‌هشدار؛ تربیت پزشک متخصص زیر خط استاندارد

همچنین سرانه پزشک متخصص در ایران نیز ۵۹ پزشک به‌ازای ۱۰۰هزار نفر اعلام شده که این آمار برای کشورهای اروپایی عمدتا بیش از ۲۵۰ تا ۳۵۰ است. با تمام اینها اما افزایش ظرفیت تربیت پزشک بدون توجه به زیرساخت‌ها می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. نگرانی دیگر این‌که مبادا افزایش ظرفیت‌ها و پر کردن صندلی‌های خالی رشته‌های کم‌متقاضی به کاهش کیفیت پذیرش و آموزش منتهی شود. 
ماجرای قدیمی کمبود پزشک در کشور و چالش‌هایی که از این خلأ گریبانگیر مردم شده، موضوع جدیدی نیست. مواجهه با صف‌های طولانی درمطب برخی پزشکان، دیدن چادرهای بیمارانی که از شهرستان‌های دیگر برای درمان به تهران آمده‌اند و حتی جان‌باختن بیماران به‌دلیل دسترس نبودن پزشکان متخصص نتیجه عدم‌دسترسی عادلانه مردم در نقاط مختلف کشور به پزشک است.
 
سیمای کمبود پزشک 
درحال‌حاضر سرانه پزشک متخصص در ایران ۶.۲در هر ۱۰هزارنفراست. درحالی‌که میانگین این سرانه در اروپا به عدد ۲۴.۵ و در کشورهای سالمند جهان به ۲۶.۱نیز می‌رسد. متاسفانه شهرهای مناطق محروم، بیشترین آسیب را از این کمبود می‌بینند. برای مثال درحال‌حاضر ۹۱شهرستان از۴۵۰شهرستان کشور،متخصص زنان وزایمان ندارند. توزیع متخصصان قلب و عروق یا جراحی عمومی نیز وضعیت نامساعدی دارد.به‌دلیل نقش مستقیم پزشک در سلامت مردم و در نگاه کلان سلامت جامعه، زنگ خطر تأمین کمبود پزشکان و درخواست افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی بارها به‌ویژه در شرایط بحرانی از سوی مسئولان به‌صدا درآمد.مثلا در سال ۱۴۰۰ بود که ۱۶۵ نفر ازنمایندگان مجلس شورای اسلامی، در نامه‌ای به آیت‌ا... رئیسی، رئیس‌جمهور، خواستار افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی شدند.درنامه این نمایندگان آمده است:«متأسفانه کمبود پزشک به‌ویژه پزشک متخصص، نظام سلامت را در برابر بحران‌هایی همچون پاندمی کرونا بسیار آسیب‌پذیر کرده است، به گونه‌ای که در پیک‌های پی‌درپی، موضوع کمبود پزشک عامل اصلی افزایش فشار بر کادر درمان و تهدیدی جدی برای سلامت مردم در حوزه‌های انتخابیه بوده است.»در همین راستا سعید کریمی، معاون درمان وزارت بهداشت معتقد است؛ برای این‌که بتوانیم کل کشور را از نظر پزشکی پوشش دهیم، باید سالانه ۳۵۰۰ نفر فارغ‌التحصیل متخصص داشته باشیم، درحالی‌که در سال ۱۴۰۰ تنها ۲۲۰۰ نفر فارغ‌التحصیل متخصص داشتیم و به همین دلیل کمبود پزشک متخصص داریم.
 
افزایش ظرفیت و گسترش زیرساخت‌ها
حال برای بهبود زخم کهنه کمبود پزشک در کشور که بسیاری درمان آن را افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی و تربیت نیروی انسانی متخصص در نظام سلامت می‌دانند، عین اللهی، وزیر بهداشت چند روز پیش خبر از افزایش ۶۵ درصدی ظرفیت پذیرش تخصص پزشکی و ۵۰ درصدی فوق‌تخصص داد.وی در خصوص جزئیات این موضوع اعلام کرد: «۱۱۵ پروژه آموزشی خاتمه یافته و ۱۵۲ پروژه آموزشی دیگر درحال انجام است و اکنون حدود ۲۶۰هزار مترمربع با تلاش معانت توسعه به حوزه آموزشی اضافه شده است.»
 
توجه به مهارت‌افزایی پزشکان
دسترسی ناکافی به پزشک به‌ویژه متخصص در این مناطق تبعات زیادی مانند سفرهای درمانی به مراکز استان‌ها و تهران، افزایش هزینه‌های درمان و...را بر بیماران و خانواده‌های‌شان تحمیل می‌کند.اگرچه طبق آنچه گفته شد،افزایش ظرفیت پذیرش رشته پزشکی یکی از راهکارهای جبران کمبود پزشک درکشور است اما حال سؤال این است که این افزایش ظرفیت مستلزم چه زیرساخت‌هایی است؟خسرو پناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی پیشتر بر حفظ کرامت پزشکان و تامین زیرساخت‌های افزایش ظرفیت رشته‌های پزشکی از سوی سازمان برنامه و بودجه تاکید کرده بود.دکتر بابک قلیچ، مسئول دفتر انجمن پزشکان تهران و سرپرست مرکز آموزش‌های مهارتی وحرفه‌ای سازمان نظام‌پزشکی درگفت‌وگو باجام‌جم می‌گوید:«دروهله اول وزارت بهداشت برای کارآمدسازی این طرح لازم است تاشرایط فعالیت‌های اقتصادی پزشکان عمومی وتخصص‌ها رافراهم کند.»باتوجه به حساسیت کار پزشکان و ارتباط مستقیمی که این قشر با جان مردم دارند، افزایش ظرفیت رشته پزشکی این نگرانی را ایجاد می‌کند که افزایش کمی این افراد باهدف جبران کمبود پزشکان درکشور وخدمت‌رسانی مضاعف به مردم سبب کاهش و افت کیفی خدمات‌درمانی و به دنبال آن آسیب به سلامت مردم نشود.دکتر بابک قلیچ، راهکار حل این مسأله را مهارت‌افزایی پزشکان می‌داند ودراین‌باره می‌گوید: «باید برگزاری دوره‌های مهارتی و حرفه‌ای که شاکله آن در وزارت بهداشت وجود دارد توسعه و کیفیت و نحوه تدوین آن را بهبود ببخشیم تا افرادی که فارغ‌التحصیل می‌شوند با توجه به علاقه خود این دوره‌ها را به‌عنوان تحصیلات تکمیلی بگذرانند تا موقع کار عملی و برخورد با بیماران دچار مشکل و تبعات جبران‌ناپذیر نشوند.»

چالش توزیع نابرابر
البته ناگفته نماند که علاوه بر کمبود کلی پزشک درکشور،توزیع نامتوازن پزشکان نیز موجب تشدید مسأله درمناطق کمتربرخوردار شده است. به‌طوری‌که درحال‌حاضر حدود۴۵ درصد از پزشکان متخصص در شهر تهران (با ۱۱ درصد جمعیت کشور) حضور دارند. این درحالی‌است که اکنون بیش از ۵۰ درصد جمعیت کشور در مناطقی هستند که سرانه پزشک آنها کمتر از ۳۸ پزشک به ازای ۱۰۰هزار نفر است.این آمار نشان‌دهنده وضعیت نامناسب دسترسی به پزشک در بسیاری از مناطق کشور است. دکتر بابک قلیچ، مسئول دفتر انجمن پزشکان تهران و سرپرست مرکز آموزش‌های مهارتی و حرفه‌ای سازمان نظام پزشکی در گفت‌وگو با جام‌جم راهکار آن را در گرو بهبود شرایط خدمت پزشکان می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: «درحال‌حاضر لازم است تا قانون شورای عالی انقلاب فرهنگی اصلاح شود. همچنین مسئولان شرایط خدمت را برای همه گروه‌های پزشکی در مناطق محروم مناسب‌تر کنند و با توجه به شرایط افراد، توزیع نیرو را مناسب نمایند و از روابط شخصی در توزیع نیرو خودداری کنند.»