ششم اردیبهشت امسال بود که وقوع انفجار در کانتینرهای دپو شده در«اسکله بندرشهید رجایی»بندرعباس منجر به خسارت جانی ومالی جبران‌ناپذیری شد؛کالاهای وارداتی ای که به‌دلیل فرآیندهای طولانی اجازه ترخیص از بندررانداشتند. موضوع دپوی کالاها در بندر شهید رجایی به‌قدری مهم بود که انتقاد رئیس‌جمهور را به همراه داشت و خواستار رسیدگی به وضعیت جانباختگان وارائه راهکارهای علمی و عملی برای اصلاح مدیریت بنادرکشور شد. درراستای اصلاح فرآیندها و بازنگری در جلوگیری از رسوب کالاها در اواخر اردیبهشت بود که هیات وزیران با ارائه پیشنهادها و جمع‌بندی برای نحوه مدیریت مطلوب در بنادر و برنامه‌ریزی برای اصلاح فرآیندهای واردات را به وزارت اقتصاد محول کرد.هر چند پیش از این، انجام چنین اقداماتی به وزارت صنعت، معدن و تجارت سپرده می‌شد اما به‌نظر می‌رسد انتقادهای گسترده فعالان اقتصادی از این وزارتخانه و همچنین سازمان بنادر در موضوع حادثه بندر شهید رجایی، سکان ارائه پیشنهادها در این حوزه را به وزارت امور اقتصادی و دارایی سپرده است.
بر این اساس، به وزارت امور اقتصادی و دارایی ماموریت داده شده تا با همکاری وزارت راه و شهرسازی و وزارت صنعت، معدن و تجارت و با استفاده از نتایج مطالعات سازمان اداری و استخدامی کشور درخصوص نحوه مدیریت مطلوب بنادر، برنامه مدون بهبود فرآیندهای ورود، ماندگاری و ترخیص کالاها در گمرکات و بنادر به همراه پیشنهادهای مشخص مربوط به اصلاح قوانین و مقررات مربوط را ظرف یک ماه به دولت ارائه کند.در ادامه رسیدگی‌ها، گمرک ایران در گزارش رسمی ۱۰ عامل منجر به رسوب کالاهای وارداتی در مبادی ورودی کشور راعنوان کرد که شامل ضوابط و مقررات پیچیده و غیرضرور و لزوم مقررات‌زدایی، نحوه تخصیص ارز توسط بانک مرکزی، فرآیند طولانی اخذ مجوز از سازمان‌های مجوزدهنده، اصلاحیه ماده ۵ آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات، زمانبر بودن اصلاح و ویرایش ثبت سفارش در سامانه جامع تجارت، تغییرات مأخذ و مبنای محاسبه دریافت حقوق ورودی و مالیات و عوارض ارزش‌افزوده، عدم‌امکان اظهار کالا برای ثبت‌سفارش‌هایی که از سوی بانک مرکزی تخصیص ارز ندارند، مصوباتی که تخلیه کالا را در اماکن گمرکی بدون ثبت سفارش ممنوع می‌کند، اجرای قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز در حوزه تبصره ۳ ماده ۷، بند ز ماده ۱ و بند پ ماده ۲ این قانون و تاخیر در اظهار کالاهای وارداتی از سوی صاحبان کالا به‌دلیل عدم صدور مجوزها می‌شود.درباره رسیدگی به وضعیت رسوب کالاها در بنادر کشور با احمدرضا فرشچیان، رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران به بحث و گفتوگو نشستیم.
رسوب کالاها با فرآیندهای پیچیده و تکراری در بنادر
احمدرضا فرشچیان، رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به این‌که فرآیندهای تکراری و پیچیده همه تجار و واردکنندگان را گرفتار کرده است، می‌گوید: موازی‌کاری‌ها و صدور مجوزهای یکسان اما از نهادهای مختلف موجب شده کالاها در بنادر رسوب کرده و با تاخیر ترخیص شوند.وی ادامه می‌دهد: واردکنندگان باید از سازمان‌های مختلف از‌جمله استاندارد، بهداشت، دامپزشکی، محیط‌زیست و سایر نهادها مجوز دریافت کنند که این روند منجر به طولانی شدن فرآیندها می‌شود. رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با تاکید بر یکپارچه‌سازی صدور مجوزها، می‌گوید: بایستی همه نهادهای متولی با تجمیع خدمات از موازی‌کاری پرهیز کنند و به‌صورت یکپارچه و هماهنگ عمل کنند؛ این در حالی است که شاهد کارهای جزیره‌ای و بلاتکلیفی تجار و واردکنندگان هستیم. وی اضافه می‌کند: کندی فرآیند تجارت و واردات و موازی‌کاری سازمان‌ها از مهم‌ترین دلایل رسوب کالاها در بنادر است. فرشچیان تاکید می‌کند: اگر ترخیص کالاها طی پنج روز و زودتر از ۳۰ روز اتفاق بیفتد، شاهد وقوع حوادث تلخی مانند بندر شهید رجایی نخواهیم بود. رئیس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به این‌که باید همه فرآیندهای ترخیص کالا اصلاح شود، می‌گوید: همه نهادهای متولی باید با هماهنگی یکدیگر به تسهیل فرآیندها همت کنند. وی اضافه می‌کند: دلایل مختلفی نیز در رسوب کالاها تأثیرگذار است که یکی از آنها ورود کالاهای بدون‌ثبت سفارش است که باید دستگاه‌های قضایی در این حوزه ورود کنند، همچنین یکی دیگر از موارد بحث تخصیص ارز است و به‌دنبال آن هستیم که چالش‌های ارزی را با کمک متولیان و دستگاه‌های اجرایی برطرف کنیم. فرشچیان تصریح می‌کند: خوشبختانه آیین‌نامه‌های خلق‌الساعه از ابتدای سال ۱۴۰۳ با دستورالعمل وزارت صنعت، معدن و تجارت برداشته شد که این امر به تسهیل واردات منجرشد.وی با اشاره به این‌که کالاهای آتش گرفته در بندر شهید رجایی دارای بیمه بودند، می‌گوید:منتظر هستیم ببینیم بیمه‌ها چه سطحی از پوشش راقبول می‌کنند ومتاسفانه همان‌گونه که فرآیند تجارت کند است، رسیدگی به این خسارت‌هاهم بسیارکند پیش می‌رود.
