تاب‌آوری روانشناختی

تاب‌آوری یعنی اینکه فرد بتواند قوام و سلامت روانشناسی خود را در مواجهه با سختی‌ها حفظ کند. این ظرفیت انسان می‌تواند باعث شود تا او پیروزمندانه از رویدادهای ناگوار بگذرد و علی‌رغم قرار گرفتن در معرض تنش‌های شدید، شایستگی اجتماعی، تحصیلی و شغلی او ارتقا یابد..

تاب‌آوری به معنای توانایی مقابله با شرایط دشوار و پاسخ انعطاف‌پذیر به فشارهای زندگی است، به افراد قدرت می‌دهد تا با مشکلات پیش‌رو مواجهه سالم داشته باشند، بر سختی‌ها فائق آیند و با جریان زندگی حرکت کنند، با موقعیت‌های غیر منتظره کنار بیایند. تاب‌آوری نوعی ویژگی است که از فردی به فردی دیگر متفاوت است و می‌تواند به مرور زمان رشد کند یا کاهش یابد و براساس خوداصلاح‌گری فکری و عملی انسان، در روند آزمون و خطای زندگی شکل می‌گیرد. تاب آوری پدیده‌ای صرفاً ذاتی نیست. تاب‌آوری حاصل تعامل ویژگی‌های شخصیتی فرد و محیط است و از طریق آموزش، یادگیری، تمرین و تجربه حاصل می‌شود.

مؤلفه‌های تاب‌آوری

ایجاد تاب‌آوری در افراد مستلزم تلاش‌هایی در جهت آموختن و پرداختن به مؤلفه‌های مهم و اساسی تاب‌آوری می‌باشد. بنابراین، ایجاد تاب‌آوری همچون عضله‌سازی، نیازمند تلاش آگاهانه و مستمر برای تقویت چهار مؤلفه مهم است. این چهار مولفه عبارتند از : خودآگاهی، خودمراقبتی، اندیشه ورزی و حفظ دیدگاه وسیع‌تر.

افراد تاب‌آور چه ویژگی‌هایی دارند؟

عواملی همچون عدم برآورده شدن نیازهای اولیه، ناکامی، استرس، یادگیری، مسائل اجتماعی و رسانه‌های گروهی و… از عمده‌ترین تأثیرگذاران بر بهداشت روانی هستند. افراد تاب‌آور در مواجهه با موانع، آگاهانه و هوشیارانه عمل می‌کنند. خودآگاهی دارند، یعنی احساسات و هیجان‌های خود را می‌شناسند و از علت این احساسات نیز باخبرند و هیجان‌های خود را به شیوه سالم مدیریت می‌کنند. از سوی دیگر همدلی دارند یعنی احساسات و رفتارهای اطرافیانشان را نیز درک می‌کنند، و در نتیجه بر خود، محیط و اطرافیانشان تأثیر مثبتی می‌گذارند. آن ها می‌پذیرند که موانع بخشی از زندگی هر انسان است و می‌دانند زندگی پر از چالش است. از طرف دیگر داشتن برخی از ویژگی‌های فردی از قبیل اعتماد به نفس، حمایت‌های اجتماعی و خانوادگی، توانایی در حل مسئله، توانایی برقراری رابطه با نزدیکان و صحبت کردن در مورد مشکلات سخت، توانایی درخواست به موقع و صحیح کمک و کمک کردن به دیگران جزء ویژگی‌هایی است که اگر افراد برخوردار از آنها باشند، می‌توانند در موقعیت‌های پراسترس با موفقیت بیرون آمده و حتی از این شرایط سخت و بغرنج دستاوردهای مفیدی نیز کسب کنند.

تاب‌آوری از جمله ویژگی‌های بسیار مهم است که می‌تواند در بالاترین سطح بهداشت روانی افراد تأثیر بسزایی داشته باشد. افراد تاب‌آور منبع کنترل درونی دارند، خود را مسئول شرایط خویش می‌دانند و برای هر مشکل یا شکست، منابع بیرونی را سرزنش نمی‌کنند. آنها سهم خود را در امور زندگی، همراه با مسئولیت، پذیرفته‌اند و بر این باورند که هر عملی که انجام می‌دهند بر زندگی‌شان بازتاب پیدا می‌کند.

تقویت مهارت تاب‌آوری:

1. توانایی انجام برنامه‌ریزی واقع‌گرایانه و اجرا کردن آنها.
2. توانایی مدیریت احساسات و انگیزه‌ها.
3. توانایی برقراری ارتباطات خوب و مثبت و یا تلاش برای بهبود آن.
4. توانایی مهارت حل مشکل و یا تلاش برای بهبود آن.
5. داشتن تصویر ذهنی مثبت از خود و اعتماد به قدرت‌ها و توانایی‌های خود.