضایی ژاپن بتواند پاسخ دهد؛ ماموریت «دستینی» به معنی «سرنوشت»، اگر همه چیز براساس آخرین برنامه منتشر شده پیش برود، دستینیپلاس سال آینده میلادی به سمت سیارک فایتون۳۲۰۰ و چند جرم سنگی کوچک دیگر حرکت میکند و آنها را بررسی خواهد کرد. اگر همه چیز خوب پیش رود، این فضاپیما در سال ۲۰۲۸ میلادی با سیارک فایتون۳۲۰۰ ملاقات خواهد کرد.
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد