«جام‌جم» در گفت‌وگو با کارشناسان به آسیب‌های جنگ تحمیلی ۱۲ روزه به محیط زیست پرداخته است
محیط زیست قربانی بی‌صدای جنگ تحمیلی
مدتی است که آتش جنگ تحمیلی رژیم‌صهیونیستی علیه کشورمان خوابیده اما پیامدهای این جنگ ۱۲ روزه، کم‌کم در حال آشکار‌شدن است. خسارت‌های جانی و مالی تنها بخش اندکی از تبعاتی است که این جنگ کوتاه‌مدت از خود به یادگار گذاشته و شهروندان زیادی را درگیر کرده.
حملات به شهرهای مختلف فقط گریبان انسان‌ها را نگرفته است بلکه ی نیز از این حملات در امان نمانده و آسیب‌های بی‌شماری به آن وارد شده است. برای نمونه معاون ی انسانی سازمان حفاظت ی در این باره گفته: «حملات موشکی به انبارهای نفتی «ری» و«کن» منجربه از بین رفتن حدود۱۹.۵میلیون لیتر سوخت شد که در پی آن، ۴۷ هزار تن گاز گلخانه‌ای و بیش از ۵۷۸ هزار و ۸۲۱ کیلوگرم آلاینده وارد آسمان تهران شد و کیفیت هوا را به‌شدت کاهش داد.»
خسارات محیط‌زیستی جنگ اخیر فقط به کلانشهر تهران محدود نمی‌شود، چراکه در سایر نقاط کشور نیز خسارات قابل توجهی ثبت شده، از جمله در شهرستان کنگان، آسیب به پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی موجب سوختن ۵/۵ میلیون مترمکعب گاز و انتشار بیش از ۱۲ هزار تن گاز گلخانه‌ای و ۴۳۷ هزار کیلوگرم آلاینده در هوا شده است. این آلودگی‌ها به افزایش ذرات معلق، کربن سیاه و اکسیدهای نیتروژن شده منجر و کیفیت هوا را در چند استان به سطح هشدار رسانده است! از سوی دیگر، حملات موشکی به کشور، تبعات محیط‌زیست دیگری را نیز به همراه داشته است. براساس گزارش سازمان محیط‌زیست، علاوه بر آلودگی هوا، منابع آب و خاک نیز در اثر نشت پساب‌های صنعتی، فاضلاب‌های شهری و آلودگی‌های صوتی، لرزشی، پرتوی و حرارتی آسیب دیده‌اند و حیات انسان و گونه‌های جانوری و گیاهی نیز به خطر افتاده است.
دود گازهای گلخانه‌ای در چشم زندگی
انتشار گازهای گلخانه‌ای در خلال جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اما نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده؛ چرا که ایران در گروه کشورهایی قرار دارد که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در آن بالاست اما در طول ۱۲ روز جنگ تحمیلی بیش از ۴۰ هزار تن گاز گلخانه‌ای فقط وارد هوای تهران شده است. به گفته بسیاری از کارشناسان این مسأله می‌تواند، پیامدهایی در بلندمدت و کوتاه مدت به همراه داشته باشد. محمد درویش، فعال محیط‌زیست یکی از این کارشناسان است. او در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این‌که براساس گزارش‌های سازمان ملل متحد و توافق‌نامه پاریس، مهلک‌ترین خطری که حیات انسان را تهدید می‌کند، انتشار گازهای گلخانه‌ای است، می‌گوید: به همین دلیل، چند سال پیش، تمامی کشورها دور هم جمع و متحد شدند که گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند. البته حملات موشکی به کشور، فقط باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای نشد بلکه این اتفاق به منابع زیست محیطی دیگر نیز آسیب‌زد و علاوه بر انسان‌ها بر گیاهان، اراضی کشاورزی و حیات وحش نیز تأثیر گذاشت. اثرات سوء گازهای گلخانه‌ای بر محیط‌زیست، بر هیچ کس پوشیده نیست؛ گازهایی که باعث گرم‌تر‌شدن زمین و همچنین آلودگی آن می‌شوند. حسین احمدی‌کیا، پژوهشگر و استاد مهندسی مکانیک تبدیل انرژی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: مخازنی که در جریان جنگ‌تحمیلی ۱۲ روزه در شمال غرب تهران منفجر شده‌اند، حاوی ۲۰ میلیون لیتر سوخت بوده است. روزانه در تهران بین ۲۰ تا ۲۲ لیتر بنزین سوزانده می‌شود؛ بنابراین میزان آلودگی که انفجار این مخازن ایجاد کرده‌اند، در حد آلودگی حاصل از تردد خودروها در یک روز در تهران است اما این آلودگی به صورت لحظه‌ای و متمرکز در یک نقطه از شهر منتشر شده است. آن‌طور که او توضیح می‌دهد، آلودگی ناشی از سوختن این حجم عظیم بنزین در یک منطقه کوچک، بسیار خطرناک است. در این انفجار حدود ۴۰ هزار تن گاز گلخانه‌ای دی اکسید کربن، ۶۰۰۰ تن مونواکسید کربن، ۲۰۰ تن اکسید نیتروژن و حدود ۵۰۰ تن ذرات معلق منتشر شده است.
این پژوهشگر ادامه می‌دهد: انفجار مخازن سوخت آلاینده‌هایی همچون منوکسید کربن، دی اکسید کربن و ترکیبات آلی فرار و گوگرد و مواد سرطان‌زای بنزن، تولوئن و فلزات سنگین تولید می‌کنند؛ در واقع چیزی شبیه به آنچه با مصرف بنزین به وسیله خودروها رخ می‌دهد اما نرخ آنها با همدیگر متفاوت است. در روزهای گذشته تهران و همچنین دیگر شهرها روزهای آلوده‌ای را پشت‌سرگذراندند.
این استاد دانشگاه در این باره معتقد است: «آلودگی‌ای که در چند روز اخیر در تهران رخ داد، بیشتر مربوط به گرد و غبار است که منشاء آن اطراف تهران، جنوب و شرق کشور بوده‌اند. انفجار این مخازن باعث ایجاد گازهای آلاینده می‌شود و تأثیر زیادی بر افزایش غلظت ذرات معلق شهر ندارند. البته تخریب ساختمان‌ها نیز گرد و غبار زیادی تولید می‌کند. در جابه‌جایی هر هزار تن نخاله ساختمانی بین ۱ تا ۲ تن ذرات معلق PM۱۰ و ۱۰۰ تا ۴۰۰ تن PM۲.۵ منتشر می‌شود.»
۱۵۰ هزار تن نخاله و آوار
جنگ‌ها همیشه تبعات زیادی بر جای می‌گذارند که ردپای آن تا سالیان سال قابل مشاهده خواهد بود. جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علاوه بر خسارت‌های جانی و مالی اثرات مخربی بر محیط‌زیست بر جای گذاشت که شاید کمتر به آن پرداخته شده است؛ اثراتی که البته در دراز مدت نیز ادامه خواهند داشت. تورج فتحی، کارشناس ی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: اگر حملات در مناطق مسکونی و شهرها رخ دهد، میزان زیادی زباله و نخاله ایجاد می‌شود که به دلیل شرایط بحرانی امکان تفکیک آنها وجود ندارد. این موضوعی است که سازمان محیط‌زیست در گزارش‌های خود به آن اشاره کرده است:«درجریان حملات اخیر،تنها در تهران حدود ۱۵۰ هزار تن نخاله و آوار جنگی تولید شده که زیان مستقیم آن بالغ بر۷۵۰میلیارد تومان برآورد می‌شود، همچنین هزینه پاکسازی و دفع ایمن پسماندهای صنعتی، الکترونیکی و نظامی در پایتخت به حدود ۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است.» مناطق صنعتی و نظامی همیشه یکی ازاهدافی هستند که دشمن به آنهاحمله می‌کند.به گفته او،زمانی که جنگ در مناطق صنعتی و مثلا در مجاورت پالایشگاه‌ها رخ می‌دهد، قطعا آلودگی‌های نفتی بسیاری تولید خواهد شد. برای مثال در خلال جنگ ایران و عراق نیز حمله به پالایشگاه تهران باعث آلودگی شدید آب‌های زیرزمینی شد؛ به خاطر انفجار و ترکیدن لوله‌ها و مخازن نفت، فرآوردهای نفتی مثل بنزین، گازوئیل، مازوت و...آلودگی گسترده خاکی را ایجاد کردند.این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: حمله به مناطق نظامی و صنعتی تبعات بسیاری به همراه دارد برای نمونه اگر در جریان جنگ به کارخانجات صنعتی حمله شود آلودگی‌های گسترده‌ای رخ خواهد داد، چرا که به دلیل آسیب‌دیدن مخازن نگهداری موادشیمیایی شرایط ناگواری ایجاد شود. او ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که هنوز اطلاعات و جزئیات دقیقی در این‌باره وجود ندارد، نمی‌توان حجم و نوع این آلودگی‌ها را تشخیص داد، درواقع این موضوع نیازمند انجام بررسی و پایش‌های دقیق از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست است.
ارائه گزارش به مجامع بین‌المللی
در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه محیط زیست کشور دچار آسیب‌هایی شده است، برای نمونه مناطق حفاظت شده کشور نیز در این مدت دچار تخریب و آتش سوزی شد. به همین دلیل مسئولان محیط زیست کشور در حال پایش و بررسی هستند تا از این طریق گزارش جامعی را به مجامع بین‌المللی ارائه کنند.شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره گفته مناطق حفاظت شده در استان‌های کشور مانند پارک ملی بمو در فارس یا مناطقی در کردستان، لرستان و کرمانشاه مورد حمله قرار گرفته و خساراتی به این مناطق وارد شده است. برای نمونه پس از اصابت پرتابه‌های جنگی به این مناطق آتش سوزی رخ داده است. آن‌طور که او توضیح داده برای مستند‌سازی خسارات‌هایی که به محیط زیست وارد شده کارگروهی ایجاد شده و برای این‌که گزارشی متقن و قابل دفاع به مجامع بین‌المللی ارائه شود سازمان حفاظت محیط زیست از خبرگان، دانشگاهیان و تیم‌های حقوقی استفاده خواهد کرد.جنگل و مراتع کشور نیز درجنگ تحمیلی ۱۲روزه دچار آسیب شده است. در این خصوص، علی تیموری رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به تخریب محیط زیست کشور واکنش نشان داده است. او با اشاره به این‌که در این مدت حدود ۲۰۰۰هکتار از جنگل‌های زاگرس دچار آتش‌سوزی شده، توضیح داد: به‌دلیل جنگ، نیروهای اطفای حریق نتوانستند در عرصه‌هایی که دچار آتش‌سوزی شده بود حضور پیدا کنند.
خسارات محیط‌زیستی جنگ اخیر فقط به کلانشهر تهران محدود نمی‌شود، چراکه در سایر نقاط کشور نیز خسارات قابل توجهی ثبت شده، از جمله در شهرستان کنگان، آسیب به پالایشگاه فاز ۱۴ پارس جنوبی موجب سوختن ۵/۵ میلیون مترمکعب گاز و انتشار بیش از ۱۲ هزار تن گاز گلخانه‌ای و ۴۳۷ هزار کیلوگرم آلاینده در هوا شده است. این آلودگی‌ها به افزایش ذرات معلق، کربن سیاه و اکسیدهای نیتروژن شده منجر و کیفیت هوا را در چند استان به سطح هشدار رسانده است! از سوی دیگر، حملات موشکی به کشور، تبعات محیط‌زیست دیگری را نیز به همراه داشته است. براساس گزارش سازمان محیط‌زیست، علاوه بر آلودگی هوا، منابع آب و خاک نیز در اثر نشت پساب‌های صنعتی، فاضلاب‌های شهری و آلودگی‌های صوتی، لرزشی، پرتوی و حرارتی آسیب دیده‌اند و حیات انسان و گونه‌های جانوری و گیاهی نیز به خطر افتاده است.
دود گازهای گلخانه‌ای در چشم زندگی
انتشار گازهای گلخانه‌ای در خلال جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اما نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرده؛ چرا که ایران در گروه کشورهایی قرار دارد که میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای در آن بالاست اما در طول ۱۲ روز جنگ تحمیلی بیش از ۴۰ هزار تن گاز گلخانه‌ای فقط وارد هوای تهران شده است. به گفته بسیاری از کارشناسان این مسأله می‌تواند، پیامدهایی در بلندمدت و کوتاه مدت به همراه داشته باشد. محمد درویش، فعال محیط‌زیست یکی از این کارشناسان است. او در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به این‌که براساس گزارش‌های سازمان ملل متحد و توافق‌نامه پاریس، مهلک‌ترین خطری که حیات انسان را تهدید می‌کند، انتشار گازهای گلخانه‌ای است، می‌گوید: به همین دلیل، چند سال پیش، تمامی کشورها دور هم جمع و متحد شدند که گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهند. البته حملات موشکی به کشور، فقط باعث انتشار گازهای گلخانه‌ای نشد بلکه این اتفاق به منابع زیست محیطی دیگر نیز آسیب‌زد و علاوه بر انسان‌ها بر گیاهان، اراضی کشاورزی و حیات وحش نیز تأثیر گذاشت. اثرات سوء گازهای گلخانه‌ای بر محیط‌زیست، بر هیچ کس پوشیده نیست؛ گازهایی که باعث گرم‌تر‌شدن زمین و همچنین آلودگی آن می‌شوند. حسین احمدی‌کیا، پژوهشگر و استاد مهندسی مکانیک تبدیل انرژی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: مخازنی که در جریان جنگ‌تحمیلی ۱۲ روزه در شمال غرب تهران منفجر شده‌اند، حاوی ۲۰ میلیون لیتر سوخت بوده است. روزانه در تهران بین ۲۰ تا ۲۲ لیتر بنزین سوزانده می‌شود؛ بنابراین میزان آلودگی که انفجار این مخازن ایجاد کرده‌اند، در حد آلودگی حاصل از تردد خودروها در یک روز در تهران است اما این آلودگی به صورت لحظه‌ای و متمرکز در یک نقطه از شهر منتشر شده است. آن‌طور که او توضیح می‌دهد، آلودگی ناشی از سوختن این حجم عظیم بنزین در یک منطقه کوچک، بسیار خطرناک است. در این انفجار حدود ۴۰ هزار تن گاز گلخانه‌ای دی اکسید کربن، ۶۰۰۰ تن مونواکسید کربن، ۲۰۰ تن اکسید نیتروژن و حدود ۵۰۰ تن ذرات معلق منتشر شده است.
این پژوهشگر ادامه می‌دهد: انفجار مخازن سوخت آلاینده‌هایی همچون منوکسید کربن، دی اکسید کربن و ترکیبات آلی فرار و گوگرد و مواد سرطان‌زای بنزن، تولوئن و فلزات سنگین تولید می‌کنند؛ در واقع چیزی شبیه به آنچه با مصرف بنزین به وسیله خودروها رخ می‌دهد اما نرخ آنها با همدیگر متفاوت است. در روزهای گذشته تهران و همچنین دیگر شهرها روزهای آلوده‌ای را پشت‌سرگذراندند.
این استاد دانشگاه در این باره معتقد است: «آلودگی‌ای که در چند روز اخیر در تهران رخ داد، بیشتر مربوط به گرد و غبار است که منشاء آن اطراف تهران، جنوب و شرق کشور بوده‌اند. انفجار این مخازن باعث ایجاد گازهای آلاینده می‌شود و تأثیر زیادی بر افزایش غلظت ذرات معلق شهر ندارند. البته تخریب ساختمان‌ها نیز گرد و غبار زیادی تولید می‌کند. در جابه‌جایی هر هزار تن نخاله ساختمانی بین ۱ تا ۲ تن ذرات معلق PM۱۰ و ۱۰۰ تا ۴۰۰ تن PM۲.۵ منتشر می‌شود.»
۱۵۰ هزار تن نخاله و آوار
جنگ‌ها همیشه تبعات زیادی بر جای می‌گذارند که ردپای آن تا سالیان سال قابل مشاهده خواهد بود. جنگ تحمیلی ۱۲ روزه علاوه بر خسارت‌های جانی و مالی اثرات مخربی بر محیط‌زیست بر جای گذاشت که شاید کمتر به آن پرداخته شده است؛ اثراتی که البته در دراز مدت نیز ادامه خواهند داشت. تورج فتحی، کارشناس ی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: اگر حملات در مناطق مسکونی و شهرها رخ دهد، میزان زیادی زباله و نخاله ایجاد می‌شود که به دلیل شرایط بحرانی امکان تفکیک آنها وجود ندارد. این موضوعی است که سازمان محیط‌زیست در گزارش‌های خود به آن اشاره کرده است:«درجریان حملات اخیر،تنها در تهران حدود ۱۵۰ هزار تن نخاله و آوار جنگی تولید شده که زیان مستقیم آن بالغ بر۷۵۰میلیارد تومان برآورد می‌شود، همچنین هزینه پاکسازی و دفع ایمن پسماندهای صنعتی، الکترونیکی و نظامی در پایتخت به حدود ۳۰۰ میلیارد تومان رسیده است.» مناطق صنعتی و نظامی همیشه یکی ازاهدافی هستند که دشمن به آنهاحمله می‌کند.به گفته او،زمانی که جنگ در مناطق صنعتی و مثلا در مجاورت پالایشگاه‌ها رخ می‌دهد، قطعا آلودگی‌های نفتی بسیاری تولید خواهد شد. برای مثال در خلال جنگ ایران و عراق نیز حمله به پالایشگاه تهران باعث آلودگی شدید آب‌های زیرزمینی شد؛ به خاطر انفجار و ترکیدن لوله‌ها و مخازن نفت، فرآوردهای نفتی مثل بنزین، گازوئیل، مازوت و...آلودگی گسترده خاکی را ایجاد کردند.این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: حمله به مناطق نظامی و صنعتی تبعات بسیاری به همراه دارد برای نمونه اگر در جریان جنگ به کارخانجات صنعتی حمله شود آلودگی‌های گسترده‌ای رخ خواهد داد، چرا که به دلیل آسیب‌دیدن مخازن نگهداری موادشیمیایی شرایط ناگواری ایجاد شود. او ادامه می‌دهد: با توجه به این‌که هنوز اطلاعات و جزئیات دقیقی در این‌باره وجود ندارد، نمی‌توان حجم و نوع این آلودگی‌ها را تشخیص داد، درواقع این موضوع نیازمند انجام بررسی و پایش‌های دقیق از سوی سازمان حفاظت محیط‌زیست است.
ارائه گزارش به مجامع بین‌المللی
در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه محیط زیست کشور دچار آسیب‌هایی شده است، برای نمونه مناطق حفاظت شده کشور نیز در این مدت دچار تخریب و آتش سوزی شد. به همین دلیل مسئولان محیط زیست کشور در حال پایش و بررسی هستند تا از این طریق گزارش جامعی را به مجامع بین‌المللی ارائه کنند.شینا انصاری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره گفته مناطق حفاظت شده در استان‌های کشور مانند پارک ملی بمو در فارس یا مناطقی در کردستان، لرستان و کرمانشاه مورد حمله قرار گرفته و خساراتی به این مناطق وارد شده است. برای نمونه پس از اصابت پرتابه‌های جنگی به این مناطق آتش سوزی رخ داده است. آن‌طور که او توضیح داده برای مستند‌سازی خسارات‌هایی که به محیط زیست وارد شده کارگروهی ایجاد شده و برای این‌که گزارشی متقن و قابل دفاع به مجامع بین‌المللی ارائه شود سازمان حفاظت محیط زیست از خبرگان، دانشگاهیان و تیم‌های حقوقی استفاده خواهد کرد.جنگل و مراتع کشور نیز درجنگ تحمیلی ۱۲روزه دچار آسیب شده است. در این خصوص، علی تیموری رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به تخریب محیط زیست کشور واکنش نشان داده است. او با اشاره به این‌که در این مدت حدود ۲۰۰۰هکتار از جنگل‌های زاگرس دچار آتش‌سوزی شده، توضیح داد: به‌دلیل جنگ، نیروهای اطفای حریق نتوانستند در عرصه‌هایی که دچار آتش‌سوزی شده بود حضور پیدا کنند.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
«جام‌جم» در گفت‌وگو با کارشناسان به بیماری گوارشی شایع شده در کشور پرداخته است
همیشه پای یک ویروس درمیان است
خانواده مهدیه اسفندیاری در گفتگو با جام جم از ۱۳۸ روز زندان انفرادی خواهرشان میگویند
اسارت مهدیه در مهد دموکراسی
درگفتوگو با دکتر محمدعلی بهمنی قاجار، واکنش ملت ایران به مداخلات خارجی و منفوربودن تجزیهطلبان را مورد بررسی قرار دادیم