این مرگ خودش زندگی است!

همه ما روزی از این دنیا خواهیم رفت. روزی که نمی‌دانیم کدامین روز است یا قرار است شیوه این رفتن چگونه باشد. انتخابی هم در کار نیست. این بخش‌های زندگی از جمله مواردی است که اختیار ما در آن نقشی ندارد اما چگونه زندگی کردن و تمام مسیری که برای زندگی در پیش داریم به انتخاب ماست. ما حتی اختیار و قدرت داریم که برای بعد از رفت‌مان هم برنامه داشته باشیم و کارهایی را انجام بدهیم که حتی روزگاری که جسم ما روی این زمین نیست، آثار و برکات یا خدای ناکرده نقمات و بدی‌های‌مان ماندگار شود و دیگران از خیر و شر وجودی ما حتی بعد از مرگ‌مان برخوردار شوند. ده‌ها،‌ صدها و شاید هزاران کار کوچک و بزرگ هست که می‌تواند بعد از مرگ خیرش به دیگران و صد البته به روح ما برسد. شاید یکی از این کارها اهدای عضو باشد.

فتوایی برای زندگی
سال ۱۳۶۸ بود که با صدور فتوای امام‌خمینی(ره) در ارتباط با یک فرد مرگ مغزی، راه برای اهدای عضو و نجات بیماران نیازمند پیوند عضو باز‌شد. پس از آن در سال ۱۳۷۰ شاهد فتوای مقام معظم رهبری در این باره بودیم تا این‌که موضوع اهدای عضو در سال ۱۳۷۹ در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.

سالی پنج تا هشت هزار مورد مرگ مغزی
سالانه ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ مورد مرگ مغزی در ایران اتفاق می‌افتد که ۵۰ درصد آنها قابلیت اهدای عضو به بیماران نیازمند را دارد که در یک‌سوم این موارد رضایت‌مندی به اهدا وجود دارد که در برخی موارد هم به‌دلیل کهولت سن یا بیماری زمینه‌ای فرد یا عدم رضایت بستگان، اهدای عضو صورت نمی‌گیرد.

مرگ روزی هفت تا ده نفر در فهرست انتظار
۲۵هزار نفر در فهرست انتظار پیوند عضو قرار دارند و در عمل چشم‌انتظارند یا مرگ‌شان را ببینند یا با مهرورزی خانواده افرادی که دچار مرگ مغزی شده و دیگر به زندگی برنمی‌گردند، ‌حیات دوباره را تجربه کنند. از این میان روزانه هفت تا ۱۰ نفر و سالانه ۳۰۰۰ نفر به علت نرسیدن عضو پیوندی مورد نیاز، جان خود را از دست می‌دهند.

فقط چهارده روز برای یک تصمیم
میانگین سنی افرادی که دچار مرگ مغزی می‌شوند بین ۲۰ تا ۴۰ سال است. زمان مناسب برای اهدای عضو پس از بروز مرگ مغزی محدود بوده و فقط ۱۴روز است اما به جهات مختلف از جمله عدم رضایت و آمادگی بستگان متوفی این اعضا امکان اهدا شدن و زندگی بخشیدن به افراد دیگر را از دست می‌دهند.

خاکسپاری سالی شش هزار عضو سالم
۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر قابلیت اهدای عضو دارند و حدود ۳۰۰۰ نفر با اعضای سالم مرگ مغزی می‌شوند که از این تعداد فقط ۱۰۰۰ نفر اهدای عضو می‌کنند‌. اگر این ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ نفر هر کدام سه عضو قابل اهدا داشته باشند، حدود ۶۰۰۰ عضو سالم انسانی ارزشمند در سال خاکسپاری می‌شوند؛ اعضایی که می‌تواند به بیماران نیازمند جانی دوباره بخشد.

هشت عضو قابل اهدا برای زندگی بخشیدن
هر فرد مرگ مغزی هشت عضو سالم دارد که می‌تواند اهدا کند. زمانی که خانواده دیر رضایت داده و سموم مغزی کیفیت این اعضا را از بین ببرد، فرد مرگ مغزی حداقل سه عضو قابل اهدا دارد. اما با اهدا نشدن عضو هر دو، سه ساعت یک نفر از افراد در فهرست انتظار پیوند عضو از دنیا‌می‌رود در کنار این‌که این اعضا هم ممکن است زیر خاک برود.

تلخ‌ترین و سخت‌ترین انتخاب دنیا
۲۵ تا ۳۱ اردیبهشت هفته نفس است و در تقویم ایرانی ۳۱اردیبهشت‌، روز ملی «اهدای عضو و اهدای زندگی» نام‌گذاری شده است. اهدای عضو زمانی صورت می‌گیرد که بر اساس معاینات کلینیکی و پاراکلینیکی فرد بیمار تنها زندگی نباتی داشته و هیچ‌گونه امکانی برای بازگشت او به زندگی وجود ندارد. طبق آمارهای وزارت بهداشت در حال حاضر ۲۵هزار نفر در فهرست انتظار برای دریافت عضو هستند و روزی هفت تا ۱۰نفر به سببنرسیدن عضو می‌میرند. در حالی که سالانه ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ نفر بر اثر مرگ مغزی جان خود را از دست می‌دهند که اگر نیمی از آنها اعضای‌شان را به بیماران نیازمند اهدا می‌کرند، کسی در فهرست انتظار پیوند فوت‌نمی‌کرد.

یک انتخاب سخت
بی‌تردید تلخ‌ترین و سخت‌ترین انتخاب دنیا همین است؛ این‌که عزیزت روی تخت بیمارستان خوابیده، هنوز نفس می‌کشد، قلبش تپش دارد و تو اجازه بدهی دستگاه‌های حیاتی را از او جدا کرده و اعضایش را به دیگران اهدا کنند. شاید این تلخ‌ترین و تراژیک‌ترین صحنه‌ای باشد که جهان هستی به خود دیده و خواهد دید اما کم نبودند کسانی که به این ماجرا رضایت دادند و با تایید مرگ مغزی فرزند، همسر، خواهر، برادر و خلاصه یکی از عزیزان‌شان راضی شدند تا با اهدای اعضای بدن او به چند نفر دیگر زندگی دوباره ببخشند. اصلا همه این آمار و ارقام درباره آمار مرگ مغزی، آمار اهدای عضو و اعضایی که می‌توانستند جان انسانی را از مرگ حتمی نجات دهند اما به دلیل رضایت ندادن اعضای خانواده زیر خاک رفته‌اند، می‌تواند برای ما یک‌زنگ هشدار باشد.

بازگشت غیرممکن
تا اینجا و تا زمانی که این گزارش به رشته تحریر درآمده کسی نبوده که از مرگ مغزی جان سالم به در ببرد. تا اینجای کار پزشکان و متخصصان می‌گویند، بازگشت به زندگی بیمار مرگ مغزی ناممکن است. تا اینجای کار علم از برگرداندن این افراد به زندگی عاجز مانده است. از منظر شرعی هم که فتوای امام و رهبری بر جایز بودن اهدای عضو از بیماران مرگ مغزی دلالت دارد. راستی خود ما در همین زمان زندگی و حیات‌مان هم می‌توانیم با گرفتن کارت اهدای عضو داوطلب شویم که اگر خدای ناکرده دچار مرگ مغزی شدیم، اعضای‌مان به بیماران نیازمند اهدا شود.