بلای جان دست؛ سندروم کانال کارپال

کار زیاد با رایانه، انجام ورزش‌های سنگین، انجام کارهای خانه به مدت طولانی و خلاصه هر گونه فعالیتی که فشار زیادی را به دست‌ها و مچ وارد آورد، می‌تواند باعث بروز مشکلی به نام «سندروم کانال کارپال» شود.

سندروم کانال کارپال؛ بیماری‌ای است که ناحیه مچ و کف دست را درگیر کرده و باعث بی‌حسی، احساس سوزن‌سوزن شدن و ضعف در انگشت شست، اشاره و انگشتان میانی دست شده و عصب میانی قسمت مچ را تحریک می‌کند.

مچ دست با نواری از بافت‌های رشته‌ای احاطه شده که در حالت طبیعی از مفاصل اطراف مچ حمایت می‌کند.

فضای محکمی‌ که بین این نوارهای رشته‌ای و استخوان مچ قرار گرفته به «کانال کارپال» معروف بوده و این عصب میانی برای گرفتن حس از انگشتان دست از میان کانال کارپال عبور می‌کند.

هر شرایطی که باعث تورم یا ایجاد تغییر در وضع بافت این کانال شود، به آن فشار وارد کرده و عصب میانی را تحریک‌پذیر کند و نتیجه آن سوزن‌سوزن شدن و بی‌حسی انگشت اشاره، ‌شست و انگشتان میانی شود به آن «سندروم کانال کارپال» گفته می‌شود.

مراقب دست‌تان باشید

علت اصلی بروز سندروم کانال کارپال در بسیاری از بیماران ناشناخته است ولی به طور کلی هر شرایطی که به عصب میانی این کانال فشار وارد کند،‌ می‌تواند به ایجاد این سندروم منجر شود.

چاقی، بارداری، کم‌کاری تیروئید، آرتروز، دیابت و صدمات وارده به عضو از جمله موقعیت‌هایی است که می‌تواند این بیماری را ایجاد کند.

انجام کارهایی که به دفعات زیاد انجام می‌شود مانند تایپ کردن که موجب التهاب تاندون‌ها می‌شود نیز می‌تواند چنین حالتی را ایجاد کند.

ابتلا به برخی بیماری‌ها هم مانند سرطان خون و تومورهای مغز استخوان باعث رسوب مواد غیر‌طبیعی در اطراف این کانال و بروز این سندروم می‌شود.

این بیماری معمولا خود را با بی‌حسی و سوزن سوزن شدن نواحی انگشتان و مچ دست بویژه شب‌ها نشان می‌دهد که حتی ممکن است بیمار را از خواب بیدار کند.

دردهای شبانه ممکن است به خاطر خم ماندن مچ هنگام خواب یا تجمع مایعات در اطراف مچ دست در طول مدت شب باشد.

با پیشرفت روند بیماری، فرد احساس سوزش یا کشیدگی عضلات و ضعف در نواحی دست و مچ می‌کند و به مرور بیمار توانایی نگهداشتن اجسام را در دست‌های خود از دست داده و رفته‌رفته توانایی عضلانی دست‌ها، انگشتان و کف دست کاهش می‌یابد.

این دردها گاهی از ناحیه مچ دست‌ها و انگشتان فراتر رفته و تا آرنج هم ادامه می‌یابد.

تشخیص و درمان را جدی بگیرید

سندروم کانال کارپال از آن نوع بیماری‌هایی است که اگر در هفته‌ها و ماه‌های اول تشخیص داده و درمان شود با روش‌های خانگی و ساده قابل درمان است و نیازی به درمان‌های دارویی ندارد؛ ولی با پیشرفت روند بیماری ممکن است درمان کمی ‌پیچیده‌تر شود.

در کنار کارهای پیشگیرانه‌ای که برای جلوگیری از ابتلا به این سندروم می‌توانید انجام دهید، پزشکان داروهای ضد‌التهابی ـ استروئیدی و کورتیکواستروئیدهای تزریقی یا خوراکی که بیشتر به صورت تزریقی مورد استفاده قرار می‌گیرند، تجویز می‌کنند که درد ناشی از این بیماری را سریع کاهش می‌دهد.

همیشه آخرین راه‌حل برای درمان، عمل جراحی است و زمانی پزشک این شیوه را پیشنهاد می‌دهد که روش‌های غیر‌جراحی پاسخگو نبوده و درد ناشی از سندروم بیش از شش ماه ادامه یابد.

این اقدام از بروز عوارض طولانی‌مدت بیماری جلوگیری می‌کند. گاهی استفاده از طب سوزنی هم موثر بوده و به کاهش درد کمک می‌کند.

پیشگیری و دیگر هیچ

یکی از بهترین راه‌هایی که به پیشگیری از سندروم کانال کارپال کمک می‌کند، یادگیری چگونگی استفاده از دست‌ها و مچ‌هاست تا کمترین فشار به آنها وارد شود.

قرار گرفتن دست و مچ در حالت صحیح، ورزش دادن این نواحی و تقویت انگشتان، دست‌ها و مچ، بازوها، سرشانه‌ها و گردن در کاهش احتمال ابتلا به این سندروم موثر است.

اگر به مدت طولانی و پشت سر هم کاری را با دست‌هایتان انجام می‌دهید، سعی کنید قبل از شروع به کار، دست‌ها و مچ را گرم کرده و تا جای ممکن به عضلات این نواحی استراحت دهید.

چگونگی نشستن صحیح بخصوص در میان افرادی که با رایانه کار می‌کنند، کمک زیادی به جلوگیری از ابتلا به این بیماری می‌کند. در زمان نشستن روی صندلی،‌ ستون فقرات باید به پشت صندلی چسبیده و شانه‌ها کاملا صاف قرار گیرد.

آرنج باید در کنار بدن و مچ دست کاملا صاف باشد. پاها ثابت روی زمین یا روی زیر پایی قرار گیرد. متنی را که تایپ می‌کنید باید کاملا در مقابل چشم قرار داشته باشد تا مجبور نشوید برای مشاهده آن گردن را خم کنید.

هنگام کار مدام حالت گردن خود را تغییر دهید و سرتان را به اطراف بچرخانید تا بی‌تحرک نماند اگر با رایانه کار می‌کنید، صفحه کلید و ارتفاع صندلی باید کاملا در یک زاویه قرار گیرد. تا جایی که می‌توانید از انجام کارها و فعالیت‌های تکرار شونده‌ای که به مچ آسیب می‌زند، خودداری کنید.

خمیده نگه داشتن گردن و شانه‌ها به مرور باعث آسیب دست‌ها و مچ می‌شود. اشیا را محکم در دست‌تان نگه ندارید.

اگر جزو افرادی هستید که دست‌هایتان همیشه سرد است، بیشتر در معرض ابتلا به سندروم کانال کارپال قرار دارد و بهتر است برای حل این مشکل دست‌هایتان را گرم نگه دارید اگر از کاربران رایانه هستید، سعی کنید ساعدتان در زمان کار همسطح با صفحه کلید قرار گیرد.

همیشه هنگام کار با ماوس رایانه و ‌صفحه کلید دست‌هایتان را صاف قرار دهید و از ایجاد هرگونه زاویه‌ای در دست‌ها و مچ جدا خودداری کنید.

ورزش دادن دست‌ها بویژه مچ یکی از موثرترین راه‌های عدم ابتلا به سندروم کانال کارپال به شمار می‌رود.

انجام حرکات چرخشی ناحیه مچ با تمرکز روی رباط‌های مچ دست و حرکات کششی و تقویتی، خطر ابتلا را کاهش می‌دهد. این کار را می‌توانید با خم کردن مچ دست به سمت داخل یا خارج انجام دهید.

 پنجه‌های دست را به ساعد برسانید و کشش لازم را ایجاد کنید. حرکت و کشش انگشتان و کف دست هم از روش‌های مطلوب دیگر محسوب می‌شود.

برای این حرکت، دست‌هایتان را از پهلو باز کنید تا کششی در بازوها ایجاد شود، سپس سعی کنید انگشت کوچک و شست را به هم برسانید.

این حرکت کشش زیاد و مناسبی را در ساعد و مچ فراهم می‌آورد که انجام مرتب آن می‌تواند از این سندروم پیشگیری کند.

این کشش را با هر یک از انگشتان دست و رساندن هر کدام به شست دست می‌توانید انجام دهید و در طول روز بارها آن را تکرار کنید.

استفاده از توپ‌های لاستیکی و منعطف یا رینگ ‌(حلقه)‌های لاستیکی برای تقویت عضلات ساعد و دست‌ها مفید بوده و موقع انجام هر کاری می‌توانید این کار را انجام دهید.

در حرکت دیگر دست‌ها را طوری باز کنید که روی ساعد به سمت بالا بوده و در این هنگام مچ را به سمت بالا و پایین خم کنید.

به مرور که مچ و ساعد دست قوی‌تر می‌شود، می‌توانید از اجسام کمی ‌سنگین‌تر برای بالا بردن قدرت ساعد و مچ استفاده کنید.

ندا اظهری