وعده پایان خاموشی‌ها

استفاده همزمان از ۲ حامل انرژی بر ناترازی‌ها دامن زد 
ناترازی انرژی اگرچه دلایل متعددی دارد اما یکی از مهم‌ترین آنها را می‌توان وجود دو حامل انرژی در سراسر کشور دانست؛ زیرا در بسیاری از کشورها با استفاده از برق، گرمایش هم تولید می‌کنند و امری منطقی است درحالی‌که تمامی این کشور پهناور از حامل‌های گاز و برق برخوردار است. کارشناسان در این زمینه معتقدند که فقط انرژی برق می‌توانست پاسخگوی تمام نیازی‌های کشور در بخش انرژی باشد و در صورتی‌که در ایران فقط یک حامل انرژی به‌عنوان حامل اصلی درنظر گرفته می‌شد اکنون با چنین بحرانی در بخش انرژی مواجه نبودیم، زیرا هم اکنون نه فقط در سه بخش در حال پرداخت یارانه هستیم بلکه با کمبود برق در زمستان مواجه شدیم و در صورتی‌که گازرسانی توسعه نمی‌یافت گاز مصرفی در بخش خانگی به نیروگاه‌ها و صنایع اختصاص پیدا می‌کرد و برق هم به‌عنوان حامل گرمایشی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
 
وضعیت مطلوب نیروگاه‌ها پیش از کاهش سهمیه گاز
امسال پیش از آن‌که برودت هوا دامنگیر این دو وزارتخانه شود، تدابیر مثبتی در این راستا اتخاذ شده به‌طوری‌که مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل توانیر هفته گذشته در این زمینه گفت، در حال‌حاضر هیچ‌گونه نگرانی از نظر تامین برق وجود ندارد و ذخیره سوخت نیروگاه‌ها بیش از ۹۳ درصد است. با هماهنگی مستمر میان وزارت نیرو و وزارت نفت، برای زمستان امسال نیز مشکل خاصی در تامین گاز نیروگاه‌ها پیش‌بینی نمی‌شود. سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز روزهای گذشته از رکورد جدید تحویل گاز به نیروگاه‌ها سخن به میان آورد و گفت: «میزان گازی که از ابتدای سال تاکنون به نیروگاه‌ها تحویل داده‌ایم، سه میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب بیشتر از مدت مشابه سال گذشته بوده و هم اکنون حجم گاز تحویلی به نیروگاه‌ها از ۳۰۰ میلیون مترمکعب در روز عبور کرده که فراتر از تعهدات است.» در واقع با این‌که در میانه دومین ماه از پاییز به سر می‌بریم، همچنان گاز تامین‌کننده بخش اعظمی از سوخت نیروگاهی است و آن‌طور که وزیر نیرو می‌گوید هم امسال شرایط ما از گذشته بهتر خواهد بود و با برنامه‌ریزی دقیق، وضعیت پایداری در تأمین برق کشور برقرار می‌ماند.
 
تغییر اقلیم برای تعرفه‌گذاری
اقلیم یکی از مقوله‌هایی است که در برخی از نقاط جهان براساس آن برای حامل‌های انرژی تصمیم‌گیری می‌شود، به‌عنوان مثال مناطق گرمسیری که در زمستان نیازی به گاز پیدا نمی‌کنند، لزومی برای گازکشی در این مناطق وجود نداشت و حتی می‌توانستند برق را جایگزین گاز کنند که هزینه کمتری هم داشت اما اکنون استفاده از دو حامل انرژی بر ناترازی یا همان بحران انرژی دامن زده چرا که کارشناسان بر این باورند عدم‌مدیریت و برنامه‌ریزی بهینه برای تأمین انرژی در بخش‌های مختلف و درنظر نگرفتن ظرفیت‌های اقلیمی بنا بر موقعیت جغرافیایی و تامین انرژی آن منطقه باعث به‌وجود آمدن شرایط فعلی شده است.
اما به‌نظر می‌رسد شرکت ملی گاز برای این موضوع تدبیری را درنظر گرفته و قرار بر این است اصلاح تعرفه متناسب با اقلیم انجام شود، به‌گونه‌ای‌که مدیرعامل شرکت ملی گاز در این زمینه گفته است اصلاح تعرفه‌ها بر پایه عدالت مصرف و با هدف کاهش اسراف اجرا می‌شود. همچنین کشور تا سال گذشته به پنج اقلیم تقسیم می‌شد اما اکنون با جزئیات دقیق‌تری براساس ۱۳۰۰ اقلیم و متناسب با میانگین مصرف هر شهر، تعرفه‌ها محاسبه می‌شود. او اصلاح الگوی تعرفه‌گذاری را گامی برای توزیع عادلانه یارانه انرژی و ارتقای بهره‌وری در بخش خانگی و صنعتی توصیف کرد.
 
پرمصرف‌ها نقره‌داغ می‌شوند
زمزمه‌های افزایش تعرفه گاز از ابتدای مهر شنیده می‌شد که بیراه هم نبود اما نه برای تمامی مشترکان بلکه تنها مشترکان پرمصرف را دربر می‌گیرد، زیرا پله‌های تعرفه از ۱۲ پله غیراستاندارد به چهار پله استاندارد کاهش یافته است. البته باید درنظر داشت براساس برآوردها، در قبوض صادره مهر، ۷۵ درصد مشترکان مصرفی کمتر از ۱۰ هزار واحد داشته‌اند که نشان می‌دهد بیشتر مردم در محدوده الگوی مصرف قرار دارند. مدیرعامل شرکت ملی گاز در تشریح این موضوع می‌گوید: اصلاح تعرفه فقط یکی از بخش‌های مصوبه هیأت وزیران است. در سایر بخش‌ها نیز دستگاه‌های دولتی موظف شده‌اند مصرف گاز خود را نسبت به سال ۱۴۰۱، ۲۰درصد کاهش دهند و دمای محیط‌های اداری را در محدوده ۲۰ درجه سانتی‌گراد حفظ کنند، همچنین رعایت مقررات ملی ساختمان و الگوی مصرف پنج ‌سال گذشته به‌عنوان مبنای جدید محاسبه درنظر گرفته شده است؛ محاسبه‌ای که شاید مشترکان پرمصرف را وادار به صرفه‌جویی و استفاده در محدوده استاندارد کند. 

 صرفه‌جویی ۲ میلیارد مترمکعبی گاز با جایگزینی بخاری‌های راندمان بالا
گفته می‌شود ۲۵ میلیون بخاری فرسوده در کشور وجود دارد و در صورتی‌که این بخاری‌ها با دستگاه‌های با راندمان بالا تعویض شود، بخشی از ناترازی کاهش می‌یابد. طرح تعویض بخاری‌های فرسوده در دولت قبل کلید خورد اما کار به جایی نرسید اما به نظر می‌رسد بحران انرژی به قدری حاد شده که اکنون این طرح هم جدی گرفته شده است؛ به‌طوری‌که ولی‌الله دینی، مدیرعامل شرکت بازرگانی گاز ایران با اشاره به اجرای طرح ملی جایگزینی بخاری‌های راندمان بالا، گفت: براساس برنامه‌ریزی انجام‌شده، چهار میلیون و ۱۰۰ هزار دستگاه بخاری گازی با گرید انرژی A جایگزین بخاری‌های مرسوم می‌شود که اجرای کامل آن موجب صرفه‌جویی سالانه حدود دو میلیارد مترمکعب گاز در کشور خواهد شد؛ صرفه‌جویی‌ای معادل مصرف روزانه ۵/۱۶ میلیون مترمکعب گاز که می‌تواند در فصل سرد سال علاوه بر بخش خانگی، صنایع را هم بهره‌مند کند. وی ادامه داد: تاکنون قرارداد تولید ۱۷۵۰ دستگاه بخاری راندمان بالا با سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان منعقد شده و قرارداد تأمین ۵۰۰ هزار دستگاه دیگر نیز در دست انجام است. همچنین بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه بخاری راندمان بالا آماده عرضه در فراخوان عمومی است. در فاز نخست، نصب و راه‌اندازی ۳۰۰ هزار دستگاه بخاری در ۲۷ استان کشور پیش‌بینی شده که تا پایان امسال تکمیل می‌شود. در حال حاضر اجرای طرح در هشت استان ازجمله آذربایجان‌های ‌شرقی و غربی، خراسان‌های شمالی، رضوی و جنوبی، اصفهان، قزوین و گیلان آغاز شده و تاکنون بیش از ۶۰ هزار دستگاه نصب شده است.

 سوآپ و واردات گاز نداریم 
«سوآپ گاز ترکمنستان از اسفند سال گذشته تا تیرماه امسال ادامه داشت که به‌دلایلی موقتا متوقف شد.» این جمله را مدیرعامل شرکت ملی گاز گفته است. سوآپ و واردات گاز می‌تواند در تقویت فشار خطوط لوله راهگشا باشد و با توجه به ناترازی ۳۰۰ میلیون مترمکعبی گاز در کشور، ادامه‌دار شدن سوآپ گاز از ترکمنستان می‌توانست منجر به کاهش نگرانی برای تامین گاز شود چرا که میادین گازی ما در جنوب واقع شده و در روزهای سرد سال تا زمانی که به خطه شمال برسد ممکن است دچار افت شود. اگرچه امسال سوآپ گاز از ترکمنستان و واردات از ترکمنستان و روسیه همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد اما خوشبختانه ذخیره‌سازی گاز رکورد جدیدی را به ثبت رسانده و نسبت به سال گذشته ۱۶ درصد افزایش یافته است. 

 تجدیدپذیر‌ها به کمک شبکه برق می‌آیند
چالش اصلی برق در کشور عدم تنوع سبد سوختی است، زیرا گاز خوراک اصلی نیروگاه‌های کشور شناخته می‌شود اما به‌تازگی گام‌هایی در عرصه تجدیدپذیرها برداشته شده است، چرا که در زمان تحویل به دولت، ظرفیت تجدیدپذیر‌ها ۱۲۳۲ مگاوات بوده و در یک سال به ۲۷۲۰ مگاوات رسیده که نشان‌دهنده رشد ۱۲۰ درصدی توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است. اگر چه قرار بود تجدیدپذیر‌ها تا پایان تابستان به ۵۰۰۰ مگاوات برسد اما به‌دلایل مالی میسر نشد. حالا قرار است تا پایان آبان امسال، ۳۸۰ مگاوات بر این ظرفیت افزوده شود و به ۳۱۰۰ ‌مگاوات برسد و معادل تامین برق ۶۰۰ هزار خانوار می‌شود. با توجه به ظرفیت جدیدی که در عرصه انرژی‌های تجدیدپذیر و علی‌الخصوص انرژی خورشیدی ایجاد شده، می‌توان به تامین بخشی از برق کمک‌تجدیدپذیر‌ها امیدوار بود.  براساس این گزارش، به‌نظر می‌رسد آب و هوا به کمک دو وزارتخانه نفت و نیرو آمده تا در کنار اقدامات انجام شده نظیر ذخیره‌سازی گاز، ذخیره‌سازی گازوئیل، جریمه مشترکان پرمصرف، تغییر تقسیم‌بندی اقلیم و توسعه تجدیدپذیر‌ها، امسال همچون سال گذشته شاهد خاموشی‌های زمستانه نباشیم.