ریخ مملو ازجنبشهایی است که توسط دانشجویان رهبری شده است؛ جنبشهایی که بااعتراضهای دانشجویان در کلاس دانشگاهها آغاز ، دامنه آن به جامعه کشیده شده و حمایت و همراهی اقشار مختلف مردم را باخود داشته است. بسیاری از این جنبشها تأثیرات مهم و مثبتی بر سرنوشت سیاسی و اجتماعی کشورها داشته و برخی دیگرحتی پایهگذار انقلابهای بزرگی بودها است.در دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو، فعالان ضدنژادپرستی درسال۱۹۶۸توانستنددولت راتحت فشار قراردهند تا نخستین دپارتمان مطالعات آفریقایی_آمریکایی را در این کشور تاسیس کند.اعتراضهای دانشجویان در طول تاریخ، بیشتر به موضوعهایی مانند تبعیض، بیعدالتی، ظلم و حتی شهریههای بالای تحصیل در دانشگاه بوده است. تا پیش از قرن بیستم، بسیاری از دانشگاههای آمریکایی فقط دانشجویان پسر سفیدپوست را ثبتنام میکردند.فعالان دانشجویی، دانشگاهها راتحت فشار قرار دادند تا تنوع نژادی را در دانشگاهها افزایش دهند. در جنبش حقوق مدنی در دهه ۱۹۶۰، دانشجویان با اعتراض به جدایی نژادی، برای حقوق مدنی راهپیمایی کردند. در سال ۱۹۶۰ چهار دانشجوی سیاهپوست از دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی درپیشخوان ناهار که عنوان فقط سفیدپوستان را داشت، تحصن کردند؛ اقدامی که الهامبخش هزاران دانشجو برای پیوستن به جنبش حقوق مدنی شد.یک نظرسنجی درسال ۱۹۶۸ (اوج فعالیتهای دانشجویی در دهه ۱۹۶۰)نشان داد تقریبا از هرپنج اعتراض دانشجویی، یکی خواستار پایان دادن به تبعیضنژادی در دانشگاه بود. فعالان دانشجویی علاوه بر اصرار برای سیاستهای ضدتبعیض، آنچه در کالجها تدریس میشد را نیز تغییر دادند. در دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو،فعالان ضدنژادپرستی درسال۱۹۶۸توانستند دولت راتحت فشار قراردهند تا نخستین دپارتمان مطالعات آفریقایی_آمریکایی را در این کشورتاسیس کند. گروهی معروف به «دانشجوی نگران ۱۹۵۰» سالی که دانشگاه میسوری برای نخستینبار دانشجویان سیاهپوست را پذیرفت،فهرستی ازخواستهها راارائه کردکه شامل استعفای تیم ولف، رئیس دانشگاه، افزایش اعضای هیأت علمی و کارکنان سیاهپوست ونقش دانشجویان درانتخاب رئیسانجمهوری و صدراعظم آینده بود.
چک
هشت روز پس از فروپاشی دیوار برلین که نشانه پایان حکومت کمونیستی آلمان شرقی بود، دانشجویان چکسلواکی برای سرنگونی دیوارهای خود وارد عمل شدند. این قیام با هزاران نفر آغاز شد و به جایی رسید که خیابانهای پراگ با ۵۰۰ هزار معترض پر شد. این جمعیت حتی با حمله نیروهای ضدشورش هم اعتراضهای مسالمتآمیز خود را ادامه دادند. فقط ۱۱ روز پس از شروع اعتراضها، حزب کمونیست چکسلواکی قدرت را رها کرد و راه را برای رئیسجمهور شدن «واتسلاو هاول»، نمایشنامهنویس در دسامبر (آذر ــ دی)هموارکرد.«تیموتی گارتنآش» مورخ و نویسنده انگلیسی در توصیف این انقلاب گفت: «این انقلاب فوقالعادهای بود. سریع، کاملا غیرخشونتآمیز، شادیبخش و یکی از سریعترین و کاملترین موفقیتهای جنبشی به رهبری دانشجویان در تاریخ مدرن بود.»
انگلیس
در آغاز سال ۱۹۷۲ اعتراضهایی علیه برنامههای دولت برای اصلاح اتحادیههای دانشجویی صورت گرفت. در ماه ژانویه (دی ــ بهمن) نزدیک به ۶۰۰ نفر در راهپیمایی شرکت کردند که توسط گروهی متشکل از ۵۰ دانشجو به راه افتاد و پل مجدلیه را مسدود کردند.معترضان به ارسال یک طومار ضددولتی به سالن شایر ادامه دادند. در همان ماه بزرگترین تظاهرات دانشجویی تا آن زمان در لندن در تجمعی به رهبری اتحادیه سراسری دانشجویان (NUS) برگزار شد. در مجموع ۳۵ هزار دانشجو از جمله یک گروه ۷۰۰نفری از دانشگاه کمبریج به پایتخت رفتند. فشارهای واردشده بر دولت باعث شد «مارگارت تاچر» که در آن زمان وزیر آموزشوپرورش بود، انجام اصلاحات را لغو کند.
ایران
جنبشهای دانشجویی درایران اززمان تاسیس دانشگاهها و در قالبهای مختلف فعالیتهای بسیاری داشتهاست. یکی از چشمگیرترین حرکتهای اعتراضی دانشجویان در دوره حکومت رضاشاه در سال ۱۳۱۶ اتفاق افتاد که دانشجویان دانشکده حقوق در اعتراض به هزینههای بیهوده برای آمادهساختن دانشگاه جهت بازدید ولیعهد،درکلاسها حاضر نشدند. بهدنبال این حرکت وهمچنین اعتراضهای دیگر، در همان سال ۲۰ نفر از فارغالتحصیلان دانشگاه بازداشت و یکی از آنها اعدام شد.درسال ۱۳۱۸ دولت وقت تصمیم گرفت برای رفع نیازهای ارتش، همه فارغالتحصیلان دانشکدههای پزشکی را به خدمت نظام بگمارد. دانشجویان تصمیم گرفتند علیه این تصمیم غیرقانونی که حتی آزادی شغل را از پزشکان سلب میکرد، مبارزه کنند و بهدنبال آن، از رفتن به کلاسهای درس خودداری و اعلام کردند تا از آزادی شغل خود مطمئن نشوند در بیمارستانها و کلاسهای درس حاضر نخواهند شد. این مقاومت دانشجویان پزشکی در آن سالهای خفقان بیسابقه و غیرمنتظره بود و دولت بهناچار تصمیم خود را لغو کرد اما بهدنبال این شکست، چند تن از دانشجویان را هنگام امتحان از پشت میز درس به زندان کشاند که تا شهریور ۱۳۲۰ در آنجا ماندند.نخستین اقدام دانشجویان در سالهای نزدیک به پیروزی انقلاب توسط دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد به سرپرستی عبدالحمید دیالمه در ۱۵خرداد۱۳۵۴همزمان با دوازدهمین سالروز قیام خونین بود. گروه کوچکی از دانشجویان دانشگاه مشهد تظاهرات و اعتراضهای خود را علیه شاه آغاز کردند.علاوهبر این، در سالهای ۵۶ تا ۵۷، دانشجویان در شهرهای مختلف همچون کرمان، تبریز، یزد، خرمآباد، رشت، سمنان، اهواز، آبادان، سنندج، اصفهان، شیراز، قم، زنجان، اراک، بابل و...همگام با سایر اقشار مردم در تظاهرات شرکت میکردند. در تهران نیز دانشجویان در موقعیتهای مختلف،خود رابه صف نخست تظاهرات میرساندند.تظاهرات دانشجویان دانشگاه تهران در ۲۱دی۱۳۵۶ در واکنش به کشتار ۱۹دی در قم، تظاهرات دانشجویی در ۶ اسفند همان سال در کوی دانشگاه و زد و خورد با پلیس و تظاهرات مستمر این قشر در آبان ۵۷ که به جنایت رژیم در ۱۳ آبانماه منجر شد، نمونههایی از این دست تظاهرات است. ۱۹اردیبهشت۱۳۵۷ نیز قیام گسترده دانشجویان در دانشگاههای آذرآبادگان، تهران، پهلوی و سایر شهرها رخ داد. خبرگزاریهای جهان، نقش دانشجویان در قیام ۱۹ اردیبهشت را تحت پوشش خبری وسیع قرار دادند. در نتیجه این اعتراضهای گسترده به رهبری دانشجویان و حوزه علمیه و با همراهی مردم، انقلاب اسلامی ایران در تاریخ ۲۲ بهمن ۵۷ به پیروزی رسید.
دانشجویان پیرو خط شرافت
دانشگاه کلمبیا، سابقه طولانی در فعالیت دانشجویی دارد. از اشغال ساختمانهای متعدد دانشگاه در سال ۱۹۶۸ برای افزایش آگاهی در مورد جنگ ویتنام تا اعتصاب غذا بر سر مسائلی مانند گسترش دانشگاه در منهتن بالا. دانشجویان دانشگاه کلمبیا برای چند دهه از محوطه دانشگاه برای برگزاری تظاهرات استفاده میکنند. درسال۱۹۶۸دانشجویان مخالف دخالت آمریکا در جنگ ویتنام، تعدادی ساختمان را در محوطه دانشگاه اشغال کردند. براساس گزارش نیویورکتایمز،این اعتراض تا یک هفته ادامه داشت.در سال ۱۹۸۴ دانشجویان تظاهرات ضدآپارتاید را رهبری کردند و ازکلمبیا خواستند ازآفریقایجنوبی خارج شود. تظاهرکنندگان در ورودی سالن همیلتون، یکی از همان ساختمانهایی که در تظاهرات ۱۹۶۸ اشغال شده بود، تجمع کردند. ۱۷آوریل دانشجویان دانشگاه کلمبیا با برپایی چادرهای خود در محوطه دانشگاه، علیه اقدام نظامی اسرائیل در غزه تظاهرات کردند و از دانشگاه خود خواستند تجارت باشرکتهایی راکه ازجنگ حمایت میکنند،متوقف کند.درسال۲۰۱۴ودرپی رسوایی ری رایس،برخی از دانشجویان برای جلبتوجه به موضوع تجاوز جنسی ورسیدگی دانشگاه به تجاوزهای جنسی گزارششده، درمحوطه دانشگاه تظاهراتی برپا کردند. درسال۲۰۱۹دانشجویان دانشگاه کلمبیا یکی ازبزرگترین تجمعها درشهر نیویورک رادرجریان یک اعتصاب ملی بر سر تغییرات آبوهوا برگزار کردند.
وقتی صدای مردم غزه از آمریکا شنیده میشود
یک روز بعد از جلسه اردوگاه اعتراضی دیگری در ۷۰مایلی شمال شرقی دانشگاه کلمبیا در دانشگاه «ییل در کنتیکت» یکی دیگر از مؤسسههای نخبگان برپا شد. در اواسط هفته، تظاهرات در دهها پردیس دانشگاهی در سشراسر آمریکا برگزار شد و تا آخر هفته نیز ادامه یافت. پلیس آمریکا روزشنبه ۲۰آوریل(یکم اردیبهشت) اعلام کرد به تظاهرات دیگری در دانشگاه نورث ایسترن در بوستون پایان داده و نزدیک به ۱۰۰نفر را دستگیر کرده است. اعتراضهای دانشجویان دانشگاه کلمبیا، شدیدترین و گستردهترین اعتراضها در آمریکا از زمان آغاز جنگ در غزه بود که همراهی استادان و مسئولان دانشگاه را نیز با خود داشت. پس از ورود پلیس به اردوگاه دانشجویان و نخستین پاکسازی، تنشها به وجود آمد و درگیریها و دستگیریها در دیگر اردوگاهها دنبال شد. در دانشگاه تگزاس در آستین، سربازان ایالتی به صدها دانشجوی معترض که روز چهارشنبه روی چمن محوطه بودند، حمله کردند. در دانشگاه «اموری» در آتلانتا نیز یک استاد زن توسط یک افسر پلیس مورد حمله قرار گرفت و ویدئویی از دستگیری و دستبند زدن او در روز پنجشنبه در شبکههای اجتماعی پخش شد.