قد به زور کشیده نمی‌شود

کوتاهی قد اگرچه برای مردم ناگوار است و همیشه به دنبال چاره و درمان آن هستند، ولی برخلاف تصور عموم، متخصصان غدد هرگونه کوتاهی قد را درمان نمی‌کنند.

ما کوتاهی قد را مورد بررسی قرار می‌دهیم، اگر بیماری خاصی باعث این مشکل شده باشد آن را درمان می کنیم در غیر این صورت فقط بیمارانی را که دچار کمبود هورمون رشد هستند، درمان می‌کنیم.

در نهایت درصدی از افراد دچار کوتاهی قد که با وجود طبیعی بودن هورمون رشد، برایشان قد خیلی کوتاهی را پیش‌بینی می‌کنیم، داوطلب درمان خواهند شد.

قد متوسط آقایان در جوامع مختلف بین 170 تا 178 سانتی‌متر است. در جامعه‌ای که قد 178 سانتی‌متر، متوسط قد آقایان است میزان قد بین 161 سانتی‌متر تا 195 سانتی‌متر در محدوده طبیعی قرار می‌گیرد.

مفهوم محدوده طبیعی این است که 95 درصد افراد سالم جامعه قدی در این حدود یعنی ( 195 ـ 161) دارند، به این ترتیب ما پسربچه چهارده ساله‌ای را که براساس بررسی‌هایمان به قد 165 سانتی‌متر خواهد رسید، غیرطبیعی نمی‌دانیم و قد او را درمان نمی‌کنیم.

قبل از طبیعی قلمداد کردن چنین پسری که تا حدی دارای قد کوتاه است، می‌بایست بررسی‌هایی در مورد سلامتی او انجام دهیم.

در راس این بررسی‌ها آزمایش تیروئید، آزمایش وجود کم‌خونی، آزمایش کارکرد کلیه‌ها و اندازه‌گیری هورمونی به نام IGF1 که نماینده هورمون رشد در خون است، قرار می‌گیرد. اگر دراین بررسی ها فرد مشکل خاصی نداشت، درمانی برایش تجویز نمی کنیم.

مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده قد، وراثت است. دخترها به‌طور متوسط قدی معادل هفت سانتی‌متر کمتر از میانگین قد پدر و مادر خود و پسرها هفت سانتی‌متر بالاتر از این میانگین خواهند داشت.

به این ترتیب دختر خانواده‌ای که مادر 155 سانتی‌متر و پدر 165 سانتی‌متر است، باید منتظر قدی معادل 153 سانتی‌متر باشد البته یادمان باشد که این فقط عدد تخمینی است.

سوال مهمی که حتما در ذهن همه خوانندگان ایجاد شده است این است که حالا چه اشکالی دارد چنین پسربچه‌ای که به نظر ما سالم است، ولی قد کوتاهی خواهد داشت، با تجویز هورمون رشد درمان کنیم؟توضیح این است که وقتی شخصی دچار کمبود هورمون رشد نیست و ما به او مقادیر زیاد این هورمون را می‌دهیم؛ عوارض آن شامل دیابت، فشار خون، چربی خون و نیز رشد تومورها ممکن است بروز کند.

دوم این‌که وقتی هورمون رشد در بدن کافی است تزریق این هورمون خیلی تاثیر نخواهد داشت و در نهایت هورمون رشد را می‌بایست هر شب و به مدت چند سال تزریق کرد و قیمت بالایی دارد.

البته با همه این اشکالات در مورد کودکانی که برایشان پیش‌بینی قدی کوتاه‌تر از حداقل طبیعی می‌کنیم، هورمون رشد را تجویز می‌کنیم.نکته آخر این‌که هورمون رشد فقط زمانی موثر است که صفحه رشد استخوان‌ها بسته نشده است.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد