میثم رشیدی مهرآبادی: طی گفت‌وگوهایی که در ماه‌های گذشته با مدیران شبکه‌های رادیویی داشتیم، آنچه برجسته بود، انتخاب دقیق مدیران شبکه‌ها و نسبت نزدیکی است که این افراد با مأموریت شبکه خود دارند. شما طی چه روندی برای مدیریت رادیو معارف انتخاب شدید؟
در تابستان سال ۱۳۷۶ رادیو معارف در مرحله شکلگیری بود. رادیو معارف تنها رسانه‌ای در حوزه سازمان است که با دستور مستقیم ولی فقیه، مقام معظم رهبری راه‌اندازی شده و مطالبه ایشان بود. تفاوت رادیو معارف و رادیو قرآن اینجاست که در دهه ۶۰ وقتی رهبری رئیس‌جمهور بودند، دستور شکلگیری رادیو قرآن را داده بودند و هر دو شبکه جزو مطالبات حضرت آقا از سازمان بود.
در ابتدا آقای محمد‌هادی مفتح، فرزند شهید مفتح که نماینده حضرت آقا در هامبورگ بودند به‌عنوان مدیر، کار را پیگیری کردند. ایشان در سال ۱۳۷۶ اولین مدیر رادیو معارف بودند. من آن زمان طلبه بودم و هنوز هم طلبه‌ام، ضمن این‌که در دانشگاه علوم سیاسی می‌خواندم. یکی از عزیزانی که با آقای مفتح همکاری داشتند من را به ایشان معرفی می‌کنند و پیشنهاد پیوستن به رادیو معارف مطرح شد. در پاییز ۱۳۷۶ وارد مجموعه شدم، ابتدا به صورت پاره وقت به سازمان می‌آمدم تا رادیو معارف را راه‌اندازی کنیم.
پیشنهاد راه‌اندازی گروه اخبار معارفی در شرایطی به من ابلاغ شد که من نه رسانه و نه سازمان را نمی‌شناختم. ذهنم خالی بود و چیزی بلد نبودم؛ ۵ تا ۶ نفر نیرو بودیم و برنامه‌ای روی آنتن نبود. ساختاری وجود نداشت، ساختمانی در سالاریه قم با دو اتاق و یک ورودی در اختیارمان بود. یک میز جلسه و چند صندلی داشتیم. فقط ایده اولیه وجود داشت، مطالعه می‌کردیم تا ببینیم چه‌کاری باید انجام داد؟!
با امکانات آن‌زمان، کار پرمخاطره‌ای را آغاز کردید...
در سال ۱۳۷۶ امکانات فعلی وجود نداشت. امروز هر شهروندی یک رسانه است و ابزار کار رسانه‌ای را در اختیار دارد. آن زمان محدودیت زیاد بود و شبکه‌های رادیویی کمی داشتیم. من در شرایطی می‌خواستم بخش خبر معارفی را راه‌اندازی کنم که نمی‌دانستم خبر چیست، شیوه‌های کار را بلد نبودم و نمی‌دانستم از کجا باید خبر کسب کرد. سه ماه در معاونت سیاسی درباره کار‌های خبری دوره دیدم. بچه‌ها روی محتوا آشنایی داشتند و تصمیم گرفتیم محتوا و کار کارشناسی را ضبط کنیم و به تهران بیاوریم تا تهیه‌کنندگان شبکه‌های دیگر کار‌های فنی و رادیویی را انجام بدهند و برنامه‌های آماده به پخش به رادیو معارف تحویل داده شود.
حتما یکی از چالش‌ها هم بحث موسیقی بود...
در رادیو معارف از ابتدا دستور این بود که موسیقیِ سازی وجود نداشته باشد. دستور مقام معظم رهبری این بود که رادیویی ایجاد کنید که موسیقیِ سازی نداشته باشد. تصمیم این بود که الگو و مدلی از برنامه‌سازی رادیویی بدون موسیقیِ سازی ایجاد شود. درحالی‌که موسیقیِ سازی در رادیو ۶۰ تا ۷۰ درصد کار برنامه‌سازی است. موسیقی مهم‌ترین ابزار تهیه‌کننده رادیویی، برای پرداخت کار و ارسال پیام است. برنامه ساختن در رادیو بدون موسیقی به این می‌ماند که وارد اتاق بدون اکسیژن
شده باشید.
مدیر تولید وقت محتوا‌ها را به تهران می‌آوردند و تهیه‌کنندگان با سابقه در تهران مطابق تجربه‌ای که داشتند برای‌مان نوشتند که ممکن نیست، نمی‌شود این کار را انجام ندهید. این رادیو موفق نمی‌شود و چنین‌کاری امکان ندارد. به ما می‌گفتند اگر می‌خواهید سخنرانی پخش کنید، همان را کاست کنید و به دست مردم برسانید، چه کاری است که می‌خواهید برنامه رادیویی بسازید؟!
وقتی با این شرایط روبه‌رو شدیم برنامه دومی طراحی شد تا خودمان ماهیگیری یاد بگیریم. چند کارشناس و تهیه‌کننده کاردان از تهران به قم آمدند و با ۴۰ تا ۵۰ نفر از بچه‌های مستعد قم مصاحبه کردند. از بین این افراد نزدیک به ۱۵ نفر برای آموزش تهیه‌کنندگی انتخاب شدند. من هم جزو آن گروه بودم و در تابستان ۱۳۷۷ به تهران آمدیم و در زیر‌زمین ساختمان شیشه‌ای آموزش می‌دیدیم.
هر روز صبح کلاس‌های عملی را در کنار تهیه‌کنندگان در استودیو می‌گذراندیم. یکی از مولفه‌های مهم در آموزش، انگیزه است. به ما آموزش داده می‌شد ولی امیدی به موفقیت ما وجود نداشت. می‌گفتند بدون استفاده از موسیقی در برنامه‌سازی موفق نمی‌شوید. این اصرار ما را می‌ترساند. انگیزه مهم است. ما هم تجربه، الگو و طرحی برای این کار نداشتیم. رسانه، سازمان و مخاطب را هم نمی‌شناختیم.
چگونه خلاء موسیقی را در برنامه‌سازی رادیویی جبران کردید؟
ما با موسیقی کار نکرده بودیم و تجربه‌ای نداشتیم و این ویژگی به نفع‌مان تمام شد. شناخت ما از موسیقی در حد دانسته‌های عمومی بود. کار نکردن با موسیقی برای‌مان خوب بود و باعث شد الگوهای جدیدی از برنامه‌سازی را ارائه کردیم. امروز در برنامه‌سازی به اجتهادی ویژه رسیده‌ایم و مدلی خاص ساخته‌ایم.
برگشتیم و با همان نیروها و تغییراتی که ایجاد شد، تولید را آغاز کردیم. مدیریت جدید رادیو معارف اعلام کرد که باید تا سه ماه محتوای آماده برای پخش را پر کنیم. من مدیر گروه خبر بودم ولی تهیه‌کننده هم بودم و کار تولیدی انجام می‌دادم. بقیه دوستان هم مثل من بودند و شیفت پخش می‌رفتیم. من کار نویسندگی و تهیه‌کنندگی کردم. ۱۰ سال مدیر گروه بودم و در رادیو معارف مدیریت پخش و تولید را عهده دار بودم. دو سال قائم‌مقام بودم و بعد مدیر رادیو معارف شدم. فکر نمی‌کنم در سازمان مدیری مثل من پیدا کنید که کارش در رادیو را از زیر صفر و قبل از پایه شروع کرده باشد.
رادیو صوت است و سکوت‌های کوتاه با معنا، که توانستیم در این فضا با افکت، هم‌خوانی، سرود و تواشیح خلاء موسیقی را پر کنیم. تاجایی که اگر امروز کسی ساعت‌ها برنامه‌های رادیو معارف را بشنود، کمبود موسیقی را احساس نمی‌کند و خستگی ندارد. رادیو معارف رادیویی است شبیه به خودش و ما مدل دیگری نداریم. یکی از دلایل ویژه بودن رادیو معارف این است که چرخ‌هایش را خودش اختراع کرده است. ما از حیث مخاطب هم خاص هستیم؛ مخاطبان ما از مرجع تقلید پیگیر تا مخاطب خانه‌دار و رانندگان تاکسی را شامل می‌شوند. از مراجع تقلید و بزرگان با من تماس می‌گیرند و کارمان را نقد یا تشویق می‌کنند.
آیا عدم استفاده از موسیقی در برنامه‌سازی، برای رعایت حال قشر خاصی از مخاطبان‌تان از جمله مراجع تقلید است؟
حضرت آقا گفتند من نمی‌خواهم بگویم موسیقی حرام است. نظر فقهی ایشان این است که اگر مکلف تشخیص دهد موسیقی مشتمل بر غنا و موسیقى لهوى مناسب با مجالس عیش و نوش و خوش‌گذرانى و همچنین مطالب باطل نیست و مضل عن سبیل‌الله محسوب نمی‌شود، گوش دادن به آن اشکال ندارد. ولی ایشان می‌خواستند الگویی از برنامه‌سازی بدون موسیقی ارائه شود که ثابت کنیم می‌شود.
پیش‌زمینه‌های فنی برای راه‌افتادن آنتن رادیو چگونه فراهم شد؟
پخش آزمایشی را با ۸ ساعت برنامه و در گستره ملی، از ۲۲ بهمن ۱۳۷۷ شروع کردیم. پخش رسمی رادیو معارف در ۲۸ و ۲۹ بهمن سال ۱۳۷۷ و مصادف با اول ذیقعده، روز بزرگداشت حضرت فاطمه معصومه (ع) آغاز شد.
چند استودیو که متعلق به مرکز قم بود به ما قرض داده شد اما به لحاظ استاندارد‌های استودیویی کافی نبود. صدا به راحتی بین فضای داخلی و خارجی در رفت و برگشت بود. یک آنتن AM داشتیم که در ۱۰ کیلومتری قم بود و کل کشور را به صورت AM پوشش می‌داد. در سرتاسر کشور آنتن‌های FM هم داشتیم. البته در ابتدا پوشش ۵۰ تا ۶۰ درصد بود ولی امروز به نزدیک ۹۰ درصد رسیده است.
رادیو معارف در شرایطی راه‌اندازی شد که بیش از ۱۰ سال از کار شبکه قرآن می‌گذشت و مباحث معارفی نیز در آن شبکه مطرح می‌شد. برای تولید محتوا چه برنامه‌ای داشتید تا دچار تکرار نشوید؟
مأموریت رادیو قرآن، فقط قرآن است و از ابتدا بر تلاوت قرآن متمرکز است. رادیو قرآن کمتر وارد معارف دینی می‌شود و اگر ورود می‌کند در حوزه علوم قرآنی و تفسیر است. این مأموریت در ابتدای راه رادیو قرآن غلیظ‌تر بود اما در دوره‌ای به دلایلی به کار ما نزدیک شد. امروز مدیریت رادیو قرآن اهتمامی جدی به این مسأله دارد و مرز رادیو قرآن و رادیو معارف روشن‌تر شده است.
ما به‌عنوان رادیو معارف رسانه‌ای عام هستیم و باید کل معارف دینی را پوشش بدهیم و در حوزه‌های علوم قرآنی، تفسیر، اهل بیت، تاریخ اسلام، مباحث اعتقادی، اخلاقی، فرهنگی، احکام و... کار می‌کنیم. حتی به فراخور در حوزه سبک زندگی اسلامی، گفتمان انقلاب و مباحث سیاسی نظام نیز ورود کرده‌ایم اما رادیو قرآن بحث تلاوت، مباحث تخصصی قرآن، علوم قرآنی و تفسیر را پیگیری می‌کند. اگر رعایت کنیم همپوشانی نداریم و مکمل هم هستیم. مثل ارتباطی که بین متن برنامه و کارشناسی آن وجود دارد. رادیو قرآن و رادیو معارف به این مسأله فکر کرده‌اند، برنامه‌ریزی داشتند و به عقیده من موفق عمل می‌کنند.
در رادیو معارف چطور به قرآن می‌پردازید؟
گروه قرآن و اهل بیت داریم که در حوزه علوم قرآنی و تفسیر ورود داشتیم. در ماه مبارک رمضان باکس تلاوت و قرائت قرآن داریم که در این ماه مأموریت کلی تمام شبکه‌ها است و حتی رادیو صبا و رادیو جوان هم برنامه قرائت دارند اما در حوزه تفسیر و علوم قرآنی، اگر‌چه محدود ولی ورود جدی داریم. شبکه قرآن ۲۴ ساعته به این حوزه‌ها می‌پردازد، ولی برنامه‌سازی ما در این حوزه‌ها محدود است.
جایگاه رادیو معارف در میان دیگر شبکه‌ها چگونه است؟
رادیو معارف از لحاظ ساختاری در میان شبکه‌های رادیویی، شبکه‌ای سراسری و ملی است و جایگاه خوبی دارد. در حوزه برنامه‌سازی نیز وضعیت مطلوبی داریم. اگر معیار برنامه‌سازی ارزیابی، نظارت، طرح و برنامه یا جشنواره‌ها باشد، در تمام این سطوح رادیو معارف همواره خوش درخشیده است.
مدتی پیش جشنواره «زیر چتر لبخند» برگزار شد که رادیو معارف در این جشنواره در حوزه طنز، تندیس گرفت. سه سال است که رادیو معارف در این جشنواره تندیس می‌گیرد. در جشنواره ورزش رادیو معارفی‌ها تندیس گرفتند. سال گذشته رادیو معارف در جشنواره سراسری پژواک بیشترین تندیس را گرفت. این شبکه در حوزه مستند رادیویی صاحب سبک است و حرفی برای گفتن دارد.
دور بودن از مرکز، کار رادیو معارف را سخت کرده یا فاصله از پایتخت مزیت به حساب می‌آید؟
رادیو معارف به‌دلیلی دور از سازمان است. با توجه به مأموریت رادیو معارف که ترویج معارف دینی و معرفت‌افزایی است. این رادیو در جایی قرار گرفته تا بتواند از آن محتوا‌ها و ظرفیت‌های موجود به خوبی استفاده کند. یکی از درست‌ترین کارهایی که می‌شود در برنامه‌ریزی تولید انجام داد همین است. به طور مثال اگر بخواهید کارخانه تولید مس احداث کنید، کجا می‌روید؟ این کارخانه باید نزدیک به معدن مس باشد.
یکی از ویژگی‌های رادیو معارف در ساختار برنامه‌سازی عدم استفاده از موسیقیِ سازی است و در حوزه نیروی انسانی، ظرفیت نیروهای متخصص خود‌بنیاد است. این نیروها در همین مجموعه آموزش دیده‌اند و این چرخه تکرار شده است. ما نسل اول بودیم و نسل دوم توسط ما تربیت شده‌اند. نسل سوم نیز به همین صورت توسط نیروهای مجموعه و با کمک‌گرفتن از آموزش‌های حرفه‌ای تربیت می‌شوند. تقریبا تمام نیروهای رادیو معارف ساکن قم هستند.
در زمینه محتوا نیز ویژگی رادیو معارف نزدیک‌بودن به مراکز حوزوی و موسساتی است که به طور تخصصی در این زمینه کار می‌کنند و وفور این مراکز در قم برجسته است. قم حدود ۵۰۰ مرکز تخصصی دارد دانشگاه‌ها و مراکزی که زیر نظر حوزه علمیه، دفاتر مراجع و نهادهای علمی و پژوهشی هستند. یکی از استراتژی‌های رادیو معارف که مبنای حضور این شبکه در قم است، ارتباط با این مراکز است.
رادیو معارف در چند حوزه از این مراکز استفاده می‌کند از جمله استفاده از کارشناسان و همچنین منابع و تحقیقات پژوهشی این مراکز. در حوزه کارشناسی یکی از مأموریت‌های شفاهی و یکی از کارکرد‌های رادیو معارف تربیت کارشناس دینی رسانه است. در قم با اقیانوسی از محتوای مکتوب و کارشناسی مواجهیم ولی این محتوا باید رسانه‌ای شود. این مأموریت بر‌عهده نویسندگان، پژوهشگران و کارشناسان ما است.
در حوزه کارشناسان خانم دست‌مان پر نیست ولی اتفاقاتی رخ داده است اما باید در این حوزه بیشتر کار کنیم. هدف این است که این گروه کارشناس خانم پس از یاد‌گرفتن زبان رسانه به بقیه شبکه‌ها تزریق شوند. بسیاری از کارشناسان این حوزه که امروز در سیما و صدا هستند از رادیو معارف رفته‌اند. این گروه از کارشناسان حاشیه‌ساز نبودند و تعامل با آنها راحت‌تر است.
جوان امروزی در محاصره فضایی رسانه‌ای قرار دارد. تنوع در شبکه‌های اجتماعی بالا است. با توجه به چنین فضایی برای مخاطب جوان چه کرده‌اید؟
در ابتدای راه به رادیو معارف القا شد که رادیوی فرهیختگی است و باید برای سطح یک به بالای حوزه و مخاطب لیسانس به بالا برنامه‌سازی کند. آن زمان آقای علی لاریجانی رئیس سازمان بودند و برای راه‌اندازی رادیو معارف زحمت زیادی کشیدند. استراتژی‌ای که ایشان برای رادیو معارف تعریف کردند همین بود و می‌خواستند این رادیو علمی و مناسب پژوهشگران باشد.
در ۴ بهمن ماه سال ۱۳۹۰ یا ۱۳۸۹ با جمعی محدود دیداری خصوصی با حضرت آقا داشتیم. ایشان به چند نکته اشاره کردند از جمله این‌که دایره مخاطب‌تان را گسترده کنید و تنها به مخاطبان خاص اکتفا نکنید. نکته‌ای درباره قطعات میان‌برنامه که جانشین موسیقی می‌شود داشتند و گفتند بروید تولید کنید و قطعات جدید به زبان، ساختار و مضامین امروز داشته باشید. نکته دیگر این بود که ساده‌سازی نکنید و برنامه‌سازی کنید. این که یک میکروفن وسط بگذارید و دو نفر با هم گفت‌وگو کنند که برنامه‌سازی نشد! باید برنامه‌سازی هنرمندانه داشته باشید. ۱۲ سال از آغاز به کار رادیو معارف گذشته بود ولی ما از آن نقطه شروع کردیم که چه باید بکنیم و چگونه باید مسیر جدید را پایه‌گذاری کنیم؟
بحث کوتاه‌سازی برنامه‌ها و ضرباهنگ تند کنداکتور را مورد توجه قرار دادیم. آن زمان ۶۰ تا ۷۰ درصد کنداکتور ما همین برنامه‌های یک‌طرفه و تک‌کارشناسی بود. تولیدات را کوتاه‌سازی کردیم تا ضرباهنگ برنامه تند‌تر شود. برنامه‌های تک‌کارشناسی را از ۴۰ دقیقه به ۱۵ دقیقه رساندیم. برنامه ۱۵ دقیقه تک‌کارشناسی شد ۵ دقیقه و در دل برنامه دیگری قرار گرفت.
برای آموزش هم کاری کرده‌اید؟
آموزش گویندگان، مجریان و نویسندگان در دستور کار قرار گرفت تا زبان برنامه‌ها امروزی شود. در تحریریه ما نویسندگان سه صفحه متن می‌نوشتند و گوینده برای رسیدن به نتیجه این سه صفحه را می‌خواند ولی تصمیم گرفتیم خلاصه نویسی کنیم و چنین حجمی به یک پاراگراف تبدیل شود و بتوانیم پیام را در چهار خط برسانیم.
آمار و اطلاعاتی از داشته‌هایمان گرفتیم و متوجه شدیم تولیداتمان زیاد است. هر روز نزدیک به ۱۹ ساعت تولید داشتیم و این میزان را به ۱۲ ساعت تولید باکیفیت رساندیم که بتوانیم تکرار کنیم. وقتی تولید خوب باشد بازپخش آسیب نمی‌زند، زیرا مخاطب می‌پذیرد. در سال‌های ۹۷ و ۹۸ نهضت کیفی‌سازی داشتیم و تمام این موارد اجرا شد.
در زبان و ضرباهنگ برنامه کار‌ها را از برنامه‌های گفت‌وگویی به مجله‌ای تبدیل کردیم و به آیتم‌سازی بها دادیم، درحالی‌که آیتم‌ساز نداشتیم و آیتم‌سازی در شبکه ما پذیرفته نبود. تعریف از آیتم برای ما به صورتی بود که گویی آیتم‌ساز‌ها بلد نیستند کار سنگین انجام بدهند و کسی دنبال این‌کار نمی‌رفت.
مستند نداشتیم، کارگروه مستند‌سازی ایجاد کردم. فردی توانمند که نماد مستند‌سازی در گروه صدا است به‌عنوان مسئول این کارگروه انتخاب شد. به این ترتیب ۲۰ دقیقه مستند روزانه در موضوعات مختلف داشتیم. اگر چه مدیریت به عقلانیت نیاز دارد، ولی جسارت روی دیگر مدیریت است. باید برای دستیابی به نتیجه مطلوب، کنداکتور را به هم بریزیم و طرح دیگری بزنیم تا کار‌ها تکانی بخورند. در مورد تغییرات الحمدالله بچه‌های رادیو معارف همراهی می‌کنند.
یکی از ویژگی‌های نیروی انسانی رادیو معارف، باور داشتن به این کار است. آنها به آنچه می‌گویند معتقد هستند و قلب و زبانشان پشت آنتن با آنچه که روی آنتن می‌رود، یکی است. این پیام روی مخاطبین اثر دارد.
تا چند سال پیش برنامه‌ای برای نوجوان و جوان نداشتیم و از این گروه دعوت نمی‌شد به رادیو بیایند چون به‌عنوان مخاطب ما تعریف نشده بودند. ما ۲۰ سال به بالا‌های دانشگاهی یا طلبه را مخاطب قرار داده بودیم اما در این سال‌ها از گروه نوجوان و جوان دعوت کردیم و با آنها و برای آنها برنامه ساختیم.
به طور مثال سال ۱۴۰۳ در برنامه «مهربان باشیم» پویشی برای دانش‌آموزان داشتیم. با یکی از معاونت‌های آموزش‌وپرورش که دغدغه داشتند هماهنگ کردیم. امروز بسیاری از مخاطبان جدی برنامه صبحگاهی مهربان باشیم، بچه‌های دانش‌آموز هستند. برخی از روزها نزدیک به ۵۰۰ پیام می‌گیریم. برای نوجوان و جوان برنامه ساختیم، هزینه کردیم و جواب گرفتیم.
در حوزه نوجوان و جوان بحث فضای مجازی وجود دارد و باید جدی گرفته شود. از این رو امتداد کار ما باید در فضای مجازی باشد و چه در صفحات خودمان و چه در دیگر صفحات، نوجوان و جوان را مخاطب قرار بدهیم. نوجوانان فیلم‌ها و سریال‌ها را در گوشی‌هایشان می‌بینند یا رادیو را از اپلیکیشن ایران صدا می‌شوند.
مدیریت رادیو محرم که پرشنونده‌ترین رادیوی مناسبتی است با ما است. این رادیو از ابتدا تا انتهای ماه محرم فعالیت می‌کند. بعد از محرم و از اول ماه صفر مجموعه را به رادیو اربعین تحویل می‌دهیم. رادیو وحدت و رادیو غدیر هم رادیو‌های مناسبتی ما بودند. در این مجموعه‌ها با موسیقی کار کرده‌ایم.
در سال ۱۳۹۶ کمتر از ۴۸ ساعت قبل از ماه محرم به ما گفته شد رادیو محرم را راه بیاندازید. ما فرصتی حدودا ۴۰ ساعته داشتیم که یک رادیو با پخش ۲۴ ساعته داشته باشیم. آن زمان با حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ قطعه رادیو محرم را شروع کردیم ولی امروز به ۵ تا ۶ هزار قطعه رسیده‌ایم چون بستری وجود دارد و باید این کار را انجام بدهیم. هیأت‌های سراسر کشور را شناختیم. رادیو محرم تنوع صوتی و زبانی دارد.
رادیو معارف شب‌های خاص و مناسبتی را در حرم حضرت معصومه(س) و مسجد جمکران برگزار می‌کند یا بنا دارید در دیگر مساجد و هیأت‌ها حضور داشته باشید؟
ما خادم رسانه‌ای حرم حضرت فاطمه معصومه(س)، حرم مقدس رضوی و مسجد جمکران هستیم. سه پرچم مبارک و متبرک این سه مکان نورانی در راهروی شبکه قرار دارد و ما هر روز صبح به این بزرگواران سلام می‌دهیم و ادای دین می‌کنیم، زیرا خادم رسانه‌ای این بزرگواران هستیم. در مناسبت‌ها از هر سه مکان مقدس برنامه پخش می‌شود.
در ماه مبارک شعبان هر روز ۳۰ برنامه زنده «من منتظرم» از مسجد جمکران پخش شد. در شب‌های قدر در حرم حضرت معصومه(س) بودیم. برخی از برنامه‌های مناسبتی از حرم رضوی پخش می‌شود. در دهه کرامت نیمی از برنامه‌ها از قم و حرم حضرت معصومه(س) و نیمی دیگر از برنامه از مشهد و حرم امام رضا(ع) پخش می‌شود. ایام اربعین در موکب حضرت فاطمه معصومه(س) حضور داریم و از آنجا برنامه پخش می‌کنیم. حتی در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی نیز برنامه داشتیم. تا اینجا توفیق نداشتیم برنامه‌ای از حرم حضرت احمد ابن موسی(ع) شاه‌چراغ داشته باشیم. چند‌بار اقدام کردیم ولی موفق نشدیم.
آقای مفتح تعریف می‌کردند در ابتدای تشکیل رادیو معارف وقتی خدمت علما می‌رسیدند و می‌گفتند می‌خواهیم ابتدای رادیو معارف را با دعای عهد شروع کنیم و انتهای برنامه‌ها را با زیارت آل‌یاسین تمام کنیم، برخی در آن مقطع نمی‌دانستند دعای عهد چیست؟! امروز هم شاید بسیاری از دعاهای ثبت شده در مفاتیح و دیگر کتب ادعیه را نشناسیم؛ رسانه پای کار آمد و فرهنگ‌سازی کرد. به همت رسانه‌ای مثل رادیو معارف این موارد جامعه‌پذیر و فراگیر شدند.
به طور مثال احیای شب‌های نیمه شعبان توسط ما شروع شد. با وجود این که بر احیای شب نیمه شعبان تاکید زیادی شده است اما حتی در بین اهلش و در شهر قم هم تنها یک مسجد، مسجد امام حسن عسگری(ع) این مراسم را برگزار می‌کرد. با ما صحبت کردند، پذیرفتیم و برنامه را مثل شب‌های قدر پوشش دادیم. بعد دیگر مساجد پای کار آمدند. امروز بر سر پوشش این مراسم رقابت وجود دارد.
آیا برنامه‌های معارفی در معاونت صدا باید به لحاظ محتوایی با مجموعه شما هماهنگی داشته باشند؟
معاونت صدا شورای تخصصی معارف دارد که دبیر‌‌ش مدیر رادیو معارف است. تمام شبکه‌ها در این شورا نماینده دارند. هر دو هفته یک بار جلساتی داریم و برخی سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در آن شورا انجام می‌شود. در مورد برنامه‌های ماه مبارک رمضان، چینش جدول پخش، برخی سیاست‌ها، پویش‌ها و... تنظیم می‌شود ولی وارد حیطه مدیر شبکه نمی‌شویم.
حال و هوای رادیو معارف در ماه رمضان چگونه بود؟
کل جدول پخش رادیو معارف در رمضان عوض می‌شود. چند سالی است که ماه مبارک در نوروز قرار گرفته و این مسأله نمود بیشتری پیدا می‌کند. حتی رگه‌هایی از بحث رمضان در برنامه‌های ویژه نوروزی نیز دیده می‌شود. در برنامه‌ها رویکرد رمضانی است. حتی اگر برنامه سخنرانی داریم، سخنرانی‌هایی که در رمضان اجرا می‌شود در اولویت است. جدول پخش رادیو معارف در ماه‌های دیگر، ماه به ماه بسته می‌شود. ولی ماه رمضان کاملا جدا است و کاری به تقویم نداریم.
در مورد جدول پخش نیز جز برنامه‌های ویژه که مربوط به شهادت، ولادت و... است، جدول پخش را هر ماه عوض نمی‌کنیم چون مخاطب نباید سردرگم شود. ما حق مخاطب را در کنار حق رسانه، سازمان، برنامه‌ساز و... مهم و بلکه مهم‌تر می‌دانیم. یکی از ویژگی‌های رادیو معارف مخاطبش است. مخاطب ما مشتری ما است، شنونده نیست. مخاطب رادیو معارف با آگاهی می‌آید و انتخاب می‌کند. عمر شنوندگی برخی از مخاطبان رادیو معارف با سن این رادیو یکی است. این مشتری را نباید اذیت کرد.
وضعیت برنامه‌های رمضانی و نوروزی رادیو معارف را چطور ارزیابی می‌کنید؟
رادیو معارف با در نظر گرفتن ابعاد محتوایی، ساختاری، توجه به مخاطب هدف و همسویی با رسالت خود، در ایام ویژه ماه مبارک رمضان و عید نوروز، تلاش نمود برنامه‌های متنوع و متناسب با این ایام تولید و پخش کند تا پاسخگوی نیازهای دینی، فرهنگی، اجتماعی و سرگرمی سالم مخاطبان باشد. در ماه رمضان، برنامه‌ریزی با هدف تقویت معرفت شنوندگان نسبت به رحمت و الطاف الهی، گسترش انس با قرآن، تعمیق علایق دینی در خانواده و جامعه و ترویج حال خوب معنوی در جامعه صورت گرفت. این برنامه‌ها با انعطاف نسبت به تقارن بهار طبیعت و بهار قرآن در عید نوروز باستانی، به تأثیر این همزمانی بر نشاط معنوی افراد، خانواده و جامعه و ارتقای فرهنگ مواسات و همدلی و ایجاد حس خوب معنوی در شب‌های ماه مبارک رمضان توجه ویژه‌ای داشتند. در ایام نوروز نیز، رادیو معارف ضمن حفظ رویکرد دینی و ارزشی و با در نظر گرفتن ایام شهادت حضرت علی (ع) و شب‌های قدر، و همچنین منویات مقام معظم رهبری در ابتدای سال، برنامه‌هایی امیدبخش تولید و ضمن تبیین پیام‌های معنوی نوروز، به معرفی سیره و سبک زندگی علوی برای خانواده‌ها پرداخت. کیفیت محتوا، جذابیت ساختار، تنوع موضوعات و قالب‌ها، بهره‌گیری از کارشناسان و مجریان توانمند و تعامل با مخاطبان از طریق بسترهای ارتباطی گوناگون نیز از اولویت‌های برنامه‌هایی همچون در محضر قرآن، بهشت اجابت، دعوت، عصر جوانی، باران مهربانی، عروج، ماه و محراب، سلام بهار و جشن بندگی بوده است.
شعار و هدفگذاری شما و همکارانتان در سال ۱۴۰۴ چیست؟
هدفگذاری رادیو معارف تبیین و ترویج معارف اسلامی، پرداختن به مسائل فرهنگی و اجتماعی مبتلابه جامعه و حمایت از پیشرفت و تولید کشور در راستای تقویت هویت دینی و ملی خواهد بود.
معمولا گیرنده ماشین مدیران شبکه روی فرکانس رادیوی خودشان تنظیم شده است. با این فرض مشتری کدام‌یک از برنامه‌های رادیو معارف هستید؟
برنامه «بر کرانه نور» که تفسیر قرآن آیت‌الله جوادی آملی با صدای خودشان است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین فلاح هم در برنامه «گنج سعادت» در حوزه اخلاق نیز صحبت می‌کنند و این دو برنامه جزو کار‌های دوست‌داشتنی رادیو معارف است. این دو برنامه گل کردند. همچنین «نقد و نظر» که برنامه‌ای علمی است و در حوزه‌های تخصصی از جمله سیاست، فلسفه و... با حضور کارشناسان مربوطه بحث و گفت‌وگو می‌شود.
