سهم آب‌شیرین‌کن‌ها در مدیریت تنش آبی استان‌های ساحلی

 قرار گرفتن در کنار دریا، همواره به‌عنوان یک مزیت طبیعی برای مناطق ساحلی تلقی شده است؛ مزیتی که در شرایط کنونی کم‌آبی می‌توانست به پشتوانه‌ای مهم برای تأمین آب شرب و حتی بخشی از نیاز کشاورزی و صنعتی تبدیل شود. با این حال، برخی استان‌های ساحلی کشور با وجود همجواری با آب‌های آزاد، همچنان با تنش آبی دست‌وپنجه نرم می‌کنند؛ وضعیتی که این پرسش را برجسته می‌کند: چرا «آب هست»، اما دسترسی پایدار به آن فراهم نیست؟

در سال‌های اخیر، کاهش بارندگی، افت منابع آب زیرزمینی و افزایش مصرف، فشار مضاعفی بر شبکه‌های تأمین آب وارد کرده است. در چنین شرایطی، آب‌شیرین‌کن‌ها به‌عنوان یکی از راهکارهای شناخته‌شده و قابل اتکا در بسیاری از کشورهای جهان مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ ابزاری که به‌ویژه برای مناطق ساحلی طراحی شده و می‌تواند بخشی از وابستگی به منابع محدود داخلی را کاهش دهد.

با وجود این، بهره‌گیری از ظرفیت آب‌شیرین‌کن‌ها در برخی استان‌های ساحلی یا به‌طور کامل محقق نشده، یا با سرعتی کمتر از نیاز واقعی پیش رفته است. نتیجه این عقب‌ماندگی، بروز تنش آبی در شهرها و روستاهایی است که در فاصله‌ای کوتاه با دریا قرار دارند، اما همچنان با قطعی آب، افت فشار و نگرانی‌های معیشتی روبه‌رو هستند.

کارشناسان حوزه آب تأکید می‌کنند که توسعه آب‌شیرین‌کن‌ها به‌تنهایی راه‌حل نهایی نیست، اما می‌تواند به‌عنوان یک «پشتیبان پایدار» در کنار مدیریت مصرف، نوسازی شبکه‌ها و کاهش هدررفت آب ایفای نقش کند. تأخیر در تصمیم‌گیری، محدودیت منابع مالی و برخی چالش‌های اجرایی، از جمله عواملی است که اجرای این طرح‌ها را با کندی مواجه کرده است.

نکته قابل توجه آن است که آب‌شیرین‌کن‌ها، در صورت برنامه‌ریزی درست، می‌توانند به‌طور هدفمند برای تأمین آب شرب استفاده شوند و فشار بر سفره‌های زیرزمینی را کاهش دهند؛ سفره‌هایی که در بسیاری از مناطق ساحلی به مرز بحران رسیده‌اند. از سوی دیگر، استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند نگرانی‌های زیست‌محیطی مرتبط با این تأسیسات را نیز تا حد زیادی کنترل کند.

واقعیت این است که استان‌های ساحلی بیش از هر زمان دیگری نیازمند نگاه آینده‌نگر در حوزه آب هستند. بهره‌برداری به‌موقع از ظرفیت دریا، در کنار اصلاح الگوی مصرف، می‌تواند مانع تبدیل تنش‌های مقطعی آبی به بحران‌های پایدار اجتماعی و اقتصادی شود. «تشنه در کنار آب» تصویری است که با برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری دقیق، نباید به واقعیتی ماندگار تبدیل شود.