سوانح جاده‌ ای، کابوسی برای متولیان فعالیت‌های اردویی!

سپردن وظیفه‌ صیانت از گوهر وجود عزیز دانش‌آموزان و همکاران فرهنگی در تمهید مناسب و تدبیر صحیح برنامه‌های اردویی، تعهد سترگی است که مدیران مدارس در وهله نخست و دیگر مسئولان امور و سایر شرکای امر تربیت در مراحل بعد، باید به انجام دقیق و درست آن اهتمام کنند. بدیهی است اجرای ضابطه‌مند و مطمئن هزاران هزار اردو طی سال تحصیلی، نشانه‌‌ای از همین وظیفه‌شناسی است. 

اما با تاسف و‌ دریغ بسیار، موارد محدود و معدودی نیز در بین میلیونها سفر اردویی مطمئن و‌ بی‌حاشیه مشاهده می‌شود که همچون حادثه اخیر وقوع سانحه جانکاه واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان دختر کرمانی، احساسات آحاد مردم پرعاطفه و مشفق را جریحه‌دار کرده و خاطراتی زهرگون و تکان‌دهنده در دفتر گذر ایام ثبت می‌کند. نگارنده این سطور که در منطقه‌ای از مناطق آموزش‌وپرورش پایتخت، تکلیف خادمی امر تربیت قریب به 50هزار دانش‌آموز را بر دوش دارد، از کابوسی با شما خوانندگان فهیم روزنامه جام‌جم سخن می‌گوید که نه یک لحظه و حتی یک روز، بلکه در تمام روزها و ساعات شبانه‌روز، ذهن او و همکارانش را به آثار و تبعات فراوان آن، مشغول داشته است. 

آیین‌نامه‌های اردویی، به‌ویژه در مسافرت‌های خارج از شهر و استان، قواعدی را در نظر گرفته است که‌ تحقق مطلوب فرآیند اجرایی‌اش منوط به داشتن ‌سازو‌کاری نظارتی، با پایش مستمر فعالیت‌ها اعم از کسب اطلاع برخط و لحظه‌ای از زمان و‌ مسیر حرکت، تدوین یا تکمیل قوانین پیشگیرانه جهت جرم‌انگاری عدم احراز شرایط فنی و مهارتی برای وسایل نقلیه عمومی و رانندگان (با لحاظ مسئولیت حقوقی ترک فعل‌های مستوجب تعقیب کیفری) از سوی مدیران راهداری و سازمان‌ها و اصناف متولی حمل‌و‌نقل جاده‌ای و برون‌شهری، جدی‌گرفتن الزام گذراندن دوره‌های آموزشی و مهارتی مخصوص مربیان و‌ مسئولان اردوها و در یک جمله کسب اطمینان کامل از رعایت استانداردها از سوی مجریان فعالیتهای اردویی است. 

در اینجا لازم می‌دانم تا تجربه موفق و مؤثر یک همکار پیشکسوت فرهنگی که اکنون در بستر بیماری است و محتاج دعای خیر صاحب ‌نفسان، با شما عزیزان به اشتراک گذارم. او می‌گفت: سال‌ها پیش، زمانی که در سازمان دانش‌آموزی کشور، مسئول نظارت بر اردوها شدم، راهکاری را برای تضمین سلامت دانش‌آموزان در این قبیل برنامه‌ها اندیشیدیم که تأثیرات خوبی داشت و از بروز حوادث تألم‌آور، به نحو محسوسی جلوگیری کرد. از جمله اقدامات ما‌؛ هم‌افزایی با سازمان متولی حمل‌ونقل جاده‌ای در بهره‌‌برداری از امکانات رهیاب ماهواره‌ای یا همان جی‌پی‌اس (Gps) بود. با صدور دستورالعمل ممنوعیت تردد شبانه اتوبوس‌های حامل دانش‌آموزان، در اتاق کنترل اردوها، حرکت و توقف آنان را به‌صورت دقیق رصد می‌کردیم و اگر چنانچه ملاحظه می‌شد که اتوبوسی برخلاف ضابطه، از این دستور تخطی کرده است، فوری با مدیر اردو و دیگر دست‌اندرکاران، تماس گرفته و‌ ضرورت مراعات قانون را متذکر می‌شدیم. نوشداروی بخش قابل‌توجهی از دردها و‌ مشکلات امروز جامعه ما، فقدان یا نقصان در انجام این سنخ از نظارت‌های مسئولانه است. به‌عنوان مثال‌؛ ابلاغ کردن منع تردد شبانه اتوبوس‌ها در برنامه‌های اردویی، شرط لازم برای کاستن از دامنه وقوع سوانح رانندگی هست، ولی حتما شرط کافی نیست! این ابلاغیه هم به مانند بسیاری دیگر از دستورات اگر با استمرار در نظارت و پایش اجرای آن همراه نگردد، هرازگاهی با رقم خوردن حوادث جانسوز جاده‌ای، به کابوسی بزرگ و دغدغه‌ای جانفرسا برای متولیان امور تبدیل می‌شود که گذشت روزگاران در کم‌ شدن آثار روحی و روانی‌اش، تأثیر چندانی نخواهد داشت‌. 

تا زمانی که‌ در بروز حوادث، سهم هر یک از عوامل مؤثر، به تفکیک معین نشده و تنها به برخورد با راننده و یا مدیر مدرسه اکتفا شود و قوانین پیشدستانه و سختگیرانه‌ای برای عدم تکرار سوانح مذکور به مرحله اجرا درنیاید، بعید و دور از ذهن نیست تا هر چند وقت یکبار شاهد چنین حوادثی باشیم. اتفاقات ناراحت‌کننده‌ای که کام مردم ما را تلخ می‌کند و‌ مجاهدت مخلصانه‌ فعالان عرصه تربیت در برگزاری شایسته میلیون‌ها ساعت برنامه اردویی را زیر سؤال می‌برد.