«آلا» سریال‌های اجتماعی را به آنتن برگرداند

یکی از نمونه‌های تازه و چشمگیر این جریان، سریال «آلا» به کارگردانی شکیل مظفری و تهیه‌کنندگی مصطفی علمی‌فرد است که هر شب از شبکه سه پخش می‌شود. این سریال با تمرکز بر مسأله درمان ناباروری و چالش‌های فرزندآوری، داستان‌های متنوع زوج‌ها و خانواده‌هایی را روایت می‌کند که با مشکلات و تابو‌های فرهنگی و اجتماعی دست به گریبانند.

آلا سریالی است که در هر قسمت به قصه‌ای تازه و متفاوت از مسیر فرزندآوری می‌پردازد و جمعی از بازیگران باتجربه و شناخته‌شده‌ای، چون داریوش فرهنگ، رویا جاویدنیا، بیتا سحرخیز، سیاوش مفیدی و بهرام ابراهیمی را کنار هم جمع کرده. به این بهانه، جام‌جم با بهرام ابراهیمی درباره نقشش در این سریال گفتگو کرده. او با اشاره به تجربه حضورش در این سریال و نگاهش به موضوع ناباروری در تلویزیون از اهمیت به تصویر کشیدن دغدغه‌های واقعی مردم و ضرورت تداوم پرداخت به موضوعات مغفول‌مانده‌ای مثل ناباروری سخن گفت. 

تقابل نسل‌ها، باور‌های غلط و مسیر پذیرش 

بهرام ابراهیمی درباره سریال آلا و نقش‌آفرینی‌اش در آن گفت: موضوع این سریال، اساسا درباره ناباروری و نوباروری است. اپیزودی که من در آن حضور دارم مربوط به پدر و پسری است (با بازی من و آقای سیاوش مفیدی) که با هم دچار مشکل شده‌اند. بچه‌دار نشدن باعث بروز مشکلات جدی در ازدواج قبلی پسر شده. او با این‌که همسرش را دوست داشته و به ادامه زندگی با وی تمایل داشته، اما به‌دلیل دیدگاه‌های اشتباه پدر، بین‌شان جدایی رخ داده است. پدر خانواده معتقد است مشکل نمی‌تواند از پسرش یا مرد‌ها باشد و این باور غلط که اگر ناباروری وجود دارد، مشکل از خانم‌هاست در ذهنش جا افتاده در‌حالی‌که در علم پزشکی امروز ناباروری ممکن است هم از سمت مرد باشد هم از سمت زن. پدر در این فضای ذهنی اشتباه زندگی می‌کند و قصه با همین دیدگاه او آغاز می‌شود. البته در نهایت پدر رضایت می‌دهد مشکلات حل شود تا فرزندآوری ممکن شود. 

ضرورت تغییر نگاه سنتی درباره ناباروری 

ابراهیمی در توضیح تفکرات غلط رایج نسبت به ناباروری در جامعه ادامه داد: به‌عنوان کسی که دارای چهار فرزند است می‌گویم به‌دلیل این‌که در بستگانم کسی را داشتم که بچه نداشت همیشه پیش از ازدواج این آمادگی ذهنی را با بچه‌دار نشدن داشتم و به این فکر می‌کردم که ممکن است بچه‌دار نشوم چراکه آن آن شخص دو سه بار ازدواج کرده و صاحب فرزند نشده بود و جالب این‌که پس از جدایی، آن خانم‌ها با همسر جدیدشان باردار می‌شدند. این موضوع همیشه در ذهن من بود و به این فکر می‌کردم که در بسیاری از موارد، ممکن است اشکال از طرف مرد باشد. به‌نظرم این باور که ناباروری از سوی خانم‌هاست ناشی از تربیت نادرستی است که باعث می‌شود چنین نگاه اشتباهی در جامعه ما وجود داشته باشد. البته فکر می‌کنم به‌تدریج این نگرش کمرنگ‌تر شود و شاید با ساخت و پخش چنین سریال‌هایی این مسأله در جامعه محرز شود و دید بهتری نسبت به آن به‌وجود بیاید. طبیعی است که فیزیولوژی انسان ممکن است در برخی مسائل دچار ضعف شود و در بعضی زمینه‌ها دچار قوت. این نگاه یکطرفه است که فقط بگوییم زن مقصر است. البته نگاهی بوده که در جامعه ما غالب بوده. نمی‌دانم هنوز هم رایج است یا نه. 

نقش ماندگار دکتر سعید کاظمی آشتیانی 

بازیگر سریال آلا با اشاره به مرکز درمان ناباروری رویان اضافه کرد: دکتر سعید کاظمی آشتیانی مؤسس مرکز درمان ناباروری رویان کار بسیار بزرگی انجام دادند. زمانی که با آقای دکتر علی منتظری در جهاد دانشگاهی رفت‌وآمد داشتم با ایشان آشنا شدم. می‌دانید که این مرکز ابتدا توسط بچه‌های جهاد دانشگاهی راه‌اندازی شد و بعد تبدیل به مرکز رویان شد، که الان خوشبختانه یک اتفاق مثبت محسوب می‌شود. با آن‌که اخبار و رویداد‌های این حوزه را خیلی پیگیری نمی‌کنم، اما می‌دانم که در این زمینه حتی توریست‌درمانی هم داریم که خوشبختانه نشانه خوبی است. 

نقش‌آفرینی موفق در سایه فیلمنامه قوی 

ابراهیمی درباره راهکار‌های پرداخت شخصیت پدری مستبد که در فرزندآوری پسرش دخالت دارد، عنوان کرد: به‌نظرم وقتی متن خوب نوشته شده باشد و کارگردان متن را خوب در دست بگیرد همه چیز کنار هم جمع می‌شود تا خروجی خوبی حاصل شود وگرنه اسمش می‌شود کفران نعمت. معمولا سعی کرده‌ام با کارگردانانی کار کنم که فیلمنامه خوبی در اختیار دارند. البته این را هم بگویم که من و آقای شکیل مظفری از ساخت «اولین شب آرامش» همدیگر را می‌شناسیم. چیزی حدود ۲۰ سال است در پروژه‌های مختلف و موقعیت‌های گوناگون همکاری داشته‌ایم. طبیعتا به‌عنوان بازیگر و شکیل هم گاهی در موقعیت برنامه‌ریز، دستیار اول کارگردان و گاهی کارگردان با هم کار کردیم. معتقدم شکیل شایستگی این را دارد که کارگردان بزرگی شود و همین الان هم کارگردان خوبی است و امیدوارم متن‌های خوب زیادی در اختیارش گذاشته شود تا کار‌های باکیفیت تولید کند. 

همیشه در حال یادگیری و به‌روز شدن 

این پیشکسوت تلویزیون با اشاره به پیشینه تئاتر خود اضافه کرد: بازیگری مثل من که تجربه تعداد سه رقمی تئاتر دارد و در رادیو تعداد این تجربه چهار رقمی است_ چه به‌عنوان بازیگر یا کارگردان_ تلاش دارم خودم را با موقعیت‌هایی که برایم پیش می‌آید به‌روز کرده و اصلاح کنم. همین الان مشغول همکاری در تئاتری به کارگردانی آقای هادی مرزبان هستم. امیدوارم این اثر در آینده نزدیک روی صحنه برود. 

هادی خان مرزبان دوست بسیار عزیز و صمیمی من است و الان نمایشی به اسم «پریزاد» را با هم کار می‌کنیم و همین امروز هم، قبل از این‌که خدمت شما برسم، سر تمرین این تئاتر بودم. می‌خواهم برگردم به همان سؤال شما که چطور می‌شود به شخصیت یا نقش پدری مستبد و در عین‌حال آگاه رسید ــ وقتی بازیگر مدام خودش را به‌روز کند، فیلم جدید ببیند، موسیقی خوب گوش بدهد، به نمایشگاه و تئاتر برود، سینما تماشا کند، همه این‌ها باعث می‌شود همیشه تازه و آماده باقی بماند و بتواند با هر شرایطی خودش را تطبیق دهد و کار کند. این سریال هم با توجه به همه چیز‌هایی که گفتم، چنین شرایطی را داشت و من هم با علاقه و انگیزه در سریال آلا و موضوع خاص آن حضور دارم.

موفق در سوژه و تابوشکنی اجتماعی

وی درخصوص تولید آثار نمایشی تلویزیونی با ژانر اجتماعی اظهار کرد: فکر می‌کنم آلا تا این جای کار به لحاظ سوژه و ژانر موفق بوده است. نکته‌ای که به ذهنم می‌رسد این‌که موضوعات اجتماعی مدتی کمرنگ شده بودند ــ چه در سینما و چه در تلویزیون ــ، اما خوشبختانه دوباره دارد به آن‌ها پرداخته می‌شود. مسائل اجتماعی و ژانر اجتماعی تلویزیونی، مثل خیلی سال پیش در آثاری مانند «خانه سبز» یا «همسران»، که به اصطلاح خیابان‌خلوت‌کن بودند به این مسائل اشاره داشتند و بسیار موفق ظاهر می‌شدند. همین‌جا یاد عزیزان آن سریال‌ها مثل مرحوم کاویانی را هم گرامی می‌دارم. این نوع مسائل و پرداختن به موضوعات اجتماعی چند سالی بود که مغفول مانده بود. سینما، تلویزیون و تئاتر اجتماعی و در یک کلام آثار دراماتیک اجتماعی در جامعه ما مقبولیت داشته و دارد و هر چند که این صحبتم به معنای تقابل با دیگر ژانر‌ها نیست و هیچ اشکالی ندارد که کار دفاع مقدسی یا کار تاریخی ساخته شود، اما واقعیت این است همان‌طور که گفتم تهیه و تولید سینمای اجتماعی، تئاتر اجتماعی، تلویزیون اجتماعی و رادیوی اجتماعی، یعنی همان‌social drama، در جامعه اهمیت زیادی دارد.

قلب تپنده آثار نمایشی دنیا

ابراهیمی در قیاس محبوبیت این ژانر در تولیدات جهانی ادامه داد: الان هم وقتی سریال‌های جهانی را نگاه می‌کنیم، بسیاری از آثار که ظاهرشان پلیسی یا تریلر است، پس‌زمینه اجتماعی دارند و به موضوعات مهم اجتماعی می‌پردازند. همین نمایشی که ما الان مشغول کار روی آن هستیم، یک موضوع اجتماعی دارد که تا اندازه‌ای مغفول مانده است. به نظرم اصلا ایرادی ندارد که تئاتر کاملا سرگرم‌کننده باشد و مخاطب خودش را داشته باشد، اما تئاتر اجتماعی، تلویزیون اجتماعی و سینمای اجتماعی نباید فراموش شود.

بازیگر سریال آلا با نگاهی کلان به موضوع فرزندآوری اضافه کرد: موضوع فرزندآوری و جمعیت، مخصوصا حالا که دولتمردان بر این دغدغه‌ها تاکید دارند و مسأله پیری جمعیت را مطرح می‌کنند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. پسر بزرگم متولد ۶۲ است و پسر کوچکم دانیال که خودش بازیگر است متولد ۷۵؛ برای من همین چهار تا بچه کافی است. البته بنابر ضرب‌المثل یکی کمه، دوتا غمه، سه تا که شد خاطر جَمعه در زمان ما این تعداد زیاد بود. ما چهار تا آوردیم و خاطرمان جمع‌جمع شد. اما واقعیت این است که وقتی به جامعه نگاه می‌کنیم و میانگین سنین را می‌بینیم، متوجه می‌شویم جامعه ما نیاز به نیروی جوان و فعال دارد؛ از این بابت هم جای نگرانی وجود دارد و هم جای شکرگزاری. واقعیت این است که نسل جوان باید به‌طور مستمر به جمعیت اضافه شود و پیری جمعیت واقعا خطرناک است. 

قصه‌های فرزندآوری پایان‌ناپذیر است

ابراهیمی درباره امکان تولید فصل‌های دیگر آلا، خاطرنشان کرد: الان پایه اصلی داستان در سریال آلا روی موضوع فرزندآوری و مرکز درمان ناباروی بنا گذاشته شده. با توجه به این موضوع می‌شود هزاران قصه مختلف در این‌باره ساخت و روایت کرد. مثلا خودم در یکی از قسمت‌ها حضور داشتم و شنیدم که هر پنج قسمت، یک داستان جدید دارد. مثلا سریال «Grey’s Anatomy» سال‌ها ساخته شده و همیشه با موضوعات پزشکی مخاطب را درگیر نگه داشته. یادم هست این سریال از زمانی که بچه بودم پخش می‌شد، ازدواج کردم و بچه‌دار شدم، ولی آن سریال هنوز ساخته و پخش می‌شد! نمی‌دانم، ولی فکر کنم بالای هزار قسمت از آن ساخته شده و با توجه به موضوع و ابعاد مختلفش، به نظر می‌رسد این کار تا مدت‌ها برای ادامه جا دارد. 

این بازیگر باسابقه تلویزیون در پایان با تشکر از تیم و همکاران تدارکات پروژه، تکمیل کرد: کار کردن با آن تیم را خیلی دوست داشتم، همه عالی بودند و امکانات لازم هم کاملا فراهم بود. در پایان می‌خواهم به بخشی اشاره کنم که شاید معمولا خیلی‌ها در پروژه‌های دیگر از آن گله‌مند بوده باشند، اما در این پروژه، بخش تدارکات تولید واقعا فوق‌العاده عمل کردند. دوستانی که در این حوزه فعالند واقعا سخت‌ترین کار دنیا را دارند و معمولا کمتر کسی سراغ تقدیر از آنان می‌رود، اما همکاران این پروژه انصافا عالی بودند. الان اسامی‌شان یادم نیست، ولی همگی آن‌ها شایسته تقدیر می‌دانم. 

وی در بیان این‌که فرزندآوری مستقیما به زوجین مربوط است و نه پدر و مادر آنها، توضیح داد: زمانی در همسایگی ما خانواده‌ای بود که خوشبختانه الان بچه‌دار شده‌اند و از آنجا که از محله ما نیز رفته‌اند بیان مسأله‌شان حاشیه‌ای نخواهد داشت. زمانی که این خانواده با مشکل بچه‌دار شدن درگیر بودند، پدر و مادر به پسرشان فشار می‌آوردند که جدا شود، زن دیگری بگیرد و بچه‌دار شود؛ چون نوه می‌خواستند. از نظر من این موضوع بیشتر از هر چیز به خود پدر و مادر مربوط می‌شود، چون هزینه‌ها و مسئولیت‌های بزرگ کردن کودک تماما برعهده آنهاست؛ پدربزرگ و مادربزرگ فقط زمان‌هایی که بچه حالش خوب است، شیرش را خورده، پوشکش را عوض کردند، خوابش را کرده و البته خودشان حال و حوصله دارند کمک می‌کنند، اما مسئولیت اصلی با والدین است. به‌عقیده من، حق انتخاب بچه‌دار شدن باید با خود پدر و مادر باشد، هرچند از باور‌های شخصی‌ام هم هست که هر که دندان دهد، نان دهد. هر چند ممکن است این ضرب‌المثل روزآمد نباشد، اما به این موضوع اعتقاد دارم و در زندگی‌ام هم به آن عمل کرده‌ام.