موش‌وگربه‌‌بازی شغال

جاسوس‌بازی متفاوت
روز شغال  حال‌وهوای جاسوسی هم دارد، اما این جاسوس‌بازی از جنس کارهای محیرالعقول جیمز باند نیست و در دنیایی واقعی رخ می‌دهد. اگر فیلم‌های جیمز باندی تصویری ایده‌آل و جذاب از دنیای جاسوسان ارائه می‌کند، در روز شغال مسائلی مطرح می‌شود که آن را بیشتر به سمت حال‌وهوای واقع‌گرا سوق می‌دهد و از اکشن‌کاری‌های جیمز باندی در آن خبری نیست. فیلمنامه اقتباسی روز شغال براساس داستان رمان پرخواننده و کلاسیک فردریک فورسایت نوشته شده است. این رمان سال ۱۹۷۱ روی پیشخوان کتابفروشی‌ها قرارگرفت و خیلی زود به یکی از آثار کلاسیک دنیای ادبیات تبدیل شد. سال ۱۹۷۳ فیلمی ‌به همین نام براساس داستان این رمان با بازی ادوارد فوکس و به کارگردانی فرد زینه‌من ساخته شد که اکنون این فیلم هم جزو آثار کلاسیک سینما به حساب می‌آید. سریال گوشه‌چشمی‌ هم به این فیلم کلاسیک دارد.
   
محبوب میان مخاطبان و منتقدان
کریستوفر هال برنامه‌ساز مطرح انگلیسی، خالق و تهیه‌کننده روز شغال است و ادی ردمایر، بازیگر اسکارگرفته سینما در آن نقش اصلی را بازی می‌کند. ناتاشا لینچ که اتفاقا از بازیگران اصلی آخرین فیلم جیمز باندی سینما «وقت مردن نیست» بود، همبازی ردمایر در این سریال است. این درام جاسوسی بعد از موفقیت بالایی که در بین تماشاگران کسب کرد، قرار است به‌زودی صاحب فصل دوم هم بشود. برخورد منتقدان با سریال هم مثل تماشاگران معمولی بسیار خوب بوده و امتیازهای بالایی در نظرخواهی‌ها کسب کرده است.
   
جاسوسی با ویژگی‌های خاص
با وجود قدیمی‌ بودن داستان رمان فورسایت، داستان سریال در زمان حال اتفاق می‌افتد و به بررسی سیاست‌هایی می‌پردازد که در دنیای کنونی رخ می‌دهد. در رأس داستان، یک تروریست بی‌رحم و خشن بین‌المللی قرار دارد که کسی نام واقعی او را نمی‌داند و همه او را با نام مستعار «شغال» می‌شناسند. شغال برای رسیدن به هدف خود مدام تغییر چهره می‌دهد و با هویت‌هایی ناشناس در مکان‌های مختلف ساکن می‌شود. او که قتل‌های زیادی انجام داده در تازه‌ترین اقدام خود راهی مأموریتی برای کشتن یک سیاستمدار معروف می‌شود. در مقابل شغال، بیانکا پولمن، یک افسر اطلاعاتی زبده قرار دارد که مأمور دستگیری اوست. افسر باید قبل از این‌که شغال اقدام ترور خود را انجام دهد، آن را خنثی کند و شغال را در دام عدالت بیندازد. سومین شخصیت مهم داستان نوریا (اورسلا کوربرو) همسر اسپانیایی شغال است که شوهرش را با نام چارلز کالتروپ می‌شناسد و مادر فرزند او کارلیتو است.
 
تاکید بر زمان حال
بحث تولید سریال از نوامبر سال ۲۰۲۲ مطرح شد و رونان بنت ضمن نگارش فیلمنامه به‌عنوان سازنده اصلی آن معرفی شد. برایان کرک هم به‌عنوان کارگردان اصلی سریال انتخاب شد. بنت در مصاحبه‌ای تاکید کرد فیلمنامه‌ای که نوشته کاملا در زمان حال رخ می‌دهد و به‌هیچ‌وجه تاریخی نیست. او اصرار داشت که داستانش باید بیان‌کننده شرایط معاصر سخت سیاسی باشد که مردم و سیاستمداران مدرن با آنها دست به گریبان هستند. بنت همچنین اعلام کرد شخصیت ادی ردمایر در سریال کاملا متفاوت از آن شخصیتی است که در فیلم کلاسیک سال ۱۹۷۳ به نمایش درآمد. حالا این شخصیت هدفی تازه دارد و برای کارش از شیوه‌های تازه و متفاوتی استفاده می‌کند. بنت دراین‌باره می‌گوید: «تلاش کرده‌ایم در سریال نگاهی عمیق‌تر به شخصیت شغال بیندازیم و تا حد امکان، به درون او نفوذ کنیم و بفهمیم سوژه‌هایش را چگونه انتخاب می‌کند. این کار لحنی معماگونه به داستان و کاراکتر اصلی خود می‌دهد و برای بیننده جذابیت‌های بیشتری دارد.»

نگرانی بازیگر
کلید فیلمبرداری سریال ژوئن ۲۰۲۳ در حالی زده شد که از چهار کشور به‌عنوان لوکیشن‌های فیلمبرداری نام برده شد. بوداپست در مجارستان، وین اتریش، شهری در کرواسی و یکی از کشورهای اسکاندیناوی مکان‌هایی بودند که تمام سکانس‌های این سریال ۱۰ اپیزودی در آنها فیلمبرداری شد. ردمایر برای حضور در نقش شغال با مشکلاتی روبه‌رو بود. او در مصاحبه‌ای چنین گفت: «تماشاگران سینما و تلویزیون عادت کرده‌اند که به تماشای ماجراجویی شخصیت‌های مثبتی بنشینند که با اقدامات‌شان به‌دنبال نجات جامعه از مشکلات متعددی هستند که در زندگی روزمره‌شان  با آنها رودررو می‌شوند. اما در روز شغال چنین نیست. در اینجا ما با کاراکتری سروکار داریم که منفی است و به‌صورت طبیعی، هیچ حس خوب و مثبتی در دل تماشاگرانش ایجاد نمی‌کند. به‌طورطبیعی، کسی دلش نمی‌خواهد با شخصیتی همراهی و همذات‌پنداری کند که ضد اجتماع است و کارها و اقداماتش روح و روان جامعه را به‌هم‌ریخته و درصدد است امنیت عمومی ‌را مختل کند. برای همین، نقش را با نگرانی زیادی دنبال و بازی کردم.»
   
دلیلی برای جذب مخاطب
بنت هم در رابطه با ضدقهرمان‌بودن شخصیت اصلی داستان سریال می‌گوید: «اتفاقا همین نکته یکی از عواملی بود که می‌توانست باعث جذب تعداد بیشتری از مخاطبان و تماشاگران شود. برخلاف بسیاری از سریال‌ها که شخصیت‌های اصلی و محوری‌اش آدم‌های خوب با کارها و اقدامات پسندیده هستند، در اینجا با فردی سروکار داریم که جامعه او را در هر شکل و شمایلی رد کرده و پس می‌زند. حالا برای ما این پرسش مطرح می‌شود که چگونه می‌توان سریالی سرگرم‌کننده و جذاب تولید کرد که قرار نیست تماشاگران با شخصیت اصلی آن همدلی کنند. انجام چنین کاری طبیعتا بسیار سخت است و این نکته، چالشی بزرگ سر راه ما بود. نوع واکنش منتقدان و تماشاگران حکایت از آن دارد که ما در این چالش موفق عمل کرده‌ایم و توانسته‌ایم کارمان را درست انجام دهیم.»
 
وضعیت نویسنده!
نکته بانمک و جالبی که رسانه‌ها همزمان با پخش سریال مطرح کردند، وضعیت فردریک فورسایت، نویسنده رمان مشهور روز شغال است. او که به‌عنوان روزنامه‌نگار اخبار جنگی را پوشش می‌داد، مدت‌ها بیکار بود و در شرایط سخت مالی تصمیم به نگارش کتاب گرفت. موفقیت بالایی که کتابش کسب ‌کرد، از نظر مالی کمک چندانی به او نکرد. فورسایت امتیاز برگردان سینمایی رمان خود را نیز به قیمتی ارزان ‌فروخت. البته نویسنده بعدها در مصاحبه‌ای گفت خودش چندان به دنبال پول نبوده و همین نکته که اثرش دستمایه یک فیلم معروف سینمایی شده، برایش کافی بوده است.
​​​​​​​