فیلم‌های مذهبی؛ گوشه رینگ اکران

تقسیم زمان مرده میان فیلم‌های مذهبی
چهار ماه از آغاز اکران‌ها در سال جدید می‌گذرد و به‌تازگی شاهد ابلاغ آیین‌نامه شورای صنفی نمایش هستیم. طولانی‌شدن روند ابلاغ این آیین‌نامه می‌تواند نمایانگر این باشد که اجماعی برای بندهای مختلف آن وجود ندارد و از طرفی هم این آیین‌نامه پس از تصویب طرح گروه سینمایی فرهنگ برای افزایش فروش و مخاطب فیلم‌ها، ابلاغ شد؛ آیین‌نامه‌ای که هنوز نیامده صنوف سینمایی ساز مخالفت‌شان را بر سر بندهای آن با سازمان سینمایی کوک کردند. همچنین طرح گروه سینمایی فرهنگ برای اکران فیلم‌های فرهنگی که کف فروش‌شان افتاده نیز قبل از ابلاغ آیین‌نامه تصویب شد تا بر این اساس پردیس‌های سینمایی که بیش از پنج سالن دارند، بتوانند فرصتی برای اکران این فیلم‌ها ایجاد کنند. به نظرمی‌رسد تشکیل این گروه سینمایی برای ایجاد توازنی برای فروش فیلم‌های کمدی در قبال اجتماعی‌ها و جدی‌ها باشد اما به نظر می‌رسد مخالفت شورای صنفی نمایش با آیین‌نامه جدید، نابسامانی و بی‌برنامگی در صنوف سینمایی و ناکارآمدی آیین‌نامه جدید موجب شده این روزها - مصادف با عزاداری محرم- اکران فیلم‌های مذهبی مثل «شور عاشقی»، «آبی روشن» و «نذر بی‌بی» با اختلال همراه باشد. 
   
وقتی سینمادار تصمیم می‌گیرد
بخش عمده‌ای ازاین موضوع به فقدان رغبت سینمادارهابرای اکران‌فیلم‌های غیرتجاری ومذهبی بازمی‌گردد.به‌عنوان مثال، سانس‌هایی که به فیلم «آبی روشن» با درونمایه مذهبی مرتبط با امام رضا(ع)اختصاص داده شده یا به‌صورت تک‌سانس یا به‌صورت دو سانس است که یکی از آنها در ساعت‌های مُرده‌ای مانند۱۲:۰۰ تا ۱۵:۳۰ است.یکی دیگر ازفیلم‌هایی که درونمایه مذهبی و مرتبط با روزهای محرم دارد، «شور عاشقی» است.درمورد این فیلم هم سانس‌ها بسیار بدونامرتب پخش شده و مخاطبانی که دوست داشته باشند، فیلم راببینند،بایدفقط درسینماهایی که سرمایه‌گذاران پروژه صاحب آن هستند،این آثارراببینند،چراکه وقتی سانس‌ها پراکنده باشد، مخاطبان کمتررغبت می‌کنند به تماشای فیلم‌های اجتماعی - مذهبی بروند و به‌طور طبیعی هم سینماها فیلم‌ها را برای کمتر از دو نفر نمایش نمی‌دهند.ازطرف دیگر درست است که طرح سینمایی فرهنگ برای کمک به جریان عمومی اکران ایجاد شده اما به نظر می‌رسد باید درایام خاص عزاداری برای اکران پراکنده فیلم‌هایی مانند شورعاشقی وآبی روشن فکری کردو استثنایی در آیین‌نامه جدید برایشان قائل شد. درحال حاضر،تعداد سانس‌هایی که فیلم‌های غیرتجاری در گروه سینمایی فرهنگ و بر اساس آیین‌نامه اکران می‌شود،بیشترازفیلم‌های مذهبی واجتماعی است ونیازمند ارائه راهکاری دراین‌رابطه هستیم اماپیش ازآن بایدبررسی کنیم آیین‌نامه جدیدچه تفاوت‌های مثبت ومنفی نسبت به گذشته داردکه تابه این لحظه نتوانسته محل اتفاق‌نظر صنوف سینمایی مختلف باشد. 

   
ثبت قرارداد فیلم‌ها و رویکردهای جدید!
این آیین‌نامه نسبت به سال‌های گذشته تغییراتی داشته و اولین مورد مهم آن مربوط به چگونگی نمایش فیلم‌هاست. یکی از این موارد براساس پیش‌بینی است که در گذشته در رابطه با اعمال محدودیت برای فیلم‌های کمدی قائل بودیم و همین مورد که به نظر می‌رسد برای همان فرصت متوازن فروش ومخاطب است،به حقیقت پیوست.چراکه براساس نظامنامه شورای صنفی نمایش۱۴۰۳، ثبت قرارداد همزمان بیش از دو فیلم کمدی یا یک فیلم کودک در سرگروه‌های هشت‌گانه وگروه آزاد امکان‌پذیر نیست.علاوه‌بر این، تعداد فیلم‌های کمدی تولیدشده که باید درسال۱۴۰۳اکران شود، حدود۱۴فیلم است که بااین قاعده، از تراکم اکران کمدی دربازه‌هایی از سال جلوگیری می‌شود. یک مورد دیگر که می‌تواند بر پیش‌بینی ما صحه بگذارد، مربوط به تعداد فیلم‌های کمدی اکران‌شده تا به امروز است که امسال هم مانند سال گذشته تا پایان فصل بهار ۱۸ فیلم اکران شد اما با این تفاوت که سال گذشته هفت فیلم کمدی و امسال پنج فیلم کمدی اکران شد. 
   
فرجه‌ای برای اکران طولانی‌تر فیلم‌ها
در نظامنامه اکران۱۴۰۱سقف زمان اکران فیلم درسرگروه‌ها وتمام فصول هفت هفته بوداما این موضوع درآیین‌نامه ۱۴۰۳ بازنگری شده و بعد از پایان اکران هفت‌هفته‌ای فیلم در سینمای سرگروه، اکران آن در سینماهای دیگر تا سه هفته بدون مشکل است و پس از آن نیز ادامه اکران (پس از۱۰هفته)، درپردیس‌هایی با حداقل هفت سالن، مجاز است. همچنین در سینماهای چهار و پنج و شش سالنه، در سه سانس و در سینماهای سه سالنه به پایین در دو سانس و همچنین سانس‌های فوق‌العاده تا سقف ۱۴ هفته از آغاز اکران می‌تواند ادامه پیدا کند. این بند برای اولین بار به آیین‌نامه اکران اضافه شده است و به نظر می‌رسد در راستای ایجاد فرصت برابر، برای فیلم‌های کمدی و جدی ایجاد شده است. این بند می‌تواند باتوجه به تعداد پرشمار فیلم‌های کمدی مانع از تک‌ژانری شدن فیلم‌های سینما باشد. براساس نظامنامه۱۴۰۱ بعد ازپایان اکران فیلم درسرگروه، ادامه آن درسایر سینماها حداکثر تاسه هفته مجازبوداما در نظامنامه ۱۴۰۳ ادامه اکران فیلم‌ها پس از۱۴هفته درگروه حمایتی فرهنگ وبا تأیید سازمان سینمایی قابل اجراست؛ یعنی اگر سینمایی بخواهد اکران یک فیلم کمدی را به دلیل فروش زیاد خارج از زمان اکران آن ادامه دهد، موظف است به ازای آن، یک سالن در اختیار فیلم‌های فرهنگی قرار دهد.
   
فقدان امکان نمایش همزمان یک فیلم در سینمای سه‌سالنه
در نظامنامه ۱۴۰۳ پردیس‌های بیش از چهار سالن، موظف به ارائه خدمات به همه فیلم‌ها اکران هستند.به این صورت که پردیس‌های هفت‌سالنه می‌توانند تا سه سالن خود را همزمان به نمایش یک فیلم اختصاص دهند.پردیس‌های چهار تا شش‌سالنه در صورت ارائه خدمات به همه فیلم‌ها (حداقل یک سانس در دو هفته ابتدایی اکران)، می‌تواند تا دو سالن خود را همزمان به نمایش یک فیلم اختصاص دهند و سینماهای سه سالن به پایین، امکان نمایش یک فیلم را در بیش از یک سالن نخواهند داشت. آخرین مورد در این بند برای اولین بار در آیین‌نامه نوشته‌شده که بر این اساس هر فیلم متقاضی اکران، حداقل در ۲۵ سینمای تهران اکران می‌شود. البته در صورت توافق پخش و سینمادار برای اکران تک یا دو سانس یک فیلم، سینمادار موظف است که حداقل یک سانس را بعد از ساعت ۱۷ قرار دهد. این بند برای اولین بار در آیین‌نامه اکران قرار گرفته و پخش‌کننده می‌تواند سینمای بیشتری برای یک فیلم بگیرد. قید بعد ازساعت۱۷در آیین‌نامه به این دلیل است که درگذشته اگر درخواست قرارداد تک یا دوسانس ثبت می‌شد، اکران آنها در ساعت‌های مرده‌ای مانند ۱۱صبح یا ۱۳اتفاق می‌افتاد و با اعتراض تهیه‌کنندگان روبه‌رو می‌شدند. 
   
تغییر در شیوه انتخاب نمایندگان
دراین آیین‌نامه درشرح ترکیب اعضای شورای صنفی نمایش، شیوه انتخاب یک نفر از تهیه‌کنندگان به‌طور کلی تغییر کرده و یک نفر از تهیه‌کنندگان(مشروط به نظر اجماع چهار تشکل)عضو شورای صنفی نمایش می‌شوند.درصورتی‌که درگذشته، یک نفر به نمایندگی از شورای‌عالی تهیه‌کنندگان درشورای صنفی نمایش حاضر می‌شد.دراین آیین‌نامه مثل گذشته اعلام شده که نماینده سازمان سینمایی بدون حق رأی درجلسات حاضرومسئولیت نظارت برمصوبات وتایید نهایی آن‌رابرعهده داردکه عبارت«تایید نهایی مصوبات» به مفهوم تأثیری عمیق‌تر از اعضا در شوراست. همچنین این سابقه وجود داشته که سازمان سینمایی نظر شورا را وتو کند یا در بعضی موارد، نظر خود را به شورا بقبولاند.
   
مخالفت ۴ صنف سینمایی
این بندها به‌خصوص بندی که مربوط به شیوه انتخاب یک نفرازتهیه‌کنندگان است پس از اختلافات چهار تشکل تهیه‌کنندگی به آیین‌نامه اکران اضافه‌شده تا اختلافات دامنه‌دار تهیه‌کنندگان کاهش پیدا کند که ظاهرا خلاف این ماجرا به وجود آمده است؛ چراکه چهارشنبه سیزدهم تیر، چهار تشکل صنفی سینما اعم از شورای‌عالی تهیه‌کنندگان، کانون کارگردانان، انجمن سینماداران و انجمن پخش‌کنندگان در متنی مشترک اعلام کردند «آیین‌نامه شیوه نمایش سینمایی که منتشر شده بدون نظر نهایی آنان بوده است. در واقع طبق نظر این چهار صنف سینمایی،نسخه نهایی این آیین‌نامه بدون مشاهده ونظرخواهی ازآحادو ذی‌نفعان حرفه هنر ــ صنعت سینما به شکل عمومی منتشر شده است و قابل‌قبول نیست. بنابراین، امضا‌کنندگان مخالفت صریح خود را با بعضی مفاد آن اعلام می‌کنند.» 
   
اعتراضات سابقه‌دار صنوف سینمایی
نکته این است که این اختلافات و نارضایتی‌ها منحصر به امسال نمی‌شود ودرسال‌های گذشته هم مانند امسال این اعتراض‌ها در مورد نظامنامه وجود داشته است.به‌عنوان مثال، نمایندگان چهارصنف کارگردانان،تهیه‌کنندگان،پخش‌کنندگان و سینماداران، درسال ۱۴۰۱هم دراعتراض به برخی بندهای آیین‌نامه اکران۱۴۰۱ازادامه حضوردرشورای راهبردی اکران انصراف دادند.یکی از سرفصل‌های محل اختلاف میان نمایندگان صنوف و مسئولان سینمایی تعیین سقف زمانی برای عضویت این نمایندگان درشورای صنفی اکران ازسوی شورای راهبردی بود که نمایندگان صنوف تأکید داشتند، اختیارش باید به طور کامل به صنوف سینمایی واگذار شود.
   
بی‌اطلاعی صنوف از علت مخالفت‌شان با آیین‌نامه سینمایی!
نکته مخالفت چهار صنف امسال مربوط به بی‌خبری صنوف ازعلت مخالفت‌ بااین آیین‌نامه است. برهمین اساس،روزنامه جام‌‌جم به‌عنوان رسانه‌ای روشنگر جست‌وجویی درباره علل مخالفت اصناف مختلف سینمایی با این آیین‌نامه آغاز کرد. بنابراین با بعضی از نمایندگان اصناف تماس گرفتیم اما با اظهار بی‌اطلاعی هر یک ازآنها نسبت به علت مخالفت صنف مواجه شدیم. به‌عنوان مثال، محمد قاصد‌اشرفی، رئیس و نماینده اصلی انجمن سینماداران می‌خواست در جلسه‌ای که به‌زودی به همین مناسبت تشکیل می‌شود، شرکت کند تا بداند ماجرا از چه قرار است. همچنین با اعضای کانون کارگردانان سینما تماس گرفتیم که دو نفر اظهار بی‌اطلاعی کردند و همایون اسعدیان، سخنگوی کانون گفت که هنوز آیین‌نامه را به‌طور کامل نخوانده و باید با تشکیل جلسه به اتفاق‌نظر در این رابطه برسند. همچنین نمایندگان انجمن پخش‌کنندگان سینما همین وضعیت را داشتند و اظهار بی‌اطلاعی کردند. سؤال اینجاست چه کسانی در هیات‌مدیره این صنوف با این آیین‌نامه اظهار مخالفت کردند که حتی اعضای هیات‌مدیره از آن بی‌اطلاع هستند؟...چطور می‌شود که اکثریت صادرکنندگان یک متن، از فحوای علل شکایت خبر ندارند؟...آیا این بی‌اطلاعی نشان نمی‌دهد که هم مسئولان و هم صنوف سینمایی هنوزدردرون خودشان به وحدت درستی برای آنچه قصد بیان آن رادارند، نرسیدند؟...آیا این تضادها و اختلاف‌ها باعث آسیب به فرآیند اکران فیلم‌های اجتماعی مذهبی نمی‌شود؟...