موشک هایپرسونیک چیست؟
موشکهای هایپرسونیک به موشکهایی گفته میشود که با سرعتی بیش از پنج برابر سرعت صوت
(۵ ماخ یا حدود ۶۱۲۵ کیلومتر بر ساعت) حرکت میکنند. این موشکها نهتنها خیلی سریع هستند بلکه توانایی مانور بالایی در هنگام حرکت دارند تا رادارها و سامانههای دفاعی نتوانند به راحتی آنها را رهگیری کنند. یک ویژگی دیگر این موشکها این است که توانایی پرواز در ارتفاعات پایینتر از موشکهای بالستیک را هم دارند و همین ویژگی هم ردیابی این موشکها را سختتر میکند.
از کجا شروع شد؟
ایران از سالها پیش با کار روی برنامه موشکی خود توانسته به توانمندی قابل توجهی در این عرصه دست پیدا کند و حتی به اعتراف رسانههای غربی «ورود ایران به دنیای موشکهای هایپرسونیک یک جهش بزرگ» بوده است. در آبان ماه ۱۴۰۱ شهید سردار امیرعلی حاجیزاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه اعلام کرد که ایران موفق شده است موشک بالستیک هایپرسونیکی بسازد که میتواند به راحتی از سامانههای دفاع موشکی عبور کند؛ گفتهای که برای بسیاری از کشورهای جهان تعجبآور بود چرا که تا آن زمان این فناوری در اختیار تنها چند کشور معدود (روسیه، چین، آمریکا و کره شمالی) بود. خرداد ۱۴۰۲ ایران از اولین موشک هایپرسونیک خود به نام فتاح رونمایی کرد؛ موشکی که در رسانهها با عنوان جالب «اسرائیلزن» معرفی شد، یعنی موشکی با برد مناسب برای رسیدن به اهدافی در فاصله ۱۳۰۰ تا ۲۰۰۰ کیلومتری.
موشک فتاح-۱
این موشک از پیشران سوخت جامد استفاده میکند که باعث سرعت بالای آن در آمادهسازی و پرتاب میشود. این موشک میتواند هم در جو زمین و هم بیرون از جو مانور بدهد و به همین واسطه دور زدن سامانههای دفاع موشکی برای این موشک سادهتر است. گفته شده در عملیات «وعده صادق ۲»
(مهر ۱۴۰۳) علیه رژیمصهیونیستی از این موشک استفاده شده و توانسته بهراحتی رادارهای سامانههای «پیکان ۲ و ۳» این رژیم را پشتسر بگذارد.
موشک فتاح-۲
این مدل یک موشک هایپرسونیک از نوع HGV (وسیله نقلیه گلایدی هایپرسونیک) محسوب میشود، به این معنا که بعد از پرتاب با راکت، در جو زمین همچون یک گلایدر قدرت مانور بالایی دارد. فتاح-۲ میتواند در ارتفاعات خیلی پایین هم پرواز کند و توانایی تغییر چندباره و سریع مسیر خود را دارد. توانمندی که باعث میشود رهگیری این موشک برای رادارهای دفاعی به کابوسی تمام عیار بدل شود. جمهوری اسلامی ایران جزو یکی از چهار کشور جهان است که دارای این فناوری هستند.
موشکهای خیبرشکن و عماد
موشک خیبرشکن سرعتی برابر ۴ تا ۵ ماخ را داراست. این موشک هم سوخت جامد دارد و کلاهک انفجاری ۵۰۰ کیلوگرمی آن میتواند خسارت بالایی به هدف وارد کند. گفته شده در عملیات «وعده صادق ۲»
از این موشک هم استفاده شده است. موشک عماد هم با بردی ۱۶۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلومتر یک موشک بسیار دقیقی محسوب میشود. بهطوری که میتواند تا لحظه اصابت به هدف هدایت شده و همچنین از سکوهای ثابت یا متحرک به راحتی قابل پرتاب است. وزن کل این موشک بیشتر از ۱۷ تن است و کلاهک آن هم ۷۵۰ کیلوگرم وزن دارد. نام موشک عماد هم در عملیاتهای اخیر در کنار موشکهای هایپرسونیک به چشم میخورد.
موشک خرمشهر، سجیل و قدر
موشک خرمشهر سنگینترین و قویترین موشک بالستیک ایران است که تا کنون رونمایی شده است. دقت آن بسیار بالا و کلاهک سنگین آن برای نابودی اهداف بزرگ طراحی شده است. دو موشک سجیل و قدر هم طی عملیات «وعده صادق ۲» استفاده شدند و سرعت و مانورپذیری آنها در فاز نهایی، این دو موشک را به موشکهای هایپرسونیک تبدیل میکند.
چرا موشکهای هایپرسونیک ایران خاص هستند؟
سرعت بالا: سرعتهای بالای ۵ ماخ این موشکها باعث میشود زمان واکنش دشمن بسیار کم باشد بهعنوان مثال موشک فتاح میتواند در عرض چند دقیقه به هدف خود در فاصله ۱۴۰۰ کیلومتری برخورد کند. مانورپذیری: این موشکها میتوانند به طور متناوبی در مسیر خود مانور بدهند و شبیه موشکهای بالستیک معمولی که مسیر قابل پیشبینی دارند، نیستند. همین ویژگی باعث میشود سامانههایی مثل «تاد» آمریکا یا «پیکان» اسرائیل به دردسر بیفتند. پرواز در ارتفاع پایین: برخلاف موشکهای بالستیک که عموما در یک قوس بلند حرکت میکنند، موشکهای هایپرسونیک میتوانند در ارتفاعات پایینتر پرواز کنند و زیر رادارها پنهان بمانند. کلاهکهای متنوع: این موشکها میتوانند کلاهکهای انفجاری و خوشهای را بهراحتی حمل کنند.
جایگاه موشکی ایران در جهان
تا امروز، فقط پنج کشور (روسیه، چین، آمریکا، کره شمالی و ایران) دارای موشکهای هایپرسونیک عملیاتی هستند. روسیه موشکهای «کینژال»
(۱۰ ماخ)، «زیرکن» (۸ ماخ) و «آوانگارد» (تا ۲۷ ماخ) را در اختیار دارد؛ چین، موشک «DF-ZF» با سرعت ۵ تا ۱۰ ماخ، آمریکا، موشکهای آزمایشی با سرعت ۵ ماخ و کره شمالی موشک «هواسانگ-۸» را با سرعت ۱۰ ماخ در اختیار دارد. ایران با موشکهایی مثل فتاح و خرمشهر-۴، یکی از این کشورهاست. نکته جالب این است که موشکهای ایران نهتنها قدرتمند هستند بلکه بسیار از نمونههای خارجی ارزانتر هم هستند!
چرا این موشکها معروف شدند؟
موشکهای هایپرسونیک ایران چندین پیام مهم به همراه دارند. مهمترین آن قدرت بالای بازدارندگی ایران است. به این معنا که ایران با این موشکها نشان میدهد که اگر کسی بخواهد جسارتی به خاک این کشور داشته باشد جواب محکمی خواهد گرفت. وضعیتی که همین حالا رژیمصهیونیستی خیلی خوب آن را درک کرده است. فارغ از آن باید قدرت بالای رقابت ایران در این عرصه هم اشاره کرد. ایران در یک فناوری پیشرفته با غولهای نظامی دنیا رقابت میکند و این برای یک کشور تحت تحریم، یک دستاورد بزرگ و افتخارآمیز است.