دین مردمی رهبر انقلاب

در عین حال، ایمان در سپهر و عرصه دینی کاربردی عمیق، بیشتر و متداول‌تری دارد. با این وصف چگونه رهبر انقلاب اسلامی از ایمان به مردم سخن می‌گویند؟ باید توجه داشت ایشان ایمان به مردم را در کنار و همزمان با مفهوم ایمان به خدا مطرح کرده اند. این همراهی و هم‌زمانی دلیل دارد. تقارن خدا و مردم نزد ایشان، فراتر از بیان مذکور است. یعنی ایشان در تمامیت و منظومه فکری خود به ترکیب و وحدت خدا و مردم، باور و ایمان دارند. به عبارت دیگر، نگاه الهی و نگاه مردمی ایشان متناسب و حتی مطابق هم است. این همان اسلام مردمی امام راحل است که البته در بیان حضرت آیت‌ا... العظمی خامنه‌ای تفصیل و گسترش یافته است. استقامت و قاطعیت رهبر انقلاب بر حق خدا و حق مردم با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز تناسب دارد. قانون اساسی جمهوری اسلامی حتی ذره ای حاضر به عدول کردن از جمهوریت یا ابتنای بر مردم و اسلامیت یا ابتنای بر اسلام نیست.
متناسب با این ترکیب و وحدت مردم و اسلام، امام راحل در توضیح جمهوریت نظام فرموده است: «اما جمهوری اسلامی به همان معناست که همه جا جمهوری است، لکن این جمهوری بر یک قانون اساسی متکی است که قانون اسلام است. این که ما جمهوری اسلامی می‌گوییم، برای این است که هم شرایط منتخب و هم احکامی که در ایران جاری می‌شود، اینها بر اسلام متکی است، لکن انتخاب با ملت است و طرز جمهوری هم، همان جمهوری است که همه جا هست.»(صحیفه، ج۴: ص۴۷۹). بر این اساس تلاش امام راحل نهادینه‌سازی، انتظام‌بخشی و دقیق کردن حضور مردم و روش اثرگذاری آنها هم در مقام انتخاب کردن و هم انتخاب‌شدن بوده است. رهبر انقلاب نیز همواره کوشیده‌اند به عمق و دقت رابطه جمهوری و اسلام بیفزایند. نظریه مردم‌سالاری دینی مهم‌ترین مصداق کوشش مذکور بوده است. رهبر انقلاب طی این نظریه، حضور مردم و افزایش کارآمدی دین را به طور همزمان مورد توجه قرار داده اند. به کاربردن تعبیر تازه ای چون ایمان به مردم که پیشتر در سالگرد امام در سال ۱۴۰۰نیز مطرح کردند از جمله تجلی‌های این دقیق‌سازی و عملی کردن ایده جمهوری اسلامی(ترکیب جمهوریت و اسلام) بوده است. همچنین تعبیر ایمان به مردم، تنها برخاسته از مبانی الهی و فلسفه سیاسی رهبر انقلاب نیست بلکه برخاسته از قانون اساسی کشور نیز هست. به بیان دیگر می‌توان از ترکیب و وحدت خدا، مردم و قانون در نگاه رهبر انقلاب سخن گفت و ایشان را قله قانون‌گرایی، علاوه بر مردم‌گرایی و اسلام‌گرایی خواند. روند انقلاب اسلامی و شخصیت ملی ایرانیان بعد از سال ۵۷ نیز چنین بوده است. همه‌پرسی مربوط به استقرار جمهوری اسلامی، ۹۸.۲درصد آرای مثبت مردم را تجربه می‌کند و همه‌پرسی قانون اساسی این رکورد تاریخ همه‌پرسی‌ها را نیز شکسته و رکورد خیره‌کننده‌تر یعنی ۹۹.۹درصد آرا را ثبت می‌کند.
مبتنی بر این مردم محوری، قانون‌گرایی جمهوری اسلامی بنا شده است. درجه قانون‌گرایی مبتنی بر مردم نزد نظام اسلامی تا حدی است که امام راحل پس از همه‌پرسی دوم، «قانون اساسی را مهم‌ترین ثمره جمهوری اسلامی» خطاب کردند‌. رهبر انقلاب اسلامی با تکیه و تأکید بر چنین میراث تاریخی و فکری بی‌نظیر، نظریه مردم‌سالاری دینی را طرح و همواره و بیش از هر کسی بر مشارکت مردم اصرار کرده اند؛ حتی اگر این مشارکت اندک و به طور موقت به برخی تنش‌های سیاسی منتهی شود. بدیهی است در تاریخ سیاسی جهان نیز هرگاه رقابت سیاسی بیشتر شده‌است، سطح نزاع و اختلاف هم بالا رفته و دست‌کم در کوتاه‌مدت، ثبات سیاسی کم شده است. در آن سو، بسیاری اوقات وقتی ثبات سیاسی افزایش یافته، رقابت سیاسی کمتر شده است. به هر روی، مشارکت حداکثری چیزی نیست که نظام‌های سیاسی محافظه‌کار و امنیت‌سالار در پی آن باشند. در این میان نظام اسلامی به ویژه رهبری آن بیش از همه بر مشارکت حداکثری و پرشور مردم توجه داشته اند؛ هرچند با برخی هزینه‌ها نیز همراه باشد.